آلزایمر

با افزایش سن ممکن است بیماری های مختلفی افراد را درگیر کند. یکی از مهمترین بیماری های مرتبط با ناتوانی در یادآوری و نقص در حافظه آلزایمر می باشد. فردی که دچار آلزایمر شده است، زندگی عادی از او گرفته می شود و مسائل جدی تری برایش به وجود می‌آید. برای آشنایی با این بیماری در ادامه مقاله با ما باشید.

آلزایمر چیست ؟

آلزایمر رایج ترین شکل زوال عقل است . می توان گفت آلزایمر بیماری پیش رونده و تخریب کننده است که سبب نابودی و مرگ سلول های عصبی می شود، به تدریج تفکر و شخصیت را از بین می برد و در نتیجه به رفتار آسیب می زند . این آسیب ها که ممکن است با کاهش عملکرد فیزیکی همراه باشند، سبب ناتوانی در انجام فعالیت های روزانه و سرانجام مرگ می شوند . با پیشرفت بیماری ، سلول های بیشتری از مغز توانایی خود را از دست می دهند. در نهایت کنترل حرکات روده، مثانه  و نیز توانایی زندگی اجتماعی تحت تاثیر قرار می گیرد و بیمار به موجودی کاملا وابسته به دیگران و مستعد انواع بیماری ها و ناتوانی ها تبدیل می شود. سرعت پیشرفت بیماری از فردی به فرد دیگر متغییر است و یک فرد شاید بعد از نخستین علائم بیماری بین دو تا سی سال با میانگین حدود هشت سال زندگی کند . در بسیاری از موارد مشاهده شده است که برخی افراد بیست سال پیش به این بیماری دچار شده اند؛ در حالی که علائم بالینی به مرور زمان و پس از این مدت ظهور کرده است .

این علائم ممکن است به صورت از دست دادن تدریجی و خفیف حافظه ، کند شدن انجام کارها و وظایف روزانه ، ناسازگاری با محیط ، کاهش یادگیری و مهارت های زبان ، تخریب قضاوت و تغییر در رفتار و شخصیت آشکار شود .

تفاوت فراموشی با آلزایمر

افراد زیادی با افزایش سن ، مقدار کمی از فراموشی را تجربه می کنند که به فراموشی خوش خیم پیری شهرت دارد . فراموشی و کند ذهنی که با افزایش سن بروز می کند ، با زندگی روزانه منافاتی ندارد و نشان دهنده ناتوانی نیست ؛ اما آلزایمر ، کاهش یا از دست دادن شدید قوای ذهنی ، همراه با آسیب شدید نورون های عصبی و در نهایت کوچک شدن مغز است ، به گونه ای که افراد در گذراندن زندگی روزمره دچار تضاد می شوند . همچنین افرادی که گرفتار آلزایمر می شوند، توهم ( درک حسی چیزی که وجود ندارد) را تجربه می کنند.

علائم هیجانی آلزایمر

مغز کنترل کننده عملکرد بدنی ، فکری ، احساسات و رفتارهای ماست؛ بنابراین تغییرات بد آن ممکن است احساسات و رفتارهای ما را متاثر کند ، یا رفتارهای ما را منحرف کرده و شخصیتمان را تغییر دهد ؛ از این رو افراد گرفتار آلزایمر با پیشرفت بیماریشان ، افسرده ، عصبی ، تحریک پذیر ، بی اعتماد ، گوشه گیر ، نگران ، متخاصم ، مشکوک یا دچار سوءظن می شوند. آن ها اغلب آشفته و بی قرار به نظر می آیند ، به ویژه در بعد از ظهر یا اوایل صبح . همچنین بی احساس هستند و به پیرامون خود واکنشی نشان نمی دهند. ممکن است بدون دلیل بخندند یا گریه کنند. لجباز می شوند و حس همزیستی با دیگران را از دست می دهند. البته تمام افرادی که گرفتار فراموشی هستند ، همه این علائم را با هم تجربه نمی کنند و در مجموع علائمی که یک فرد در تمام طول بیماری اش تجربه می کند ، با بیمار دیگر کاملا متفاوت است .

