هر انسانی خلاق است . خلاقیت یکی از ویژگی طبیعی و خدادادی است که در انسان های مثبت و دارای عزت نفس بالا پدیدار می شود. اما براستی ، چه عواملی تعیین کننده میزان و کیفیت خلاقیت ما هستند؟ در ادمه مقاله با ما همراه باشید.
عوامل تعیین کننده خلاقیت
سه عامل در این میان نقش اصلی را دارند :
1-تاثیر گذشته
رویدادهای گذشته ، تاثیر مهمی در تعیین میزان خلاقیت هر فرد در زمان حال دارد. به نظر می رسد افراد خلاق به دلیل تجربیات گذشته ، خود را بسیار خلاق می دانند و تولید ایده های جدید برای آن ها امری طبیعی و عادی است .در مقابل ، افراد غیر خلاق معمولا سال ها در محیط های منفی حضور داشته اند. این وضعیت منفی از کودکی آغاز می شود تا سال های بعد همچنان ادامه می یابد و به این ترتیب این افراد به این باور می رسند که از خلاقیت چندانی برخوردار نیستند. حتی اگر این افراد به ایده های خوبی دست یابند ،که معمولا هم اینگونه است ، به راحتی آن را رد کرده و یا به آن بی توجهی می کنند، زیرا باور دارند که در صورت اجرای این ایده ها ، هیچ نتیجه مطلوبی نصیب آن ها نخواهد شد . مثلا اگر در شرکتی کار می کنید که در آن از ایده پردازی و خلاقیت استقبال می شود ، کارکنان به این کار تشویق می شوند و مدیران و همکاران با علاقه و احترام به ایده های خلاقانه شما می نگرند ، احساس خواهید کرد که در کارتان خلاقیت زیادی دارید .
2-اهمیت زمان حال
وضعیت کنونی ، دومین عامل تعیین کننده میزان خلاقیت است. آیا در محیط کار فعلی تان ، به ایده های نو تشویق می شوید ؟ آیا کارکنان لحظات خوبی را در کنار هم دارند و با هم در مورد ایده های جدید بحث می کنند؟ یا اینکه ایده های جدید مورد انتقاد و تمسخر واقع می شوند ؟ هرچقدر در وضعیت کنونیتان به دادن ایده های نو تشویق شوید ، میزان خلاقیت در شما افزایش می یابد .
3-خودتان را چگونه می بینید ؟
سومین عامل تعیین کننده خلاقیت ،خودانگاره است . آیا خودتان را فردی خلاق می دانید ؟آیا خودتان را بسیار خلاق می دانید یا خیر؟ کلید آزادسازی خلاقیت این است که ابتدا خودتان را فردی بسیار خلاق بدانید .
محرک های خلاقیت
خلاقیت به عوامل محرکی نیاز دارد تا بتواند آزاد شود که در زیر به آن ها اشاره خواهیم کرد :
اهدافی که اشتیاق شدید به آن ها دارید
هر قدر خواسته های واقعی خود را بهتر بشناسید و برای دستیابی به آن ها هیجان بیشتری داشته باشید ، بر میزان خلاقیت افزوده می شود و ایده های بیشتری به ذهنتان خواهد رسید . هر قدر چیزی را بیشتر بخواهید ، احتما اینکه به راه های خلاق بیشتری برای دستیابی به آن برسید نیز بیشتر می شود. کدام هدف شما است که اگر به آن دست یابید ، بیشترین تاثیر مثبت را بر زندگیتان خواهد داشت ؟ آن را به صورت شفاف و مشخص روی کاغذ بنویسید. همین کار ساده ، می تواند به سرعت ایده هایی را برای عملی سازی آن به همراه داشته باشد .
موانع اصلی
موانع اصلی ، یکی از بزرگ ترین عوامل محرک خلاقیت است. مشکل یا مانعی که موجب عدم دستیابی شما به مهم ترین و اصلی ترین خواسته تان می شود ، خلاقیتتان را افزایش خواهد داد. ابتدا هدف خود را تعیین کنید. مشخص کنید چه چیزی می خواهید . سپس از خودتان بپرسید : چرا هنوز به این هدف نرسیده ام ؟ فهرستی از این دلایل تهیه کنید . پس از پاسخ دادن به این پرسش از خودتان بپرسید : در میان همه این دلایل، اصلی ترین دلیل کدام است؟ پس از شناسایی بزرگ ترین مانع یا مشکل موجود که شما را از دستیابی به مهم ترین هدفتان باز می دارد، ذهنتان شروع به تولید ایده هایی برای حل آن مسئله یا برطرف کردن آن مانع می کند .
