اتیسم چیست؟

شاید نام اتیسم را خیلی شنیده باشید و در مورد آن مطالبی خوانده باشید. اتیسم نشانه هایی دارد که یک کودک عادی آن را به آن شدت ندارد. برخی افراد به اشتباه با یک علامت برچسب اتیسم می زنند. درحالی که باید با کمک یک متخصص کودک تشخیص اتیسم داده شود.

اتیسم چیست؟

اختلال عصب رشدی است که در سه سال اول زندگی کودک نمایان می شود. مهم ترین علائم آن نقص در برقراری ارتباط، مشکل در تعاملات اجتماعی، وجود الگوهای محدود و تکراری در رفتار، علایق و فعالیت هاست. بیماری اتیسم (درخودماندگی) یکی از بیماری های جدی گروه بیماری های رشدی اختلالات طیف اوتیسم بوده که در اوایل دوره کودکی (معمولا قبل از 3 سالگی) ظاهر می شود. هر چند علایم و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است ، اما همه انواع اوتیسم بر توانایی برقراری ارتباط با دیگران توسط کودک، تاثیر می گذارد. باید توجه داشت که اگر کودک دچار تاخیرهای رشدی شدید باشد؛ قبل از 18 ماهگی نیز این اختلال قابل تشخیص خواهد بود.

والدین معمولا اولین کسانی هستند که متوجه تفاوت فرزندشان با سایر کودکان می شوند. در ابتدا ممکن است والدین عدم پاسخ گویی کودک به محیط اطرافش را به ناشنوایی او نسبت دهد؛ اما گاهی متوجه می شوند که فرزندشان مشکل شنوایی نداشته اما مانند سایر کودکان هم سنش نیز قادر به پاسخ دهی نیست. در این زمان بهتر است والدین به متخصص کودک یا متخصص بالینی که در زمینه اختلالات دوران کودکی تجربه دارد، مراجعه کنند. هرچند درمان و شفای کاملی برای درمان اوتیسم وجود ندارد، اما درمان جدی و به موقع اوتیسم تغییرات بزرگی در زندگی کودکان مبتلا به بیماری ایجاد می کند. کودکان و بزرگسالان اتیستیک در زمینه ارتباط کلامی و غیر کلامی، رفتارهای اجتماعی ، فعالیت های سرگرم کننده و بازی دارای مشکل می باشند. 

تنها نیمی از این کودکان ناتوانی هوشی دارند، کمتر از یک پنجم آنها ناتوانی هوشی متوسط تا عمیق دارند ( کمتر از 50). در نهایت اینکه این کودکان پروفایل هوشی متفاوت از کودکان عادی ندارند. اگر می خواهید در مورد اوتیسم بیشتر بدانید کلیک کنید.

علائم بیماری اتیسم 

بهتر است در صورتی که والدین چندین نمونه از این رفتارها را در کودکشان مشاهده کردند به متخصص مربوطه مراجعه کنند.

-خنده و قهقه های بی جا و بی مورد یا گریه های بی جهت. 

-مقاومت در برابر روش های معمول آموزش.

-گریه توامبا کج خلقی و پریشانی شدید بدون دلیل خاص.

-تکرار طوطی وار.

-عدم حساسیت مشخص نسبت به درد.

-بازی کردن به تنهایی.

-عدم ارتباط عاطفی.

-چرخانیدن اشیا و عدم ارتباط چشمی در چشم.

-مقاومت در برابر تغییرات . 

-اشکال در هم آمیزی سایر کودکان و کنارگیری .

-وابستگی بی مورد نسبت به اشیا به طور موقت.

-بیش فعالیتی مشخص یا کم فعالیتی افراطی.

-فقدان رشد جسمانی، اجتماعی و یادگیری مهارت ها .

-پاسخ های غیر متعارف به دریافت های حسی.

-نگاه کردن به دست ها و خیره ماندن به آن ها که از ویژگی های مشخص این کودکان است که اگر کودک را از این کار منع کنیم جیغ و فریاد می کند و مجددا به کار خود ادامه می دهد. 

-حرکات تکراری که یا جنبه خودآزاری دارد مانند فرو نمودن مداد در بینی یا اینکه فقط تکراری است مثل چرخیدن به دور یک دایره . 

-دندان قروچه.

-فقدان لبخند اجتماعی 

-وسواس جابجایی و تنفر از هرگونه تغییر. 

تنفر آشکار نسبت به تماس های فیزیکی، عدم تمایل به در آغوش گرفته شدن .

-اختلال در مکاتبات و گفتار که ممکن است در دامنه ای متغیر با سن اختلالات شدید و بسیار خفیف نوسان داشته باشد. 