علائم رفتاری آلزایمر

این افراد علاقه مندی خود را به چیز هایی که زمانی از آن ها لذت می بردند ، از دست می دهند زیرا آلزایمر بر پردازش منطقی و افکار آن ها تاثیر می گذارد و سبب می شود در انجام دادن وظایف ، اعمال یا شغلشان با مشکل مواجه شوند. همچنین این بیماران قادر به انجام اعمال عادی روزانه و کارهای شخصی خودشان نیستند و رفتار همیشگی شان تغییر می کند. همچنین رفتارهای مثل پرحرفی و کارهای تکراری نیز به وجود می آید .البته بدانید که همه بیماران آلزایمری تمام علائم رفتاری یکسان را ندارند و آنچه در تمام طول بیماری تجربه می کنند نیز به دلیل زوال عقل ادامه نمی یابد ؛ زیرا با پیشرفت بیماری و رفتن از یک مرحله به مرحله ای پیشرفته تر ، علائم بیمار نیز تغییر می کند و سازگاری او با محیط کمتر می شود . مثلا بیمار در مرحله اولیه بیماری هنوز می تواند به تنهایی توالد برود اما در مرحله پیشرفته به کمک پرستار و یا مراقبت نیاز دارد. مهم ترین علائم رفتاری که معمولا بیماران آلزایمری تجربه می کنند عبارت اند از :

*بی توجهی به آنچه که قبلا از آن لذت می بردند مانند مطالعه ، موسیقی ، ورزش و…

*بی قراری و بی تابی که ممکن است سبب کوچه گردی شود.

*تغییرات الگوی خواب یا آسیب به آن

*تصمیم گیری آنی برای انجام کاری .

*کج خلقی .

*دوری از اجتماع .

*تغییر در بهداشت فردی ، آراستن و نحوه لباس پوشیدن مثلا پوشیدن لباس بدون اتو ،نرفتن به حمام یا سلمانی و…

*رفتار وسواسی مانند شست و شو ، سابیدن مرتب دست ها ، جارو کشیدن مداوم و بدون دلیل ، حرکت مداوم دست ها به عقب و جلو، ذخیره کردن غذا ، پول و سایر اشیاء بدون آن که بعدا آن ها را پیدا کنند.

*تکرار رفتار یکسان و پیوسته مثلا رد شدن از خط عابر پیاده به طور مداوم و پشت سر هم .

این بیماران با از دست دادن تدریجی مهارت های رفتاری متناسب اجتماعی ، مانند کودکان عمل می کنند . حرفی می زنند یا عملی انجام می دهند که آن ها را گرفتار می کند . برای مثال به دیگران تهمت می زنند، اسرار آن ها را فاش می کنند ، دروغ های خطرناک می گوند، دائما از دیگران عیب جویی می کنند، در برابر دیگران بی عاطفه می شوند. معمولا با پیشرفت بیماری مهارت زبانی و کلامی بیشتر آسیب می بیند ؛ بنابراین روش های ایجاد ارتباط آن ها با  دیگران نیز تغییر می کند. به این صورت که به سختی می توانند بحثی را دنبال کنند یا در مکالمات خود ، واژه ای را به جای واژه ای دیگر به کار می برند .

عوامل تاثیر گذار در بروز آلزایمر

سکته مغزی

ویروس های نادر

وراثت

بیماری پارکینسون

ایدز

بیماری های تیروئید

بیماری های روانی

سوءتغذیه

ضربه به سر

تومور مغزی

تب شدید

سیفیلیس

هوای آلوده

مصرف بی رویه و خودسرانه دارو

مسمومیت دارویی

مصرف الکل و سایر سموم

افسردگی

درمان بیماری آلزایمر

در حال حاضر بیماری آلزایمر درمان قطعی ندارد. ولی با معالجه می توان زندگی بعضی از بیماران را بهتر کرد .

