اختلال اضطراب پس از سانحه

اختلال اضطراب پس از سانحه نوعی اختلال روانی محسوب می‌شود. در افرادی که تجربه اتفاق وحشتناکی دارند یا حوادث دردناک را از نزدیک مشاهده کرده‌اند رخ می دهد. کابوس، استرس و نگرانی زیاد و افکار مزاحم و ناخواسته از ویژگی های بارز این اختلال است. برای آشنایی بیشتر با اضطراب پس از سانحه در ادامه مقاله با ما همراه باشید.

اختلال اضطراب پس از سانحه چیست؟

این اختلال نوعی از ضربه روانی می‌باشد. می‌تواند بر هر شخصی که شاهد یک یا چند اتفاق تلخ و سخت بوده است، رخ دهد. مثلاً رویداد هایی که می توانند باعث اختلال استرسی پس از سانحه شوند شامل جنگ، شکنجه یا درد شدید. تجاوز جنسی، تجاوز به عنف، آدم ربایی، تصادفات با ماشین، بلایای طبیعی، آتش سوزی و سرقت هستند.

این رویدادها دردناک هستند. سبب می‌شود که فرد زندگی خود را در خطر ببیند. بعضی از افراد ممکن است واقعاً در حین آن اتفاق دردناک در معرض خطر مرگ بودند در حالی که سایرین تنها حس میکنند در معرض خطر هستند. آنچه مهم است این نیست که آیا واقعا خطری وجود داشته یا خیر بلکه نوع احساس آن یا چگونگی واکنش مغز اهمیت دارد.

یک ویژگی شاخص افراد دچار اختلال استرس پس از سانحه ترس و نگرانی همیشگی از قرار گرفتن دوباره در یک وضعیت تکان دهنده است. در نتیجه آن ها با تمام قدرت سعی می‌کنند تا از هر چیزی که آن سانحه را به یادشان می‌آورد پرهیز کنند. ویژگی دیگر این است که افراد دچار اختلال استرس پس از سانحه در زندگی همیشگی‌شان آن اتفاق را مدام در ذهن شان به یاد می آورند.

انواع افکار و حالات هیجانی را مرور می‌کنند که قابل کنترل نیستند. فقط به یک جرقه کوچک نیاز است و مستعد نگرانی و خشم بیش از حد هستند. نشانه های دیگری از قبیل اختلال افسردگی، مشکلات حافظه و درد فیزیکی هم ممکن است بروز کند. مبتلایان به استرس پس از سانحه احساس کنند که توانایی مدیریت و تسلط بر خود ندارند و نمی توانند خودشان را بشناسند. باور به توانایی خود در عملکرد معمول در خانواده، محیط کار و فعالیت های اوقات فراغت از بین می رود و خودشان را از جامعه دور می کنند. به همین علت پیدا کردن کمک های حرفه ای در درجه اول پزشک عمومی اهمیت زیادی دارد. کمک‌های حرفه‌ای می‌تواند نشانه‌های اختلال را کمتر کرده و مانع از پیشرفت آن شوند.

چرا برخی افراد دچار اختلال استرس پس ازسانحه می شوند؟

سوال این است که چرا برخی از افراد دچار اضطراب پس از سانحه می‌شوند. در حالی که افراد دیگری هستند که همان حادثه را تجربه کرده‌اند اما این اختلال را تجربه نمی‌کنند. چرا زنها دو برابر مردها دچار استرس پس از سانحه میشوند. در هر کشوری که زندگی کنید حداقل یک حادثه دلخراش را تجربه کرده اید. نکته اینجاست که هیچ وقت همه افرادی که شاهد یک حادثه بوده اند دچار اختلال استرس پس از سانحه نمی گردند. سربازان دانمارکی که در عملیات‌های نظامی شرکت کرده بودند احتمال دارد دچار این اختلال شوند. تقریبا ۸ درصد مردان و ۲۰ درصد زنانی که در این عملیات‌ها بوده اند از این اختلال رنج می‌برند.

