خودشیفتگی پنهان چیست؟

حتما در مورد خودشیفتگی مطالبی می دانید اما شاید بار اول تان باشد که خودشیفتگی پنهان را میشنوید. معمولاً یک فرد خودشیفته را به راحتی می توان در جمع ها شناسایی کرد مثلاً تعریف و تمجید های خاصی که از خودشان می کنند یا اینکه در مورد توانایی هایشان اغراق‌آمیز صحبت می کنند. با این حال بهتر است در مورد خودشیفتگی پنهان هم آگاهی داشته باشید تا بدانید که چگونه باید با این افراد برخورد کنید. برای آشنایی بیشتر با خودشیفتگی پنهان ادامه مقاله را دنبال کنید.

اختلال شخصیت خودشیفتگی چیست؟

افراد دچار اختلال شخصیت خودشیفته زندگی درک نادرست و غیر واقع بینانه ای در مورد اهمیت خودشان دارند و به نوعی آنها احساس خود بزرگ بینی می کند. آنها فکر می‌کند که آدم های مهمی هستند و در خیلی از موارد خاص و منحصر به فرداند. آنها بسیار با تکبر برخورد می‌کنند و طوری عمل می‌کنند که گویی ذات و طبیعت آنها از بقیه متفاوت است. این افراد انتظار دارند که عالم و آدم به آنها و نیازهایشان فکر کنند و خواسته های آنها را در اولویت قرار دهند. اگر در رابطه با این افراد باشید متوجه می شوید که اگر نیازی از آنها نادیده بگیرید بسیار عصبانی و خشمگین می شوند.

احساس بزرگی و خاص بودن و احساس برتری و شایستگی نسبت به بقیه سبب می شود که در مقابل انتقاد ها بسیار آزرده خاطر شوند یا با بی اعتنایی واکنش نشان دهند. با وجود این نمایش حس قدرت و خود بزرگ بینی و مشغولیت ذهنی به موفقیت و زیبایی، خودشیفته ها در درون شان به بزرگی خودشان را باور ندارند و همین عامل باعث می‌شود که این گونه افراد اعتماد به نفس و عزت نفس بسیار پایین و شکننده داشته باشند. طبق تحقیقات و مطالعات صورت گرفته خودشیفته ها در معرض ابتلا به افسردگی هستند. به همین دلیل می توان در کنار اختلال خودشیفتگی افسردگی را هم به صورت یک یار همیشگی با این افراد دید.

انواع خودشیفتگی

افراد مبتلا به خودشیفتگی را می توان به چند خود گروه تقسیم بندی کرد که شامل موارد زیر می شود:

خودشیفته های نخبه گرا کسانی هستند که دوست دارند موفقیت ها و توانایی های خود را به رخ دیگران بکشند و فکر می‌کنند که فقط آنها می توانند از پس خیلی از کارها بر بیایند. این افراد احساس قدرت و افتخار زیادی در ذهن خودشان دارند.

خودشیفته های عاشق پیشه دوست دارند که از نظر جنسی تحریک کننده و گرم به نظر برسند. آنها ترجیح شان بر این است که افراد ساده و وابسته را از لحاظ جنسی تحریک کنند.

خودشیفته های غیر اخلاقی بسیار فریبکار، حقوق باز، خودپسند و استثمارگر هستند. ویژگی‌های این افراد مانند افراد دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی است. این افراد وجدانی ندارند و از کارهای خودشان پشیمان نمی شوند.

خودشیفته های جبرانی به شدت منفی گرا هستند و دوست دارند که از این طریق احساس های حقارت خودشان را نادیده بگیرند. این افراد فکر می‌کنند که برتر از دیگران و استثنایی و خاص هستند.

بهتر است بدانید که شیوع این اختلال ۶.۲ درصد است و بیشتر مبتلایان را مردها تشکیل می دهند.