 

نکاتی برای والدین

معرفی تعدادی تکنیک های آموزشی درمانی در قالب بازی برای پرورش حواس و یادگیری:

بازی شماره 1

اسم بازی: نبین و بده 

اهداف بازی:

-تقویت حس لامسه

-افزایش واژگان درکی(رنگها، سایز، اشکال هندسی و …)

-افزایش دقت شنیداری

-افزایش حافظه شنیداری

وسایل مورد نیاز: تعدادی لگوی رنگی( آبی و قرمز) در دو سایز (کوچک و بزرگ) یا دو شکل (چهارگوش و گرد)

نحوه بازی: مهره ها را داخل یک پلاستیک مشکی بریزید و از فرزندتان بخواهید موردی را که شما درخواست می کنید به شما بدهد.مثلا: 

آبی ها رو بده؟

گرد ها رو بده؟

و…

فقط دقت کنید داخل پلاستیک را نگاه نکنند. 

بازی شماره 2

یک بازی زیبا و فوق العاده جذاب برای کودکان 

اهداف بازی

-افزایش دقت بینایی

-افزایش دقت شنوایی

-افزایش سرعت عمل 

-افزایش حافظه بینایی

-افزایش حافظه شنوایی

-افزایش مهارت های حرکتی 

شرح بازی: به تناسب وضعیت فرزندتان تعداد 4 الی 8 تصویر ساده انتخاب نموده  و با فاصله 2 متر از کودک به شکل دایره وار بچینید. دست کودکتان را گرفته و روی هر تصویر مکث نموده و از وی بخواهید آن را نام ببرد . سپس در وسط دایره قرار گرفتهذ و از کودکتان بخواهید هر تصویر را که نام بردم پای خود را روی آن بگذارد. 

بازی شماره 3

نام بازی:بگو چه فرقی کردم؟

اهداف:

-افزایش دقت بینایی

-افزایش حافظه بینایی 

-افزایش خلاقیت 

روش انجام کار: از کودک خود بخواهید شما را به دقت نگاه کند (مثلا توجه به زیورآلات شما، جوراب ها، کفشها و…) و سعی کند ظاهر شما را به خاطر بسپارد . حالا شما اتاق را ترک کنید و در ظاهر خود تغییراتی بدهید که قابل رویت باشد .( به عنوان مثال لباستان را عوض کنید، آستین خود را بالا بزنید، گوشواره خود را درآورید، ساعت خود را به مچ دست مخالف ببندید، و از این قبیل) هنگامی که به اتاق برمی گردید کودکتان باید سعی کند آنچه را که در ظاهر شما تغییر کرده تشخیص بدهد و اگر موفق به انجام این کار شد ، نفر بعدی خود او خواهد بود که باید ظاهر خود را تغییر دهد . 

چند نکته کلیدی در مورد گریه کودک اتیسم در حین آموزش

 

*از گریه کودک نترسید.

*گریه کودک اتیسم ترس نیست.

*استرس نیست.

*غم نیست.

*گریه کودک اتیسم یک راه فرار از یادگیری است. 

*گریه کودک اتیسم مقاومت در برابر آموزش است.

*گریه کودک اتیسم یک حربه برای جلب توجه می باشد. 

*در مقابل گریه کودک اتیسم عکس العملی نشان ندهید فقط نگاهش کنید. 

*در مقابل گریه کودک خود را نبازید.

*هرچقدر در مقابل گریه کودک اتیسم بایستید مقاومت ها شکسته می شود. 

*گریه کودک اتیسم روزی بر اثر کوتاه نیامدن شما در حین آموزش کاهش پیدا می کند و قطع می شود . کافی است صبور باشید و به هیچ وجه آموزش را برای گریه های شدید قطع نکنید. 

*به هیچ وجه اگر کودک گریه کرد از جایش نباید بلند شود .نباید بترسید . بدون توجه به گریه با خونسردی به آموزش ادامه دهید. 

*هر گونه داد و جیغ و فریاد یا حتی دلجویی و باج دادن گریه کودک را در حین آموزش شدت می دهد. تنها به کودک سکوت و دادن آموزش با سکوت سبب کاهش گریه کودک اتیسم می شود. 

*کودک اگر مقاومتش به آموزش پشت میز از بین برود و شما همچنان به گریه اش بی توجه باشید در دراز مدت خواهید دید که فرزند شما مقاومت هایش به راحتی در محیط نیز شکسته می شود و لجبازی و قشقرق کاهش پیدا می کند . در حقیقت آموزش را به محیط تعمیم داده است . 

راهبردهایی جهت افزایش کیفیت خواب کودکان دارای اتیسم 

مشکلاتی که در خواب فرزند شما به وجود می آید احتمالا از اضطراب ناشی می شود. در الگوی خواب افراد دارای اوتیسم اختلالاتی دیده می شود. اولین قدم برای کاهش مشکلات این است که یک برنامه منظم، از قبل برای کودکتان طراحی کنید ، زمان خاصی را برای به رختخواب رفتن کودک معین کنید، هر چه به زمان خواب نزدیک تر می شوید فعالیت های بدنی وی را کاهش دهید و قبل از خوابیدن محرک هایی از قبیل تلویزیون، رادیو و موسیقی را دور کنید و دقت کنید که اگر کودک نیمه شب بیدار شد، به او پاداش یا خوراکی ندهید.  اجازه ندهید بازی کند و یا تلویزیون تماشا کند و یا به رختخواب شما بیاید چرا که این کارها باعث می شود کودک بیشتر به بیدار ماندن تمایل نشان دهد. نکته مهم این است که یادتان باشد افزایش بهداشت خواب این کودکان تضمین کننده ی بهداشت روانیشان می باشد . 