افراد دچار استرس پس ازسانحه در حال پیشرفت شامل قربانیان فجایع دردناک، قربانیان جنگ، شکنجه و تروریسم، سربازانی که به استخدام ارتش درآمده اند. بازماندگان تصادفات شدید و مصیبت ها، مددکاران در حوزه های بی سرپناه مانند امدادگران نجات. کارمندان زندان، مددکاران اجتماعی و غیره هستند.

بسیاری از پرندگان که به دانمارک می آیند در نتیجه حبس، شکنجه جنگ یا سایر انواع خشونت و تجاوز آسیب دیده و عذاب کشیده اند. برخی بخش‌های صنعت کار احتمال بیشتری برای تجربه رویداد های سخت یا تهدید کننده را دارند. تقریبا ۸ درصد از کارکنان آنها دچار اختلال استرس پس از سانحه شده اند. در زندگی شخصی افراد تجاوز و خشونت های خانگی هم از رایج ترین دلایل ایجاد این اختلال است. شدت اختلال پس از سانحه بستگی به دو عامل دارد: از یک طرف ماهیت گستردگی و مدت زمان شک روانی و از طرف دیگر تعبیر و تفسیر، آسیب پذیری و کنترل تجربه دشوار در درون فرد.

خطر پیشرفت استرس پس از سانحه در موارد زیر بالا میرود:

هر چقدر حادثه احتمال مرگ بیشتری داشته باشد. هر چقدر فرد بیشتر در معرض شک روانی فشار و تنش باشد. هر چقدر احساس فرد از عدم کنترل وضعیت و بیرون آمدن از آن بیشتر باشد. هر چه فردی درونگرا تر باشد، افرادی که ضریب هوشی پایین تری دارند بیشتر در معرض این اختلال هستند. هر چقدر فرد در برابر مصیبت آسیب پذیر تر باشد مرد و هر چه که بیشتر طول بکشد تا با ضربات روحی کنار بیاید.

بعضی افراد ممکن است بیشتر مستعد این اختلال باشد. فاکتورهای بیولوژیکی روانشناختی و اجتماعی احتمال دارد آسیب پذیری را بالا ببرد. ضربه روحی و تجاوز در دوران کودکی و نوجوانی می تواند فرد را دچار این اختلال کند. در زندگی بزرگسالی هم وجود اتفاقات دردناک زیاد می‌تواند این آسیب‌پذیری را بیشتر بخشد.

اختلال استرس پس از سانحه چگونه پیشرفت می کند؟

خیلی از افراد بعد یک اتفاق دردناک واکنش هایی از خود بروز خواهند داد . که با توجه به اینکه چه مقدار تجربه آن حادثه آسیب زا را داشته اند میزان متفاوتی از مشکلات آنها آغاز می شود. این اتفاقات می‌تواند شامل احساسات گریه، خشم، نگرانی، بی حسی یا افکار و احساساتی باشند که یک عکس العمل کاملاً طبیعی در برابر شرایط ناخوشایند است.

اگر نشانه ها بعد از یک ماه از بین برود احتمال دارد که جرقه ای باشد برای آغاز اختلال استرس پس از سانحه. به همین علت مهم است که خویشاوندان، نزدیکان، دوستان و خانواده و همکاران آگاه بوده و هر رفتار تغییر یافته را تحت نظر بگیرند. تا بتوانند در شرایط لازم مداخله به عمل آورند و کمک های حرفه ای دریافت کنند.

نشانه های اختلال معمولا یک تا شش ماه بعد از واقعه شروع می‌شود. ممکن است تا مدت ها پس از این که فرد در معرض اتفاق تلخ قرار گرفته آغاز نشود. در هرحال غالباً نشانه هایی از نگرانی و احساسات یکسان در مقطعی از زمان وجود خواهد داشت. تقریبا در هر یکی از حد سه نفر که شرایط پس از سانحه را تجربه کرده‌اند وضعیت دشوار تر می شود. خطر پیشرفت این اختلال در صورت عدم دریافت روان درمانی حرفه‌ای و کارآمد افزایش می یابد.