علت ابتلا به اختلال شخصیت خودشیفته

علل متعددی می تواند در شکل گیری شخصیت خودشیفته تاثیرگذار باشد. برخی از محققان عواملی همچون سابقه خانوادگی و ژنتیک را مطرح کردند و می گویند که احتمالاً اقوام درجه یک با پدر مادر آنها هم چنین شخصیت‌هایی داشتند. در نظر برخی دیگر روانشناسان آسیب های دوران کودکی مانند سوء استفاده‌های کلامی یا جنسی هم می تواند در شکل گیری انواع اختلال شخصیت مخصوصاً خودشیفته تاثیرگذار باشد.

کسانی که در کودکی مورد بی توجهی والدین و اطرافیان قرار گرفته‌اند و نیازهای دوران کودکی شان مانند سایر کودکان به راحتی برآورده نشده است معمولاً برای اینکه این احساس نادیده گرفتن در کودکی را در بزرگسالی جبران کنتد دست به رفتار هایی می زنند تا توجه دیگران را به سمت خود جلب کنند. علاوه بر این توجه بیش از حد والدین و تسهیلگری بیش از حد در فرزند پروری هم می تواند در پرورش شخصیت خودشیفتگی در بزرگسالی اثرگذار باشد. این رفتارها باعث می‌شود که در کودک اعتماد به نفس کاذب و توقعات زیادی ایجاد شود و انتظار داشته باشد که همیشه دیگران طبق میل او رفتار کنند.

خودشیفتگی پنهان چیست؟

خودشیفتگی پنهان مانند خودشیفته آشکار نیاز به تعریف و تحسین از سوی دیگران دارند. آنها معمولاً همدلی و همدردی با دیگران را یاد ندارند و یا اینکه حاضر به انجام آن نیستند. بنابراین در ایجاد ارتباط با دیگران مسائل جدی دارند. همین امر باعث می‌شود که مشکلات زیادی در رابطه شان به وجود بیایند مخصوصاً اگر در ارتباط عاطفی هستند. خودشیفته های پنهان عزت نفس شکننده دارند و همین باعث می‌شود که فقط دنبال تایید اطرافیان باشند. مثلاً آن ها ممکن است موقع رانندگی رفتارهایی نشان دهند تا توجه بقیه را به سمت خود جلب کنند. تشخیص خودشیفتگی پنهان برای بعضی از روانشناسان هم پیچیدگی هایی دارد مثلا نشانه های این اختلال با نشانه های اختلال خودشیفتگی همپوشانی زیادی ندارد و همین امر تشخیص را سخت‌تر می‌کند. به نوعی می توان گفت که اختلال خودشیفتگی پنهانی بسیار گسترده و تنوع بالایی در شدت نشانه ها دارد.

نشانه های خودشیفتگی پنهان

برخی از نشانه هایی که باعث میشود بتوانید راحت تر افراد خودشیفته پنهان را تشخیص دهید شامل موارد زیر هستند:

داشتن حس پنهان از مهم بودن

در خودشیفتگی آشکار فرد در ارتباط با دیگران حس خاصی دارد و دچار غرور و تکبر میباشد. اما این احساس ممکن است در خود شیفتگی پنهان چندان واضح نباشد. خودشیفته های پنهان دوست دارند که مهم و استثنایی جلوه کنند و نیازمند تشویق و تحسین هستند اما این مسئله می‌تواند برای اطرافیان او طور دیگری جلوه کند. آنها احتمال دارد که خودشان را تحقیر کنند یا استعدادها و توانایی های خود را بی اهمیت و کوچک نشان دهند تا به دیگران بگویند که چقدر با استعداد هستند اما می خواهند متواضع به نظر برسند. به عبارت دیگر می خواهند با تواضع و فروتنی مهم بودن خود را به رخ دیگران بکشند.

