شاید تاکنون نام خستگی مزمن را شنیده باشید. بهتر است بدانید که نوعی اختلال پیچیده است که با خستگی شدید تعریف می‌شود و با هیچ نوع بیماری جسمانی قابل توجیه نیست. خستگی مزمن مسئله‌ای است که افراد زیادی دچار آن می‌شوند اما با تغییراتی در سبک زندگی این مسئله به راحتی حل می‌شود. برای آشنایی بیشتر ادامه مقاله را دنبال کنید.
خستگی مزمن چیست؟
سندروم خستگی مزمن جه استرس‌های بلند مدت است که حداقل ۶ ماه طول می‌کشد. این وضعیت را در گذشته فرسودگی شغلی میگفتند و نشان از آن دارد که فشار زیاد مغز و استرس ناسالم در آن اثر دارد. به بیانی ساده‌تر خستگی همان کم انرژی بودن می‌باشد و منظور از این عبارت خواب آلودگی یا بی‌حوصلگی نیست هرچند ممکن است هر دوی این‌ها با خستگی مزمن باشند. سندروم خستگی مزمن به سه مرحله تقسیم شده است. مرحله اول را اعراض و نشانه‌های ابتدایی می‌نامند که نشانه‌های فشار روانی و فیزیکی را ایجاد می‌کند اما فرد باز هم میتواند کارهای عادی خود را انجام دهد. بیشتر افراد پس از ایجاد این مرحله می‌فهمند که استرس‌های بلند مدت آنها باعث خستگی مزمن شده است و بهتر است که به دنبال راهی برای تغییر سبک زندگی خود باشند.
اگر فرد نتواند از این مرحله عبور کند وارد مرحله اضطراری می‌شود. این مرحله احتمال دارد چندین هفته فرد را درگیر کند. در این مرحله فرد شاید شفاف اندیشیدن، بلند شدن از خواب یا تمرکز مشکل باشد. حتی ممکن است فرد احساس ضعف و ناتوانی یا حمله پنیک داشته باشد که ممکن است تصور کند دچار افسردگی شده است. مرحله بعدی را مرحله بهبود می‌گویند که توانایی‌های فرد به تدریج برمی‌گردد ولی هنوز در برابر فشارهای روانی حساس و آسیب پذیر است و حافظه و تمرکز او تغییرات زیادی کردند. فرد به مرور زمان میتواند قابلیت‌های خود را پیدا کند و دوباره زندگی آتی را از سر بگیرد. سندروم خستگی مزمن غالباً حساسیت بالا در برابر استرس را ایجاد می‌کند حتی اگر نشانه‌ها دیگر نباشند.
علت و عوامل سندروم خستگی مزمن
کسانی که دچار این اختلال هستند حتی در برابر ورزش کردن هم حساسیت دارند. این را بدانید که هنوز علت خستگی مزمن مشخص نیست ولی عوامل گوناگونی ممکن است در آن نقش داشته باشند که شامل موارد زیر می‌شود:
عفونت‌های ویروسی
با توجه به اینکه برخی از افراد پس از مبتلا شدن به عفونت‌های ویروسی درگیر سندروم خستگی مزمن می‌شوند متخصصان این فرضیه را دارند که ممکن است ویروس‌ها در این سندروم نقش داشته باشند، ویروس‌هایی همچون تبخال و اپستین بار. هر چند هنوز تحقیقات آزمایش شده قطعی در این مورد وجود ندارد.
مشکلات سیستم ایمنی بدن
سیستم ایمنی افرادی که دچار خستگی مزمن می‌باشند نسبت به انسان‌های سالم ضعیف‌تر است و همین اختلالات میتواند عامل این سندروم باشد.
عدم تعادل هورمونی
کسانی که سندروم خستگی مزمن دارند بیشتر اوقات سطح هورمونی غیر نرمال تولید شده در هیپوتالاموس، غدد هیپوفیز یا غدد آدرنال را دارند اما هنوز اینکه این عوامل در سندروم خستگی مزمن نقش قطعی دارند یا خیر، مشخص نیست.
نشانه‌های سندروم خستگی مزمن
نشانه‌های این بیماری شامل موارد زیر می‌باشد:
گلودرد
کاهش حافظه و تمرکز
خستگی بیش از حد پس از انجام کارهای جسمی یا ذهنی
بزرگی غدد لنفاوی در گردن یا زیر بغل
درد بی‌علت در ماهیچه و مفاصل
اختلالات خواب
خستگی
سردرد
درد مفصلی بدون تورم یا قرمزی
خستگی و التهاب مزمن چشم و تاری دید و حساسیت به نور
حساسیت به تغییرات دما
تشنگی شدید و احتیاج به دفع فوری ادرار
ضعف شدید مخصوصاً بعد از بیدار شدن صبحگاهی
حمله پنیک بعد از استفاده از داروهای شیمیایی یا گیاهی
افت فشار خون و بالا رفتن ضربان قلب موقع ایستادن
احساس گرگرفتگی
پرش‌های عضلانی ناخودآگاه
سرد شدن و عرق کردن دست و پاها
موقع لرزش پاها موقع ایستادن و احساس عدم تعادل و افت جریان خون
آلرژی و حساسیت به غذاها و عطر و سر و صدا
افسردگی، زودرنجی، عصبانیت و احساس پوچی و ناامیدی
درد شکم، حالت تهوع و نفخ
درد در ناحیه جمجمه، زیر گردن و پشت سر
همه گیرشناسی
برآورد شیوع خستگی مزمن با توجه به انواع روش‌های پژوهش و آمارها متفاوت است. طبق برخی آمارها شیوع سندروم خستگی مزمن از ۲ تا ۳۰ درصد در بزرگسالان متغیر است. این سندروم در کودکان و نوجوانان به میزان کمتری می‌باشد. طبق برخی برآوردها این سندروم معمولاً زنان موفق و سفید پوست را درگیر می‌کند. این نکته وجود دارد که سندروم خستگی مزمن در بین افراد ۳۰ تا ۴۰ ساله بیشتر است و معمولاً زنهایی که درآمد بالایی دارند و موفق هستند بیشتر به آن دچار می‌شوند. از طرف دیگر، سایر نظرسنجی‌ها نشانگر آن بوده است که سفید پوستان در مقایسه با بومیان آمریکا کمتر دچار سندروم خستگی مزمن می‌شوند.