نشانه های اختلال استرس پس ازسانحه

این اختلال بر سلامتی احساسی افراد، جسم آنها، تفکر، رفتار و انگیزه آنان تاثیر گذار است ولی افراد به شکل مشابه تحت تاثیر قرار نمی گیرند. بعضی ها متوجه میشوند که بعد از اتفاق ناخوشایند تاثیر خاصی در خودشان نمی بینند و کیفیت زندگی آنها تدوین کرده است. در حالی که این اختلاف در بقیه افراد می توانند بسیار ناتوان کننده و آسیب زا باشد. با توجه به تعداد، ماهیت و شدت نشانه ها استرس پس از سانحه به خفیف، معمولی یا شدید تقسیم بندی می شود. وجه تمایزی بین نوع ساده و پیچیده آن ایجاد شده است.

PTSD ساده

نشانه های این نوع اختلال شامل موارد زیر هستند:

• خاطرات مزاحم و پس نمایی

یکی از نشانه‌های رایج این اختلال این است که شخص به طور ناخواسته و ناگهانی به مرور خاطراتی از آن اتفاق میپردازد. این حادثه می‌تواند به صورت غیر ارادی و ناآگاهانه رخ دهد. مثلاً یک برداشت تصویری، بو یا صدای مربوط به آن می تواند دوباره همان حادثه دلخراش را به یاد بیاورد و افکار شما را به همان سمت جهت دهد. نگرانی که توسط این شرایط ایجاد می‌شود می‌تواند سبب لرزش، احساس خفگی و تنش شود.

• آگاهی و جلوگیری

آگاهی تشدید شده از هر چیزی که می تواند باعث نگرانی یا شک و تردید شود. شما احتمال دارد که بخواهید با کوچکترین صدا خودتان را به عقب بکشید. بنابراین آستانه تحمل پذیری سر و صدا بسیار کم است. جرقه کوچکی لازم است و به راحتی می توانید برانگیخته شوید. شدت گرفتن خشم و نگرانی های غیر قابل توصیف، بودن در کنار سایر افراد را برایتان دشوار می‌کند. از این رو فرد از فعالیت‌های اجتماعی و چیزهایی که می تواند احساسات ناخوشایند و منفی را در او بیدار کند پرهیز می‌کند. متاسفانه این گوشه گیری ها می‌تواند ناهنجاری را دشوار کند چرا که فرصت های یک زندگی با هدفمند همراه با کار و فعالیت و تفریح را از او می‌گیرد.

• مشکلات مربوط به خواب و کابوس ها

احتمال دارد افراد مبتلا به اختلال پس از سانحه در خواب خودتان دچار مشکلاتی شده باشند. شاید چندین بار و خیلی زود از خواب بدون دلیلی بیدار شوند. خیلی از افراد با مغزی غنی از افکار پریشان و درهم و برهم از خواب می‌پرند. آنها هم چنین در شبها کابوس می بیند. مهم نیست که در شبانه روز چند ساعت می خوابند اما با این حال باز هم خسته و بی حوصله هستند.

• مشکلات حافظه و تمرکز

بعضی ها می فهمند که حافظه و تمرکز آنها تا حدی دچار مشکل شده. چرا که تمام نیرو آن ها برای تمرکز روی زندگی و مرگ و بقا صرف شده است. اطلاع مبالغه آمیز شده صدا ها و چیزهایی که می توانند باعث برگشت به ضربات روحی و روانی شود کاملاً کسل کننده است. آنها کارهای مهم روزانه خود را از یاد می‌برند و نمی‌توانند قرارهای شان را تنظیم کند. به مرور زمان مشکل در برنامه ریزی پیدا میکنند و سر به هوا و گیج به نظر می رسند.