سرزنش و شرمسار کردن

خجالت دادن و سرزنش کردن دیگران یکی از راه‌هایی است که از طریق آن افراد می خواهند به احساس مهم بودن و خاص بودن و برتر بودن برسند. خودشیفته های آشکار این رفتارها را بسیار واضح و مستقیم با کارهای همچون تحقیر یا طعنه یا نیشخند زدن یا بی ادبی نشان می‌دهند اما خودشیفته های پنهان روش نرم تر و بهتری را در پیش می گیرند تا غیرمستقیم به بقیه بگویند که خودشان هیچ تقصیری ندارند و دیگران مقصر هستند. آنها ممکن است خودشان را برخی اوقات قربانی و مظلوم نشان دهند تا احساس گناه و عذاب وجدان را در دیگران ایجاد کنند و اینگونه به خواسته خودشان که تحقیر و خجالت زده کردن بقیه است برسند.

طفره رفتن و بی اعتنایی

یکی از راههایی که معمولاً به عنوان یک ابزار افراد خودشیفته از آن استفاده می کنند تا خودشان را مهم جلوه دهند این است که گاهی به خواسته ها و رفتارهای اطرافیان بی‌اعتنایی می‌کنند و با این کار نشان می‌دهند که بقیه چندان اهمیتی ندارند. آنها به جای اینکه مستقیماً به فرد بگویند که او مهم نیست مثلاً ممکن است که قرار ها را کنسل کنند یا موقعی که می خواهند به سراغ یک متخصص معروف بروند و از اون وقت گرفتند از عمد دیر بیایند تا نشان دهند که او چندان هم فرد مهمی نیست. خودشیفته های پنهان احتمال دارد در جمع ها طوری رفتار کنند که گویی حرف و نظر دیگران مهم نیست یا حتی به پیام ها و و تماس های مخاطبان پاسخ دهند یا این که نخواسته باشند برنامه های مشترکی با دیگران بچینند.

بی توجهی به احساسات دیگران

اینکه با یک فرد خودشیفته در ارتباط باشید و از او انتظار داشته باشید که موفقیت ها یا توانایی‌های شما را تحسین و تایید کنند اما غیر ممکن می‌رسد چرا که معمولا خودشیفته های پنهان تمایلی ندارند که توانایی‌های شما را به شما یادآوری کنند. بنابراین آنها از لحاظ عاطفی برایشان سخت است که احساسات خوشایندی را در دیگران ایجاد کنند یا اینکه بخواهند همدلی نشان دهند.

کمک به دیگران برای رسیدن به هدف شخصی

به طور کلی افرادی که دچار خودشیفتگی هستند ترجیح می دهند که برای کسی قدمی بر ندارند اما اگر هم می خواهند انرژی و وقتشان را برای کسی صرف کنند و به او کمک کرده باشند معمولاً نفع شخصی خودشان را در نظر می گیرند. برای موندن زمانی به دیگران کمک می کنند که بدانند بقیه متوجه رفتار خیرشان می شود.

نحوه برخورد با خودشیفتگی پنهان

در حال حاضر ممکن است وقتی این ویژگی‌ها را مطالعه می‌کنید متوجه شوید که یکی از اعضای خانواده همسر یا همکار شما خودشیفتگی پنهان را دارد. پس این سوال پیش می‌آید که بهتر است چه رفتاری با این افراد داشته باشید. شاید شما نتوانسته باشی یک فرد خودشیفته را عوض کنید اما مهم است که رفتارهای خودتان را با آن ها تنها کنترل کنید.

رفتارهای فرد خودشیفته را به خودتان ربط ندهید

وقتی که با یک فرد خودشیفته چه از نوع پنهان یا آشکار آن در ارتباط هستید احتمال دارد که فکر کنید شما علت رفتارهای فریبکارانه او هستید و باعث شده که چنین کارهایی انجام دهد. بهتر است بدانید که رفتارهای او هیچ گونه ارتباطی با شما ندارد. اگر آن‌ها رفتاری انجام می‌دهند به دلیل احساس حقارت و عزت نفس شکننده است که در درون خود حس می کنند و مجبور هستند برای اینکه این احساس ها را سرکوب کنند این رفتارها را با همه انجام دهند و شما فقط یکی از آنها هستید.

