روش کاربردی برای بهبود عزت نفس کودکان در خانواده
1ـ حداقل روزی یک بار به کودکتان بگویید که دوستش دارید.
گفتن این جمله به کودک احساس خوشایندی می دهد که می تواند دلبستگی او به شما را تقویت کند. براساس تحقیقات جان بالبی (1973) کودکان در رابطه با دلبستگی به چند دسته تقسیم می شوند : کودک دلبسته ی ایمن، کودک دلبسته ی نا ایمن-اجتنابی، کودک دلبسته ی نا ایمن- دوسوگرا و کودک دلبسته ی آشفته. عوامل موثر بر کیفیت دلبستگی به حساسیت، در دسترس بودن، پاسخگوو حامی بودن و فرصت برقراری یک رابطه ی نزدیک با مراقب اصلی کودک بستگی دارد. کودکان دلبسته ی ایمن از حضور در کنار والدین خود احساس رضایت دارند و در هنگام بازگشت والدین به خصوص مادر به آغوش او باز می گردند وبرخورد مثبتی به او بروز می دهند. آن ها اگر چه از رفتن مادرشان ناراحت می شوند ولی از بازگشت او لذت می برند و در کنار او احساس آرامش می کنند و این براساس رفتارهای محبت آمیز و مناسب مادر به دست می آید.
2ـ احساسات کودکتان را جدی بگیرید. سعی نکنید به او بگویید آن ها را کنار بگذارد و یا این که از بیان احساساتش حس خوبی نداشته باشد.
ابراز احساسات مانع از بروز بسیاری از اختلالات روانی است. چنانچه فرصت ابراز منطقی و مناسب احساسات به کودک داده شود، زمینه های تقویت خوباوری و اعتماد به نفس و در نهایت عزت نفس در کودک فراهم می شود. به سخنان آن ها توجه نشان دهید و با بیان کلماتی مانند جداً، واقعاً، چه خوب و … به آن ها نشان دهید که به حرف هایشان گوش می دهید و احساس آن ها را درک می کنید. ولی مهم تر از کلام و سخنی که بیان می کنید طرز فکر شماست که کودکان می توانند آن را درک کنند و بر احساس خودارزشی آن ها تأثیر اساسی بگذارد.
3ـ به کودک خود اجازه دهید که بفهمد اشتباه کردن ایرادی ندارد.
کودک می تواند از میان اشتباهات، یادگیری های جدید را کسب کند. یادگیری به معنای کسب تجربه از اشتباهات گذشته است. یکی از روش های یادگیری، روش کوشش و خطا می باشد. هنگامی که کودک برای یادگیری تلاش می کند و در حین تلاش خود، گاهی اوقات دچار اشتباه می شود،در جریان یادگیری، این اشتباهات کاملاً طبیعی است. والدین باید پذیرای قبول چنین اشتباهاتی از جانب کودک خود باشند. از سرزنش کردن آن ها بپرهیزند و سعی کنید که احساس ناامیدی را از کودکتان دور کنید و هر چه امید، آرزو و رویا را در آنان تقویت کنید و احساس موفقیت را در آنان افزایش دهید و در بالا بردن عزت نفس به آنان کمک کرده اید.
4ـ به لطیفه های کودکتان بخندید- حتی هنگامی که آن ها برای شما خنده دار نباشد.
احترام به افکار کودک به منزله ی پذیرش کودک از سوی والدین است که این رفتار به رشد اعتماد به نفس کودک منجر می گردد. هنگامی که والدین در محیط گرم و صمیمی خانواده این امکان را برای کودک خود فراهم کنند، زمینه ی ابراز وجود در محیط های دیگر اجتماعی برای کودک فراهم می شود و در نتیجه، کودک با اعتماد به نفس بیشتری ابراز وجود خواهد کرد.
5ـ تلاش های کودکتان را بدون توجه به نتایج آن تشویق کنید.
رفتار با تقویت، قدرتمند و با ثبات می شود. بنابراین اگر والدین رفتارهای مورد نظر کودکشان را تشویق و تقویت کنند، می توانند انتظار تکرار رفتار را در آینده از کودک خود داشته باشند. در روان شناسی رفتارگرایی برای ایجاد یک رفتار پایدار، گاهی نیازمند تقویت رفتارهای نزدیک به رفتار مورد نظر است که به این روش ( شکل دهی رفتار) می گویند. بنابراین والدین نباید منتظر رفتارهای کاملاً نتیجه بخش ( صددرصد) از سوی کودک خود باشند. احساس فرد نسبت به خودش تاًثیر بسیار عمیقی بر روی تفکر، احساسات، تمایلات، ارزش ها و اهدافش خواهد گذاشت. هر روز با توصیف های ساده ی ما، فرزندانمان می آموزند که توانایی های آن ها تا چه حدی است، کودکانی که در محیطی زندگی می کنند که توانایی های آن ها مورد تقدیر و تشویق قرار می گیرد، نسبت به خود احساس بهتری دارند در مبارزات نیز موفق تر هستند و اهداف والاتری را در زندگی برای خود انتخاب می کنند و این تاًثیر مهم ترین عامل سازنده ی سیستم رفتاری است.
برگرفته از کتاب روش کاربردی برای بهبود عزت نفس کودکان( دکتر سعید متولی)
کاری از مرکز مشاوره گروه همراه سعادت آباد