شرایط همپوشانی
نشانه‌های خستگی مزمن معمولاً در کنار برخی بیماری‌ها همچون حساسیت‌های شیمیایی گوناگون، سندروم روده تحریک پذیر و اختلال مفصل گیجگاهی فک پایین به وجود می‌آید. این سندروم در رابطه با فیبر و میانژیا و سندروم نقاط حساس مورد مطالعه قرار گرفته است. طبق برخی تحقیقات ۲۰ تا ۷۰ درصد بیماران مبتلا به فیبرویالژیا نشانه‌های خستگی مزمن را دارند و از سوی دیگر کسانی که دچار خستگی مزمن هستند متقابلاً همین نشانگان فیبرومیالژیا را دارند. بنابراین با توجه به همپوشانی این اختلالات با یکدیگر پزشکان میتوانند در طول درمان از روش‌های متنوع‌تری برای درمان استفاده نمایند.
عوامل خطرناک سندروم خستگی مزمن
برخی از عواملی که میتوانند احتمال ابتلا به سندروم خستگی مزمن را افزایش دهند شامل موارد زیر هستند:
سن: این سندروم میتواند در هر سنی باشد اما معمولاً افراد جوان تا میانسال را در بر می‌گیرد.
رابطه جنسی: اختلالات جنسی در میل و روابط جنسی سبب افزایش دشواری درمان می‌شود.
استرس: کسانی که در مدیریت استرس دچار مشکل هستند بیشتر درگیر سندروم خستگی می‌شوند.
در نهایت عوارض سندروم خستگی مزمن منجر به افسردگی، گوشه‌گیری و دوری از اجتماع، افزایش غیبت‌های کاری و سبک زندگی نادرست می‌شود.
روش‌های درمان سندروم خستگی مزمن
سندروم خستگی مزمن درمان حتمی ندارد اما با این حال برخی از راه‌های موثر برای کنترل آن شامل موارد زیر هستند:
درمان‌های دارویی
بسیاری از افراد دچار سندروم خستگی مزمن افسردگی هم می‌گیرند. بنابراین اگر بتوان افسردگی این افراد را درمان کرد میتوان گفت که نشانه‌های سندروم خستگی مزمن هم در آنها تسکین پیدا می‌کند. بنابراین استفاده از داروهای ضد افسردگی میتواند به بهبود خواب این افراد نشانه‌های آنها کمک کند.
مقابله با بیماری و حمایت
تجربه سندروم خستگی مزمن در هر کسی منحصر به فرد است. اگر بتوان حمایت عاطفی و شرایط مشاوره مناسب را برای آنها مهیا کرد در بهبود وضعیت این افراد تغییر چشمگیری ایجاد می‌شود. چرا که این سندروم با اختلالات افسردگی و اضطراب گره خورده است.
فعالیت‌های روزانه
اگر کسی دچار سندروم خستگی مزمن شود و دنبال درمان نرود قطعاً در زندگی روزانه او مشکلات زیادی ایجاد می‌شود و دیگر نمی‌تواند برای کارهایش برنامه‌ریزی داشته باشد. شما هنگامی که تا حدی توانستید نشانه‌های این سندروم را کاهش دهید می‌توانید کارهای روزانه‌تان را از سر بگیرید اما برای انجام هیچ کاری به خودتان فشار نیاورید چرا که آسیب می‌بینید. این کار باعث می‌شود که نشانه‌های این سندروم دوباره عود کند. از این رو لازم است تعادل را بین کار و استراحت رعایت کنید.
تمرین‌های ورزشی
حتماً سعی کنید ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهید. حرکات جدیدی در ورزش‌های خود انجام دهید و این ورزش را هر روز آن هم سبک داشته باشید. ابتدا لازم است که شما تمرین‌های کششی و تقویتی را انجام داده و سپس استراحت کنید. ورزش‌های سبک برای آغاز کار شامل نشست و برخاست ، فشار با دست به دیوار و نگه داشتن اشیا با دست هستند.
تغذیه
مواد غذایی میتوانند در کنترل نشانه‌های سندروم خستگی مزمن موثر باشند. تا حد امکان از مصرف مواد غذایی که به آنها آلرژی و حساسیت دارید خودداری نمایید. همچنین توصیه می‌شود برای کنترل انرژی خودتان از مصرف کافئین، شکر و شیرینی جات پرهیز کنید.
کلام پایانی
در مقاله امروز متوجه نشانه‌های سندروم خستگی مزمن شده‌اید. هدف این است که با افزایش آگاهی شما از این سندروم، هرچه زودتر درصدد تسکین آن باشید. مخصوصاً هنگامی که خستگی مزمن در کار و زندگی روزانه و ارتباطات شما مشکلات جدی ایجاد کرده باشد. نکته مهم این است که این سندروم همچون افسردگی و اضطراب دارد. بنابراین توصیه می‌شود در کنار هر نوع راهکاری، از مشاوره و روان درمانی هم استفاده کنید.
