روان مردانه زن
روان مردانه زن
محمد خرسندی
از دیرباز فلاسفه، انسان‌شناسان، اسطوره‌شناسان، حکما و… انسان را دوبعدی معرفی کرده‌اند، با بررسی اسطوره‌ها بر این مهم می‌توان صحه گذاشت. اما در روانشناسی یونگ این وجه دوبعدی، انسان را، آنیما و آنیموس نام‌گذاری شده است. آنیما آن بخش از روان زنانه مرد است (در ضمیر ناخودآگاه) و اما در ضمیر ناخودآگاه زن بخشی به نام روان مردانه که یونگ به آن آنیموس گفته است. آنیما و آنیموس نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت مردان و زنان دارد. آنیما و آنیموس رشد نیافته صدمات جدی در نحوه رفتار و تفکر انسان‌ها دارد. ما در اینجا به بحث درباره آنیموس یعنی نیمه مردانه زنان را مورد بررسی قرار می‌دهم.
یونگ بر اهمیت اصل تضاد در روان انسان‌ها تاکید دارد به همین دلیل آنیما و آنیموس را از مظاهر شناخت «خود» می‌داند. رسیدن به تعادل در تضادها پویایی روان را به دنبال خواهد داشت. مثالی ملموس تر می‌زنم تا بحث آنیموس کمی ساده‌تر به‌نظر برسد. آن دسته از رفتار مردانه که توسط زنان صورت می‌گیرد از مظاهر آنیموس است. و اگر آنیموس را از نظر یونگ بیان کنیم، آنیموس عنصر مردانه‌ای زن است. این سخن یونگ را به این شکل می‌توان بیان کرد که اگر زنی تصویر آنیموس مثبت خود را به مردی فرافکند، برای آن مرد ارزش زیادی قایل می‌شود و در واقع می‌توانیم بگوییم، آن زن مرد رویاهای خود را پیدا کرده است.
اما زن چه چیزی را بر مرد فرافکنی می‌کند؟ در پاسخ به این سوال می‌توان گفت تصویری مطبوع، قهرمان و راهنمای معنوی را بر مرد فرافکنی کرده است. این شیفتگی باعث می‌شود که زن احساس کند که مرد ایده‌آل و عشق واقعی همین است که یافته، پس با تمام وجود عاشق می‌شود. و همه چیز را در آن مرد می‌بینید. و چنین حالتی باعث می‌شود تا زن قدرت خلاقیت خود را از دست بدهد و همه چیز را در آن مرد خلاصه کند. حجم چنین توجهی که از پیکربندی روح زن برد مرد فرافکنی شده باعث می‌شود تا مرد به حمال آنیموس شود. چنین فرافکنی واقعا کشنده خواهد بود. در این شرایط مرد پس ارتباط جنسی که برای او حاصل شده در کوتاه‌مدت لذت میبرد، اما پس از مدتی با بی‌حوصلگی زن را از خود دور می‌کند.
بی‌آنکه زن دلیل اصلی آن را بداند و حتی مرد هم ناخواسته نمی‌دانسته که حمال آنیموس زن بوده است، به همین دلیل یک عشق آتشین که در لحظه‌ای شعله‌ور شده است ناگهان خاموش می‌شود، و بیشترین آسیب روحی را زن می‌خورد و مرد خائنی پست فطرت می‌داند. و مردی که زمانی بسیار ارزشمند بوده، حال بی‌ارزش است. و این مرد است که مسوول تمام ناکامی‌های زن در عشق محسوب می‌شود و زن احساس تحقیرشدگی خود را به مرد نسبت می‌دهد.
اما وقتی زن هنوز آنیموس خود را نشاخته است و مرد را مسوول ناکامی‌های خود می‌داند، باز به سراغ مرد صادق‌تری می‌رود تا عشقش را با او قسمت کند، اما باز همان اتفاق دوباره شکل می‌گیرد، و زن رابطه را ترک می‌کند و باز هم آسیب بیشتری از نظر روحی می‌خورد. پس تا زمانی که زن روان مردانه خود را نشناخته. این فرافکنی‌ها ادامه خواهد یافت، حتی اگر ازدواج کند بعد از مدتی این ازدواج سرد می‌شود و حتی ممکن است به طلاق منجر شود.
آنیموس استاد نظرات و عقاید در زن است. بیانات انتقادی، قضاوت‌ها در زن از آنیموس سرچشمه می‌گیرد.
زنی که چون مرد فرومایه‌ای عمل می‌کند، آنیموس او با نقابی از تفکرات مستقل، انتقادی و مستبد وارد ضمیر ناخودآگاه او شده است.
وقتی زنی در معرض قضاوت آنیموس قرار می‌گیرد، زن نمی‌تواند خود را تحمل کند و مدام خود را مورد سرزنش قرار می‌دهد، چنین فرایندی اگر با شیب تندی در حال حرکت باشد باعث می‌شود تا آنیموس خلاقیت زن را از او بگیرد. آنیموس با آشکار کردن خود در خودآگاه زن و با افکار تو نمی‌توانی قدرت خلاقه زن را کور و نابود می‌کند. چنین حالتی در آنیموس را آنیموس منفی می‌گویند، آنیموس که زن در گرداب آن گیر افتاده بی‌آنکه خود بداند.
زمانی که زن از تفکر و احساس خود دور می‌شود سلطه آنیموس منفی به حد اعلای خود رسیده است. چنین شرایطی زن به سمت افسردگی و از دست دادن مفهوم زندگی در حال حرکت است.
وقتی زن اسیر آنیموس منفی خود است در گفت‌وگو با مردش به جای بیان سخنی مرتبط با نیاز مرد به کلی‌گویی می‌پردادز؛ و این مساله باعث طردشدگی بیش از پیش زن می‌شود. در شرایط حادتری شاید شنیده باشید که خیلی از فرزندان از این شکایت دارند که مادرانشان از خلق و خوی دستوری برخوردارند و در عین حال سخت‌گیر و مقرراتی، چنین زنانی نمی‌توانند از عواطف گرم خود را به فرزندان خود هدیه کنند، زیرا آنیموس منفی مانع جدی در این راه است. چنین زنانی از این گله دارند که چرا دیگران آنها را دوست ندارند، آنها نمی‌توانند برای این پرسش پاسخ درستی پیدا کنند.
زنانی که اسیر آنیموس هستند بیشترین کلمه‌ای که استفاده می‌کنند «باید» است. که خود آسیب‌های روحی دیگری برای زن در پی دارد.
مرکز مشاوره گروه همراه – سعادت آباد