تعیین کردن مرزها

افراد خودشیفته با توجه به اینکه احساس همدلی و همدردی ندارند هیچگونه مرز خاصی هم بین خودشان و دیگران قائل نیستند و به راحتی به خودشان اجازه می‌دهند که به چارچوب‌های بقیه نفوذ کنند و از آنها سوء استفاده کنند. وقتی که در ارتباط با این افراد برای خودتان و رابطه تان مرز مشخصی می گذارید مانع ایجاد می کنید تا آنها دیگر از شما استثمار نکنند. هرچه بیشتر بتوانید این مرزها را در رابطه تان بگذارید آنها هم بیشتر حواسشان به رفتارها و حرف هایشان جمع می شود. به نوعی آنها متوجه ارزش های شما میشوند و مجبور می‌شوند که دیر یا زود آنها را بپذیرند و به آن احترام بگذارند.

دفاع از خودتان

گاهی با انجام دادن رفتارهایی مانند خودشیفته ها آنها را نسبت به کارها و حرکات خودشان آگاه می‌سازید اما به طور غیر مستقیم. مثلا وقتی میدانید فرد خودشیفته ای سر قرار حاضر دیر می شود یا به پیامک ها و ایمیل های شما بی اعتنایی می کند به جای این که مستقیم به او بگویید که این رفتارهایش را دوست ندارید می توانید شما هم مقابله به مثل کنید و گاهی اوقات اما نه همیشه مثل او در قرارها دیر حاضر شوید یا جواب تماسهایش را با تأخیر بدهید تا بفهمد که این رفتارش چه احساس ناخوشایندی ایجاد می کند. البته حواستان باشد که این کارها را همیشه انجام ندهید.

ایجاد یک فاصله سالم

اینکه بخواهید دائماً با یک فرد خودشیفته پنهان در ارتباط باشید ممکن است باعث شود به مرور زمان دچار احساس ناامیدی و حقارت شوید. هرچند ایجاد فاصله گاهی اوقات چالش‌هایی دارد مخصوصاً اگر آن فرد خودشیفته یکی از افراد خانواده تان باشد. اما در هر حال می‌توانید از روش های خاصی برای ایجاد یک فاصله سالم استفاده کنید مثلا اگر خودشیفته همکار شما است در زمان هایی که می دانید همدیگر را نمی بینید استراحت کنید یا اینکه اگر یکی از فامیل های شما است تا حد امکان کمی فاصله فیزیکی را در جمع ها با او حفظ کنید. حواستان باشد که این فاصله جوری نباشد که به او احساس ناامنی دهد یا اینکه باعث برانگیخته شدن خشمش شود. ایجاد فاصله سالم باعث می شود که شما در رابطه با امور کمتر صدمه ببینید.

کلام آخر

در مقاله امروز متوجه خودشیفتگی پنهان شده اید. ممکن است یکی از افراد خانواده یا دوستان و یا حتی همسر شما هم چنین ویژگی هایی داشته باشد. در چنین شرایطی افراد دچار شک و تردید می شوند و نمی دانند که چگونه باید با آنها برخورد کنند و اینکه آیا آنها را می توانند به مراکز درمانی بکشانند یا خیر. با این حال خودشیفتگی انواع و شدت های گوناگونی دارد و هر فردی با دیگری متفاوت است. اگر شما هم در اطرافیان خود چنین کسانی دارید یا با فردی در رابطه هستید که نشانه های خودشیفتگی پنهان را دارد میتوانید در این زمینه از روانشناسان و متخصصان با تجربه ما در کلینیک روانشناسی همراه کمک بگیرید.