*دارو های خاص آلزایمر

*سایر داروها : دارو های ضد افسردگی و آرامبخش برای کاهش اضطراب و بهبود خلق و جلوگیری از حمله های تغییر خلق تجویز می شوند.

*ورزش : باعث کاهش اضطراب و بیقراری می شود . قبل از شروع ورزش باید با پزشک مشورت کرد .

*غذای متنوع : باعث تقویت عمومی بدن و پیشگیری از حالات زیر می شود:

بیماری های گوارشی

کمبود آب بدن

سوءتغذیه

کمبود ویتامین و مواد معدنی

*نگرش مثبت بیمار و خانواده او، شرط مهم درمان است .

چگونه مشکلات بیمار را کمتر کنیم ؟

برخی از راهکارهای مناسب برای مدیریت این بیماری شامل موارد زیر هستند:

کارها را برای بیمار ساده کنید

*محیطی آشنا در اطراف بیمار ایجاد کنید : هر تغییری ممکن است بیمار را آشفته کند . وجود عکس ها و یادگاری های آشنا آرام بخش است .

*اسباب حواس پرتی را کم کنید : صدای زیاد تلویزیون و رادیو ، وجود آینه ها و نورهای تند ، همه ممکن است باعث گیجی و حواس پرتی بیمار شود .

*برنامه ثابتی را دنبال کنید : کارها را همیشه یه شکل ثابت و در زمان و مکان ثابت انجام دهید . فعالیت های مهم را در اول وقت بگذارید و فرصت هایی برای استراحت در برنامه بگنجانید

*برنامه را به دیوار نصب کنید : در برنامه ، تاریخ، وضع هوا و کارهای روزانه را بنویسید . دائم به برنامه اشاره کنید تا بیمار از مطالب آن آگاه شود .

*از برچسب ها و علائم راهنما استفاده کنید : برچسب های نوشته یا عکس دار را روی درها و وسایل مهم بزنید تا دسترسی بیمار به آن ها آسات تر باشد.

محیط خانه را امن کنید

*وسایل خطرناک را دور از دسترس بیمار نگهداری کنید. از جمله : چاقو، قیچی ، مواد شوینده و سمی ،اتو، سوزن و….

*مسیر راه رفتن بیمار را پاک کنید : وسایلی را که ممکن است باعث لغزیدن یا گیر کردن پا شود را از سر راه بیمار بردارید .

*وسایل ایمنی نصب کنید . از جمله : میله و دستگیره برای گرفتن دست در دستشویی و حمام و…

*قفل ها را وارسی کنید طوری که بیمار نتواند درها را از داخل قفل کند . پنجره ها محکم و مطمئن باشد .

*درجه آب گرم را کم کنید. تنظیم درجه آب گرم در حدود 40 درجه مناسب است تا آب داغ باعث سوختگی بیمار نشود.

در کارهای روزانه به بیمار کمک کنید

*لباس های غیر فصل را جمع کنید .

*لباس ها را به ترتیبی که بیمار باید بپوشد بچینید .

*لباس هایی را انتخاب کنید که پوشیدن ان ساده است .

*مسائلی از قبیل مسواک زدن ، کوتاه کردن ناخن ها ، کوتاه کردن موها ، شانه زدن و … را به ملایمت به بیمار یادآوری کنید یا در انجام آن ها او را یاری کنید .

*غذای سالمی برای بیمار تهیه کنید که دوست دارد و می تواند بخورد از جمله غذاهای حاوی الیاف زیاد مثل سبزی ها و میوه ها .

*مواد غذایی را خرد کنید و از بیمار بخواهید آهسته غذا بخورد .

*آب و مایعات زیاد به او بدهید .