پرسش های هدفمند
توانایی شما برای پرسیدن سوالاتی هدفمند از خودتان و دیگران و نیز وادار کردن خود و دیگرا به فکر کردن درباره وضعیت موجود ، یکی از اصلی ترین محرک ها برای خلاقیت است . هر قدر پرسش های دقیق تر و هدفمندتری را مطرح کنید ، خلاقیت شما بیشتر به کار افتاده و به راهکارهای کاربردی بیشتری دست خواهید یافت .
خوش بینی و مثبت اندیشی
شیوه تفکر شما یا موجب آزاد سازی و شکوفایی خلاقیت ذاتی تان می شود یا اینکه جلوی بروز خلاقیتتان را می گیرد . هر انسان شیوه تفکری مشخص دارد که در سال های نخستین کودکی شکل گرفته است . این شیوه تفکر معمولابه دلیل پیروی از پدر یا مادر یا هر دوی آن ها ایجاد می شود .هر کودک در نخستین سال های زندگی خود به صورت ناخودآگاه ، شیوه ای همانند والدینش را برای تفکر در پیش می گیرد . سبک های مختلف تفکر معمولا دربردارنده سازوکارهای بقا یا سازگاری هستند. این شیوه ها به شکلی ناخودآگاه شکل می گیرند و پاسخی هستند به قطعیت و غیرقابل پیش بینی بودن دنیای اطراف . ار آنجا که شیوه های تفکر آموختنی هستند ، می توان آن ها را تغیر داد . شما می توانید با تمرین مستمر ، تفکری مثبت را جایگزین تفکر منفی و ناراکامد گذشته خود کنید . روحیه مثبت نگرانه را به دو شیوه می توان ایجاد و حفظ کرد :
1-هر چه بیشتر به هدفتان فکر کرده و در مورد آن صحبت کنید . افراد خوشبین همیشه به اهداف خود می اندیشند و در مورد آن با دیگران صحبت می کنند . آن ها دنیای خود را سرشار از فرصت ها می دانند و همیشه به دنبال یافتن چگونگی دستیابی به این اهداف یا حل مسئله پیش روی هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تفکر مثبت و رویارویی با مشکلات کلیک کنید.
2-به دنبال نکات مثبت موجود در افراد و موقعیت ها باشید . افراد خوشبین بر این باورند که برای هر مسئله ای ، راه حلی وجود دارد . آن ها بر این باورند که اگر هدف مشخصی داشته باشند ، می توانند راهی برای دستیابی به آن بیابند . اگر اوضاع برخلاف خواسته این دسته افراد پیش رفت ، آن ها به دنبال نکات مثبت و سودمند موجود در هر یک از موقعیت های منفی خواهند بود.
یکی از ویژگی های افراد مثبت نگر این است که هرگز از واژه مشکل استفاده نمی کنند . واژه مشکل موجب ایجاد حس ترس و ضرر می شود ، ولی در مقابل واژه موقعیت یک کلمه خنثی است . باید با مشکل دست و پنجه نرم کرد ، ولی موقعیت چیزی است که باید آن را به درستی مدیریت کرد .