• تغییرات شخصیتی

خیلی از افراد تغییرات شخصیتی را بعد از شروع ناهنجاری‌ها تجربه می‌کنند. این ناهنجاری ها می تواند به شکل طغیان‌های پرخاشگری و خشم و نگرانی آشکار شوند که شخص قادر به مدیریت آنها نمی باشد. برای دیگران این نوع طغیان ها می تواند کاملاً نامتناسب و بی جهت باشد. از این رو حضور شخص دچار اختلال استرس پس از سانحه در کنار دیگران می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

PTSD پیچیده

هنگامی که  این اختلال پیشرفت کرده باشد نشانه ها در برخی افراد می تواند همراه با بیماری های روانی و جسمانی زیادی باشد. کسانی که به خدمات روانشناسی مراجعه می کنند معمولاً از استرس پس از سانحه پیچیده رنج می برند. علائم ممکن است شامل موارد زیر شوند:

• افسردگی و احساس گناه

افسردگی معمولاً با احساس گناه و ندامت همراه است. عزت نفس و خودباوری در این اشخاص کم است و معمولاً در مورد خودشان افکار منفی دارند. کسانی که دچار استرس پس از سانحه هستند نشانه های افسردگی را هم پیدا می کنند. افسردگی احتمال دارد باعث شود که از دیگران و اجتماع فاصله بگیرند و از این رو مبارزه با بیماری را سخت تر می کند.

• افکار مرگ یا خودکشی

افکار با محتوای آسیب به خود می تواند وجود داشته باشد. کسانی که این نوع اختلال را تجربه کرده اند در نوع پیچیده آن معمولاً احساس شادی و سرزندگی ندارند. آنها همیشه با نگرانی و استرس زیادی از خواب بیدار می شوند. بسیاری از مبتلایان به به این اختلال با چنین افکار عذاب‌آور ای تمام روز را طی می کنند. برخی ها ممکن است در خطر اقدام به خودکشی باشند.

• اختلالات و توهمات تجزیه ای

اختلالات تجزیه ای یک گریز غیر ارادی و ناخواسته از دنیای واقعی است. بدن احتمال دارد به صورت خیالی حس کند و تجربه خروج از کالبد داشته باشد. بعضی افراد در خلسه می روند.  ناگهان در محیطی عجیب و ناشناس بیدار می شوند که نمی داند چگونه به آنجا رفتند. حتی ممکن است این توهم را پیدا کنند که صدای کسانی را که در آن مصیبت ناگوار بودند می شنوند. نشانه های روان پریشی غالباً در آنها رایج اما زودگذر هستند.

روش های درمانی

برخی از درمان های رایج روش برای اختلال استرس پس ازسانحه شامل موارد زیر می شود:

• دارو درمانی

داروهای ضد افسردگی و آرامبخش بخش با فرایند شیمیایی عمل می کنند. با نرمال کردن سطح هورمون استرس و سروتونین برای تمرکز حافظه و اضطراب و افسردگی موثر هستند.

• درمان شناختی رفتاری

کسانی که دچار این اختلال هستند لازم است که به روانشناس مراجعه کنند. تا افکار هیجانات و احساسات آنها دوباره مورد بررسی قرار بگیرد. درمان شناختی بر افکار احساسات رفتار و ادراک فیزیکی افراد دچار استرس پس از سانحه تاکید می کند. روانشناسان در این موارد سعی میکنند باورهای بیمار را به چالش بکشند. برای مثال به این گونه افراد مقداری کمی تکالیف داده می شود تا راه های متفاوت عمل کردن و تفکر را بیاموزند. اگر شما هم نشانه هایی از اختلال استرس پس ازسانحه را دارید توصیه می شود که از مشاوران کلینیک روانشناسی همراه کمک بگیرید.