 

راه های کمک به کودکان اوتیسم 

برخی از راه های کمک به کودک اتیسم شامل موارد زیر می شود:

ماساژ دادن

ماساژ دادن قسمتی از بدن کودک که آن را تکان می دهد، می تواند روش موثری برای کمک به متمرکز شدن حواس او باشد. این استراتژی ساده، اغلب خیلی تاثیر گذار است اگرچه بعضی از کودکان نیاز دارند در مورد لمس شدن آگاهی داشته باشند. 

الگودهی

خیلی از کودکان در شروع کار با مشکل مواجه می شوند. به کودک اجازه دهید شما را تماشا کند و چندین بار حرکات را انجام دهید . بعضی اوقات انجام حرکت هم زمان با کودک مفید می باشد. برای مثال کودکی که قادر نیست از روی صندلی بلند شود ، اگر شما کنارش بنشینید و بگویید (حالا با هم بلند می شویم) و بعد با او بلند شوید، قادر خواهد بود این کار را انجام دهد . 

راهنمایی با گرفتن دست ها

بعضی اوقات در طول یک حرکت نیاز است که چندین بار دست یا بازوی کودک را هدایت کنیم. برای مثال وقتی کودک را برای ساختن برجی با وسایل دست ساز تشویق می کنیم ابتدا والدین فعالیت را شروع می کنند و بعد دست کودک را برای مدتی هدایت می کنند ، از آن به بعد کودک قادر است خودش آن را ادامه دهد. 

ریتم و موسیقی

 

برای بعضی از بچه ها ، خواندن یک آواز با یک آهنگ مناسب یا شمردن برای شروع و ادامه دادن یک حرکت مفید می باشد. برای مثال اگر کودکان آهنگ مخصوصی را در زمان مناسبی می خوانند ، شما با زدن ضربه با دستانتان روی میز و گفتن 1،2،3 به حرکاتش کمک کنید. 

حرکات کنترل نشده

بعضی اوقات اندام کودک حرکات ناخواسته ای انجام می دهد، که او را آشفته می سازد یا از انجام کار او جلوگیری می کند . مثلا مشاهده می کنیم که کودکی بعضی اوقات ضمن انجام کار دست هایش را تکان می دهد. در بعضی موارد او آنقدر درگیر این کار می شود که مانع انجام کارش می شود. ما باید با پایین آوردن دست دیگر به آرامی به او کمک کنیم یا چیزی برای نگه داشتن به او بدهیم . بعضی اوقات می توانیم به کودک یاد بدهیم تا یک دستش را داخل جیبش بگذارد ، ضمن اینکه با دست دیگرش در حال انجام کار است . برای بعضی از بچه ها بعد از اینکه مهارتی را تمرین کرده اند، تشویق های کلامی می تواند مناسب و کافی باشد. 

توصیه هایی به والدین جهت امنیت خانه برای کودک اتیسم

*اشیای تیز و برنده را دور از دسترس قرار دهید.

*داروها را در مکانی امن، بسته و غیرقابل دسترس قرار دهید.

*اشیای شخصی با ارزش که نمی خواهید گم شود را در جایی که دارای قفل است بگذارید. 

*مواد سمی و شوینده های مضر را دور از دسترس قرار دهید. 

*کابینت هایی که دارای مواد غذایی ریختنی ( مثل آرد و شکر) هستند را قفل کنید . 

*برای پریز های برق حتما روکش نصب کنید . 

*وسایل بلند مثل کابینت های آشپزخانه و قفسه های کتاب را به دیوار محکم کنید.

*صفحه ها و شعله پخش کن های اجاق گاز را بپوشانید . 

*وسایل و لامپ هایی که ممکن است خطر داشته باشند را محکم کنید . 

آیا ما باعث اتیسم فرزندانمان شده ایم ؟ 

علت دقیق اتیسم هنوز به صورت یک معماست. مطالعات تایید می کند که اشکال مختلف اتیسم از آسیب مغزی ، آسیب در سیستم عصبی، عفونت های ویروسی، شرایط ژنتیکی یا عدم تعادل شیمیایی بوجود می آید . همه ی این نظرات نشان دهنده ی علت زیستی برای اتیسم است . هیچ کدام از این نظریه ها نشان دهنده ی والدگری بد و یا اینکه والدین نقشی در نشانه های اتیسم فرزند خود داشته اند، نیست. 

کلام آخر

در مقاله امروز با کودک اتیسم راه هایی برای کمک کردن به او آشنا شده اید. این را بدانید که کودکانی که دچار این مسئله هستند نوع خاصی از فرزند پروری و صبر والدین را میخواهند. همچنین بهتر است که مراقب یا والد کودک اتیسم با این اختلال آشنا باشد تا بتواند رابطه اش را با چنین کودکی بهبود ببخشد. چنانچه شما هم کودک اوتیسمی دارید توصیه می شود که حتما از مشاور کودک راهنمایی های لازم را بگیرید.