به دنبال درس ارزشمند موجود باشد
اگر همیشه به دنبال درس ارزشمند موجود در موانع و دشواری های پیش آمده باشید ، می توانید روحیه خوشبینانه خود را در هر شرایطی همچنان حفظ کنید . یکی از جالب ترین واقعیت ها در دنیا این است که در دل هر دشواری درس هایی نهفته است که می تواند به موفقیت بیشتر شما در آینده کمک کند . برای درک بهتر این موضوع می توانید این کار را انجام دهید : ابتدا اصلی ترین مسئله یا دشواری را که امروز با آن روبه رو هستید شناسایی کنید . فرض کنید که این مسئله به عنوان یک هدیه برای شما فرستاده شده و دربردارنده درسی است که برای حرکت سریع در آن حوزه از زندگی یا فعالیت ، باید آن را بیاموزید . به نظر شما ،مسئله یا موقعیت دشوار کنونی ، چه درس ارزشمندی در خود دارد؟
خیال پردازی
خیال پردازی یکی دیگر از شیوه های به کارگیری تفکر خلاق است . فرض کنید یک چوب جادویی دارید و می توانید با تکان دادن آن ، همه موانع موجود در مسیر دستیابی به اهدافتان را از میان بردارید. اگر قرار بود این اتفاق بیفتد و با تکان دادن چوب جادویی همه مشکلات یا موانع برطرف شود ، به چه موقعیتی دست می یافتید ؟ فرض کنید اصلا مانعی در مسیرتان وجود ندارد . در این صورت این تصویر چه تاثیری بر عملکرد فعلی تان می گذاشت ؟ چه کار متفاوتی انجام می دادید ؟ اگر هیچ محدودیتی از نظر زمان، پول، استعداد و توانایی ها و… نداشتید ، چه فرصت ها و موقعیت های جدیدی برایتان مهیا میشد؟ در مرحله بعدی باید راهی برای دستیابی به این اهداف هرچند بدون بین بردن موانع و حتی بدون داشتن همه آن امتیازات ایده آل طراحی کنید.
تمرکز
یکی از ویژگی های همه افراد بسیار موفق این است که توانایی تمرکز دقیق فقط بر روی یک مورد و در عین حال ،بی توجهی به عوامل منحرف کننده تمرکز را در وجود خود نهادینه می کنند . تمرکز فقط بر روی یک مورد ، از اصلی ترین پیش نیازها برای دستیابی به اهداف ، مدیریت زمان ، انجام تکالیف و نیز انجام هر کار نیازمند خلاقیت است . متاستفانه بیشتر مردم امروزه در معرض انواع عوامل منحرف کننده تمرکز قرار دارند که در این میان ، انواع تجهیزات الکترونیکی از اصلی ترین این عوامل هستند . هر چند دقیقه یک بار صدای دریافت ایمیلی جدید را می شنویم ، تلفن همراهمان زنگ می خورد و پیاپی پیامک هایی دریافت می کنیم . همینطور ، افراد مختلف مثل همکاران یا مراجعه کنندگان ، مدام موجب برهم خوردن تمرکز ما می شوند و شاید به همین دلیل باشد که برخی افراد می گویند : در محل کار نمی شود کار زیادی انجام داد .
برای اینکه بتوانید به طور دقیق بر روی یک مورد تمرکز کنید ، باید بازه های زمانی مشخصی را به کار کردن بدون وقفه و به دور از عوامل گوناگون مختل کننده تمرکز اختصاص دهید . شاید مهم ترین اصل برای مدیریت زمان ( که البته برای خلاقیت و تمرکز بسیار اهمیت دارد) این باشد که برخی امور را به حال خود رها کنید . با دور کردن یا خاموش کردن همه تجهیزات الکترونیکی ارتباطی ، هر روز بازه هایی را به کار بدون وقفه بر روی یک مورد مشخص اختصاص دهید .
خواب
پیش از خوابیدن ، مسئله مورد نظرتان را یک بار دیگر مرور کرده تا به این ترتیب ، حل آن را به ذهن نیمه هوشیارتان بسپارید. این شیوه به ویژه در مواقعی که فردای آن شب با مشکل یا انتخابی مهم روبه رو هستید ، کارامد خواهد بود . اگر یافتن پاسخ مسئله را به ذهن هوشیارتان بسپارید ، معمولا صبح فردا با راه حل جدیدی از خواب بیدار می شوید . حتی ممکن است نیمه شب از خواب بیدار شده و پاسخ مورد نظر را بیابید . گاهی هم شاید صبح فردا راه حل مورد نظر ناگهان همانند پروانه ای بر روی شانه تان بنشیند .
نوشتن
خیلی خوب است که همیشه یک دفترچه یادداشت همراه داشته باشید تا راه حل ها یا ایده هایی را که در هر لحظه به ذهنتان می رسد به سرعت در آن یادداشت کنید و به این ترتیب آن ها را از دست ندهید. هرگاه فکر خوبی به ذهنتان رسید به سرعت آن را یادداشت کنید.
کلام آخر
آنچه می تواند تفاوت افراد را در سرعت رشد و رسیدن به موفقیت پیش بینی کند خلاقیت است. خلاقیت حتی می تواند سبب درآمد بالا شود. این مهارت را بهتر است با کمک یک روانشناس در کودکان خود تقویت کنید.
