افسردگی نوجوانان از جمله مشکلات جدی در سلامت روان آن‌ها به شمار می‌رود که باعث ایجاد احساس غم و اندوه مداوم و از بین رفتن علاقه نسبت به فعالیت‌های آنان می‌شود. افسردگی بر نحوه تفک، احساس و رفتار نوجوان تأثیر می‌گذارد و حتی ممکن است باعث مشکلات عاطفی، عملکردی و جسمی در آنان شود. درست است که افسردگی می‌تواند در هر سن و سالی بروز پیدا کند، ولی علائم آن در نوجوانان و بزرگسالان متفاوت است.
تحمیل فشار روی نوجوانان، انتظارات تحصیلی از آنان و تغییر اندام در این سن، فراز و نشیب‌های بسیاری را برای نوجوانان ایجاد می‌کند. برخی از نوجوانان بر این فشارها، مشکلات و تغییرات غلبه می‌کنند ولی برای برخی دیگر، چیزی فراتر از یک احساس موقت پدید می‌آید و ناراحتی مداوم و احساس بی انگیزگی مفرط را به همراه می‌آورد که این یک علامت افسردگی است. افسردگی نوجوانان چیزی نیست که بتوان از آن چشم پوشی کرد و می‌تواند عواقب جدی را به دنبال داشته و یا حتی به درمان طولانی مدتی نیاز داشته باشد. برای اغلب نوجوانان، می‌توان علائم افسردگی را به کمک درمان‌های دارویی و مشاوره روانشناسی کاهش داد.
بر اسا آمار از هر هشت نوجوان، یک نفر مبتلا به افسردگی می‌شود. اما افسردگی و همچنین مشکلات جدی ناشی از آن قابل درمان هستند. بنابراین اگر ناراحتی نوجوان شما بیش از دو هفته طول کشید و همراه با علائم دیگری از افسردگی بود، زمان آن فرا رسیده که از یک متخصص روان درمانی یا روانشناس کمک بگیرید. در این مقاله قضد دارین به طور کلی علائم و درمان افسردگی در نوجوانان را مورد بررسی قرار دهیم. اگر شما خواستار کسب اطلاعات در این زمینه هستید، توصیه می‌کنیم که خواندن این مقاله را از دست ندهید.
نشانه‌های افسردگی در نوجوانان
علائم و نشانه‌های افسردگی نوجوانان شامل تغییر در نگرش و رفتار آنان نسبت به گذشته است. این امر می‌تواند باعث ناراحتی و مشکلات قابل توجهی در مدرسه، خانه یا هر محیط دیگری شود و بر فعالیت‌های اجتماعی یا سایر جنبه‌های زندگی نوجوانان تأثیر بگذارد. شدت علائم افسردگی ممکن است از فردی تا فرد دیگر متفاوت باشد. اما به طور کلی تغییرات در دو دسته احساسی و رفتاری برای نوجوان شما ایجاد می‌شوند که می‌تواند شامل مواردی باشد که در زیر آن‌ها را لیست کرده‌ایم.
تغییرات احساسی
- احساس غم و اندوه بسیار که می‌تواند همراه با گریه و بدون دلیل مشخص باشد
- ناامیدی یا احساس خشم حتی در مورد مسائل کوچک
- احساس ناامیدی یا پوچی
- خلق و خوی تحریک پذیر یا آزار دهنده
- از دست دادن علاقه یا لذت در فعالیت‌های معمول
- از دست دادن علاقه یا درگیری با خانواده و دوستان
- عزت نفس پایین
- احساس بی ارزشی یا گناه
- رفع نارسایی‌های گذشته یا سرزنش اغراق آمیز و انتقاد از خود
- حساسیت شدید به رد یا عدم موفقیت و نیاز به اطمینان بیش از حد
- مشکل در تفکر، تمرکز، تصمیم گیری و به خاطر سپردن موارد
- احساساتی مبنی بر اینکه زندگی و آینده ناخوشایند و تاریک است
- تفکرات مداوم درباره مرگ یا خودکشی
تغییرات رفتاری
- خستگی و از دست دادن انرژی
- بی خوابی یا خواب زیاد
- تغییر در اشتها – کاهش اشتها و کاهش وزن یا متقابلاً افزایش میل به غذا و افزایش وزن
- استفاده از الکل یا مواد مخدر
- تحریک یا بی قراری که علائم آن شامل قدم زدن، فشردن دست‌ها به هم یا ناتوانی در آرام نشستن
- کند شدن تفکر، گفتار یا حرکات بدن
- شکایت مکرر از دردهای بدن و سردردهای غیر قابل توضیح
- ایزوله سازی اجتماعی
- عملکرد ضعیف در مدرسه یا غیبت مکرر در آن