سخنی با خانواده های بیماران آلزایمری

 

بدانید آلزایمر همه اعضای خانواده را به یک صورت تحت تاثیر قرار می دهد. اعضای خانواده نه تنها باید زوال جسمی ، هیجانی ، عاطفی و شناختی بیمار خود را که مرور زمان ایجاد می شود درک کنند ، بلکه باید به عنوان مراقب بیمار ، نقش عمده ای را در ایجاد هیجان ، حمایت های اجتماعی و حمایت های جسمانی ایفا کنند . در این بین احساساتی نظیر خستگی مفرط، عصبانیت و خشم ، احساس ناراحتی ، غمگینی و افسوس ، احساس درماندگی ، بی اطمینانی ، دست پاچگی ، ترس ، بی قراری ، احساس تقصیر و گناه ، تشویش و اضطراب ، تنهایی ، جدایی از اجتماع ، غم و زودرنج بودن احساساتی نرمال و طبیعی وجود دارد؛ اما بسیاری از اعضای خانواده دست به دامان واکنش های دفاعی مانند انکار می شوند و از پذیرش یا باور وجود مشکلات امتناع می کنند ، یا تشخیص پزشکان کبنی بر وجود بیماری را در بیمارانشان قبول نمی کنند و با باورهای غلط تصور می کنند بیمارشان بهبود می یابد و درمان خواهد شد . اما آن دسته از اعضای خانواده که تشخیص را قبول می کنند  و با واقعیت کنار می آیند ، احساس تاسف می کند و در آن وضعیت دچار خشم و ناامیدید می شوند .

با پیشرفت بیماری و بروز اختلالات و مشکلات جدیدتر در بیمار، اعضای خانواده برای از دست دادن آرامش موقعیت قبلی احساس اندوه و بی کفایتی می کنند حتی زمانی که می خواهند مدتی از زمان روز را به خود اختصاص دهند تا به فعالیت های مربوط خود بپردازند ، احساسات منفی رهایشان نمی کند و در نهایت احساس گناه می کنند . باید بدانید که تمام این ها کاملا عادی هستند زیرا زندگی بیمارشان و به تبع آن زندگی خودشان به گونه ای تغییر کرده که دیگر نمی توانند هیچ کنترلی بر آن داشته باشند .

مسئولیت های جدید در مراقبت از بیمار ، که گاهی بسیار گسترده و وقت گیر است و تطبیق خود با این مسئولیت ها ، سخت ترین جنبه بیماری محسوب می شود .بنابراین بهترین روش کنار آمدن با این تغییرات و پذیرفتن آن هاست. آن ها باید وضعیت بیمار را همان طور که هست بپذیرند. اعضای خانواده باید بدانند که تغییرات ایجاد شده نتیجه بیماری اوست و مشکلات رفتاری که ایجاد می کند ، تلاش زیرکانه برای اذیت و آزار آن ها نیست .

مراقبت و نگهداری کاری پراسترس است و باعث افزایش فشار خون ، افسردگی و حملات قلبی است . پس حفظ سلامتی افراد مراقبت کنندهاهمیت زیادی دارد چون اگر بخواهند از عزیزانشان مراقبت کنند باید در حفظ سلامت جسمی و روحی خود بکوشند .

ورزش های هوازی ، شنا، پیاده روی ، رقص، موسیقی ، تغذیه سالم خصوصا گیاهی ، خواب کافی و و استفاده از خدمات حمایتی ، میزان استرس و اضطراب را کاهش می دهد .

 کلام آخر

پایان سخن این که تاثیر سن و عوامل دیگر را بر حافظه بشناسید. بهتر است بدانید که گاهی ممکن است آلزایمر نشانه‌هایی با سایر اختلالات روانی داشته باشد و تشخیص آن نیازمند یک فرد با تجربه می باشد. علاوه بر این طبق مطالعات و تحقیقات عوامل روحی و روانی و هیجانی هم در ایجاد چنین بیماری نقش دارند.بنابراین توصیه می شود برای تشخیص و مدیریت بهتر این بیماری از یک روانشناس کمک بگیرید.