در دنیایی که دائماً به زنان می‌گوید چگونه باشند، سفر به سوی خودآگاهی در زنان یک تجمل نیست، بلکه یک عمل شورش روان‌شناختی است. از دیدگاه یونگی، خودآگاهی فرآیند حیاتی آوردن ناخودآگاه به نور آگاهی است. این عمل نگریستن به آینه روح و دیدن نه فقط سطح، بلکه بخش‌های پیچیده و اغلب متناقض «خود» است. برای زنان، این سفر به ویژه حیاتی است زیرا تنها راه برای جدا کردن هویت اصیل از تار و پود انتظارات بیرونی و شرطی‌سازی‌های اجتماعی است. این یک تمرین انفعالی نیست؛ بلکه کار فعال و شجاعانه یکپارچه‌سازی کهن‌الگوهای مختلفی است که در درون ما زندگی می‌کنند و مشاوره روانشناسی می‌تواند این مسیر را روشن کند.
۱. ابزارهای اولیه: درک پرسونا و یکپارچه‌سازی سایه
اولین قدم به سوی خودآگاهی در زنان، درک پرسونا است؛ همان ماسکی که برای جهان به چهره می‌زنیم. برای زنان، این پرسونا اغلب به شدت تحت تأثیر خواسته‌های جامعه برای پرورش‌دهنده، سازگار و فداکار بودن است. زنی که در این نقش خود را گم می‌کند، می‌تواند از نظر روانی فرسوده و تهی شود. خودآگاهی با این پرسش آغاز می‌شود: بدون این ماسک، من کیستم؟
الف) چالش رویارویی با سایه
چالش‌برانگیزترین اما پاداش‌دهنده‌ترین بخش خودآگاهی، رویارویی با سایه است. این بخش ناخودآگاه ماست که تمام ویژگی‌هایی را که غیرقابل قبول دانسته‌ایم، مانند خشم، خودخواهی و جاه‌طلبی، در خود جای داده است. جامعه اغلب به زنان می‌آموزد که این ویژگی‌ها را سرکوب کنند، تا به هر قیمتی دلپذیر و مطیع باشند.
ب) تبدیل تاریکی به قدرت
خودآگاهی در زنان نیازمند شجاعت برای نگریستن به این بخش‌های تاریک وجودمان است، برای پذیرش خشم، جاه‌طلبی و میل به قدرت. با یکپارچه‌سازی این عناصر سایه، یک زن می‌تواند آن‌ها را از نیروهای مخرب به منابعی از قدرت شخصی و اصالت عظیم تبدیل کند. زنی که این کار را انجام می‌دهد، از نیاز به تأیید بیرونی رها می‌شود.
مشاوره افسردگی در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
۲. اتحاد درونی: یافتن تعادل بین آنیما و آنیموس
یونگ معتقد بود که کمال روان‌شناختی، یا تفردیابی، به یکپارچگی موفقیت‌آمیز بخش‌های درونی مردانه و زنانه ما بستگی دارد: آنیما و آنیموس.
الف) فعال‌سازی آنیموس برای عمل
برای یک زن، خودآگاهی به معنای یادگیری گوش دادن به زمزمه‌های آنیما (بخش درونی زنانه و شهودی‌اش) و همچنین توسعه آنیموس (نیروی محرک درونی مردانه برای عمل، منطق و هدف) است. زنی که بیش از حد بر جنبه پرورش‌دهنده و زنانه خود تمرکز دارد، ممکن است در تعیین مرزها یا دنبال کردن جاه‌طلبی‌های خودش دچار مشکل شود.
ب) کلید یک زندگی با هدف
خودآگاهی در زنان به یک زن کمک می‌کند تا تعادل بین این دو نیرو را پیدا کند و به او اجازه می‌دهد هم دلسوز و هم قدرتمند، هم شهودی و هم منطقی باشد. این اتحاد درونی کلید یک زندگی با هدف و رضایت واقعی است و او را از یک عروسک خیمه‌شب‌بازی بودن به استاد روح خود شدن تبدیل می‌کند.
مشاوره فردی در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
۳. خودآگاهی در زنان: قطب‌نمای مسیر شغلی و روابط
خودآگاهی در زنان فقط یک ابزار برای رشد فردی نیست؛ یک نیروی قدرتمند است که می‌تواند اساساً مسیر شغلی و روابط یک زن را متحول کند.
الف) در مسیر شغلی: یافتن هدف اصیل
در مسیر شغلی، خودآگاهی به معنای درک انگیزه‌هایتان و صادقانه پرسیدن از خود است که «چرا این کار را انجام می‌دهم؟» این کار به زن اجازه می‌دهد تا از انرژی آنیموس خود به طور مؤثر استفاده کند؛ نه با تبدیل شدن به یک ربات بی‌رحم، بلکه با یکپارچه‌سازی شهود و شفقت خود در زندگی حرفه‌ای‌اش. او می‌تواند بدون احساس گناه درخواست ترفیع کند یا بدون ترس برای ارزش خود مذاکره کند.
ب) در روابط: ایجاد ارتباط اصیل
روابط، مکان‌های اصلی هستند که در آن‌ها «خودِ» یکپارچه‌نشده ما به سطح می‌آید. خودآگاهی در زنان در این زمینه به معنای شناخت فرافکنی‌ها است. این توانایی تشخیص این است که چه زمانی در حال فرافکنی سایه یکپارچه‌نشده خود بر روی شریکتان هستید. یک زن خودآگاه این الگوهای وابستگی متقابل را تشخیص می‌دهد و برای شکستن آن‌ها تلاش می‌کند، با درک اینکه یک رابطه سالم در مورد دو فرد کامل است که انتخاب می‌کنند با هم باشند.
اگر آماده‌اید که از سایه انتظارات بیرونی بیرون بیایید، با عمیق‌ترین بخش‌های روح خود روبرو شوید و زندگی‌تان را بر اساس اصالت خود بسازید، سفر به سوی خودآگاهی در زنان ضروری است.
دکتر محمد خرسندی روانشناس
محمد خرسندی روانکاو | مرکز مشاوره گروه همراه