- توجه کمتر به بهداشت شخصی یا ظاهر خود
- طغیان عصبانیت، رفتارهای مخل یا پرخطر و یا سایر رفتارهای عجیب
- خودآزاری با کارهایی همچون بریدن، سوزاندن، یا سوراخ کردن بیش از حد قسمت‌هایی از بدن و یا خال کوبی
- اقدام به خودکشی یا ایجاد شرایط برای آن
چرا نوجوانان دچار افسردگی می‌شوند؟
دلایل متعددی برای افسردگی یک نوجوان وجود دارد. مثلاً ممکن است او نسبت به نمره خود احساس بی ارزشی و عدم کفایت کند. همچنین عملکرد او در مدرسه، موقعیت اجتماعی او نسبت به همسالانش، گرایش جنسی یا زندگی خانوادگی که دارد، همه و همه می‌توانند تأثیر بسیار زیادی بر روی احساس نوجوان داشته باشند. گاهی ممکن است افسردگی نوجوان ناشی از استرس محیطی باشد. اما بنا به هر دلیلی اگر نوجوانی دیگر مثل گذشته از بودن در کنار دوستان و خانواده و یا انجام کارهایی که دوست داشته، لذت نمی‌برد، دچار افسردگی شده و به یک احساس غم یا انزوا فرو خواهد رفت.
آیا افسردگی نوجوانان می‌تواند در خانواده‌ها ایجاد شود؟
متاسفانه بله. افسردگی که معمولاً از سنین 15 تا 30 سالگی آغاز می‌شود، عمدتاً در خانواده‌ها ایجاد شده و ممکن است وجود شرایط نامناسب زندگی، توقعات زیاد از نوجوان و بسیاری عوامل دیگر باعث بروز آن باشد. البته معمولاً افسردگی در میان نوجوانانی که سابقه خانوادگی افسردگی دارند، به مراتب بیشتر است.
چگونه افسردگی نوجوانان تشخیص داده می‌شود؟
باید بگوییم هیچ آزمایش پزشکی خاصی وجود ندارد که بتواند افسردگی در نوجوانان را تشخیص بدهد. متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و مشاوران روان درمانی با برگزاری جلسات مشاوره و انجام آزمایش‌های روانشناختی که برای نوجوانان، اعضای خانواده‌شان، معلمان و همسالان او ترتیب می‌دهند، موفق به تشخیص افسردگی می‌شوند.
شدت افسردگی نوجوان و خطر خودکشی او براساس ارزیابی این مصاحبه‌ها تعیین شده و توصیه‌های روانشناسی بر اساس داده‌های جمع آوری شده ارائه می‌شود. همچنین روانپزشک به دنبال نشانه‌هایی از اختلالات روانپزشکی بالقوه از جمله اختلال دو قطبی (بیماری افسردگی و جنون) یا روان پریشی می‌گردد تا خطرات احتمالی از جمله خودکشی و یا خودزنی را کنترل کند. خوب است بدانید که یکی از آسیب پذیرترین گروه‌ها برای خودکشی، گروه سنی 18 تا 24 سال هستند.
افسردگی نوجوانان چگونه درمان می‌شود؟
روش‌های مختلفی برای درمان افسردگی در نوجوانان وجود دارد. از جمله این درمان‌ها می‌توان به تجویز دارو و روان درمانی اشاره کرد. اگر درگیری خانوادگی باعث ایجاد افسردگی یک نوجوان شده باشد، باید اقداماتی برای خانواده درمانی صورت گیرد. نوجوانان غالباً بنا به شرایط سنی که دارند، برای مشکلاتی که با آن‌ها روبرو می‌شوند به حمایت خانواده، دوستان و اطرافیان و یا معلمان خود نیاز دارند. گاهی سطح افسردگی در نوجوانان به قدری زیاد است که باید بستری شوند.
روش‌هایی که برای درمان افسردگی نوجوانان وجود دارد را بشناسید
همانطور که اشاره کردیم، استفاده از داروهای ضد افسردگی و روان درمانی می‌تواند در بهبود افسردگی نوجوانان مؤثر باشد. اما گاهی شاید نیاز باشد که از ترکیب این دو روش نیز استفاده شود. پس به طور کلی سه روش مختلف برای درمان نوجوانان مبتلا به افسردگی وجود دارد که به شرح زیر هستند:
- استفاده از داروهای ضد افسردگی همچون «داروهای پروزاک» که توسط FDA (اداره مواد غذایی و دارویی ایالات متحده آمریکا) برای استفاده کودکان بیمار در سنین 8 تا 18 سال تأیید شده است.
- استفاده از درمان‌های رفتار شناسی و روان درمانی یا CBT برای کمک به نوجوانانی که در شناخت و تغییر الگوهای منفی تفکر خود، دچار مشکل هستند.
- استفاده ترکیبی از دارو و CBT برای مواردی که به تنهایی با دارو یا روان درمانی بهبود حاصل نمی‌شود.
علائم هشدار دهنده برای خودکشی در نوجوانان چه مواردی هستند؟
اقدام به خودکشی نوجوانان یک مشکل جدی است که باید به آن رسیدگی شود. خودکشی نوجوانان دومین علت اصلی مرگ و میر، پس از تصادفات جاده‌ای در ایالات متحده است. بر اساس آمار تخمین زده می‌شود که هر ساله 500000 نوجوان با 5000 مورد خودکشی جان خود را از دست می‌دهند که رقم بسیار قابل توجهی است.
مشکلات خانوادگی، غم از دست دادن یکی از عزیزان و یا شکست‌های دیگر در مدرسه یا روابط ناموفق، می‌تواند منجر به احساسات منفی و در نهایت افسردگی نوجوانان شود. افسردگی نوجوانان اغلب به آنان این احساس را می‌دهد که مشکلاتشان طاقت فرسا بوده و درد ناشی از این مشکلات غیر قابل تحمل است. خودکشی جزو اعمالیست که در اوج نا امیدی اتفاق می افتد دلیل اصلی آن در میان نوجوانان، افسردگی است.
والدین برای رفع افسردگی نوجوانان چه کاری می‌توانند انجام دهند؟
والدین نقش پر رنگ و مهمی در زندگی نوجوانان دارند و اگر نوجوانی دچار افسردگی شود، این بسیار برای خانوداه او چالش برانگیز خواهد بود. برخی از موثرترین روش‌هایی که والدین می‌توانند برای کاهش سطح استرس نوجوان خود استفاده کنند شامل موارد زیر است:
هنگام تنبیه نوجوان سعی کنید به تقویت رفتار مثبت او کمک کنید و باعث شوید او از رفتار نادرستش شرمنده شود، نه اینکه دچار بی ارزشی و فروریختگی شخصیت شود.
اجازه دهید گاهی نوجوان اشتباه کند. محافظت بیش از حد از او یا تصمیم گیری به جای نوجوان، نشان می‌دهد که به توانایی‌های او اعتماد ندارید و همین امر باعث می‌شود اعتماد به نفسش به شدت پایین بیاید.
سعی کنید به نوجوان عزت نفس بدهید. انتظار نداشته باشید او دقیقاً همان کاری را که شما انتظار دارید انجام دهد.
هرگز نوجوان را مجبور نکنید تا مسیری را که شما می‌خواستید در جوانی طی کنید ولی نتوانستید را طی کند و بگذارید خودش مسیر زندگی‌اش را انتخاب کند.
اگر احساس می‌کنید که نوجوان شما افسرده شده است، وقت بگذارید و با حوصله شنونده نگرانی‌های او باشید. حتی اگر فکر می‌کنید مسائل او واقعاً نگران کننده و مهم نیستند، به یاد داشته باشید که ممکن است برای شما مهم نباشد ولی قطعاً برای او قابل توجه بوده است.
سعی کنید همواره رابطه‌تان را با نوجوان حفظ کنید حتی اگر او کناره گیری می‌کند.
اگر شخصی در فامیل، دوستان یا نزدیکان وجود دارد که نوجوان شما با او احساس راحتی بیشتری دارد، پیشنهاد بدهید که نوجوانتان با او درباره نگرانی‌هایش صحبت کند.
آیا بدون درمان پزشکی افسردگی نوجوان از بین می‌رود؟
افسردگی نوجوانان به شکل‌های گوناگونی وجود دارد. زمانی که یک نوجوان دچار دوره‌ای از افسردگی می‌شود، احتمالاً در این برهه زمانی توان دست و پنجه نرم کردن با مشکلات و شرایط موجود زندگی‌اش را نداشته است. اگر افسردگی نوجوانان را نادیده بگیرید و نسبت به بهبود آن اقدامی نکنید، می‌تواند بسیار جدی و یا حتی کشنده باشد. بنابراین بهتر است در صورت بروز افسردگی حتماً به روانپزشک مراجعه کنید. زیرا روانپزشک تخصص کافی درباره مسائل روحی و روانی افراد دارد و بهتر از شما می‌داند که باید چگونه افسردگی نوجوان را بهبود بخشید.
