آیا تا به حال افرادی را دیده اید که رفتارهای عجیب غریبی دارند و به چیزهایی اعتقاد دارند که انسان های عادی آن باورها را ندارند. هر فردی ممکن است در زندگی عقاید نه چندان منطقی در مورد حوادث و رخدادها داشته باشد که البته در خیلی از موارد محدود و نشات گرفته از فرهنگ می باشد. اما کسانی وجود دارند که اعتقادات خرافی دارند که حتی فرهنگ هم آن را قبول ندارد. عقاید خرافی آنها ممکن است آنقدر زیاد باشد که به صورت اختلال بروز کند. این اعتقادات خرافی به عنوان اختلال شخصیتی اسکیزوتایپال شناخته میشود که در این مقاله به آن می پردازیم.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟
اینگونه افراد رفتار های عجیب و غریبی دارند و ممکن است نشانه های ظاهری غیرمعمول و افکار و رفتار غیر متعارف را در ابتدای رابطه بروز دهند. این افراد افکار آشفته‌ای دارند که نشانه آن باور قدرت سحر و جادو یا توانمندیها و نفوذ ماورای طبیعی در رویدادهای زندگی روزمره می باشد. اسکیزوتایپال ها اعتقاد دارند که تحت نفوذ قدرت نیروهای بیگانه در جهان دیگر هستند. شاید متوجه شوید فرد اسکیزوتایپال که با او زندگی میکنید اعتقاد دارد که کاراکترهای فیلم یادداشت هایی را با مفاهیم و معانی مهمی برایش می فرستند.
بزرگسالان دارای اسکیزوتایپال معمولاً به رعایت نکات بهداشتی و غذا خوردن بی اهمیت هستند چرا که آنها خودشان را با آداب و رسوم جامعه هماهنگ نمی‌کنند و در این حال ذهنشان مدام مشغول افکار عجیب و غریب و خیال پردازی است. این تیپ شخصیتی الگوهای صحبت عجیب غریبی دارند و یا سلام و احوالپرسی های عجیب غریبی که از نظر دیگران غیر عادی است نشان میدهند. به علت طرد شدن و انزوای مزمن این تیپ شخصیتی هوش هیجانی کمی دارند یعنی نمی‌توانند دقیقاً اشاره های لفظی و غیر لفظی دیگران را متوجه شوند و منظور حرف های آنها را بفهمند.
از آنجایی که مورد خنده و استهزاء دیگران هستند در مورد حسن نیت آنها مستعد شک و تردید هستند. متاسفانه این دور باطلی را شکل می دهد که در آن فرد اسکیزوتایپال مظنون می شود و سپس این انزوایش بیشتر و بیشتر می گردد. به علاوه این طرد شدن‌های مکرر مانع از آن می شود که مهارت های اجتماعی را بیاموزد.
اعتقادات نامعمول اسکیزوتایپال ها
آنها ممکن است به تله پاتی اعتقاد داشته باشند و هنگامی که شما نمی توانید افکار و احساسات او را تجربه کنید بسیار ناامید و مأیوس گردند. حوادث و رویدادهایی که اکثر انسان ها آنها را به شانس نسبت می دهند توسط اسکیزوتایپال ها معنای خاص و با اهمیت محسوب می شود. این افکار و رفتار ها می تواند برای اطرافیان چنین فردی بسیار عجیب و غریب و ناراحت کننده باشد. یک همسر و نامزد اسکیزوتایپال که جذب نمایش احضار ارواح میشود یا برای چندمین بار به تماشای ارباب حلقه ها مینشیند احتمال دارد ناگهان تفسیری از یک بازی یا فیلم یا سوژه مشابه ارائه دهد که افراد دیگر افکار عجیب و غریب همانند او را در مورد آنها ندارند و در نتیجه گیج و سردرگم می گردند.
زندگی شغلی اسکیزوتایپال ها
این افراد ممکن است مشکلات حرفه‌ای و شغلی پیدا کنند یعنی به سختی بتوانند شغلی را به دست بیاورند و در نهایت نتوانند آن را حفظ کنند. هنگامی که در کنار دیگران دچار استرس می شوند مستعد نظر های عجیب و غریب و ظاهری غیر معمول هستند. مشتریان و همکاران به راحتی کنار می روند و یا دچار ترس می شوند.
این افراد فقط در صورتی می‌توانند کارشان ادامه دهند که به تنهایی در محیط کار کنند یا جایی باشند که دیگران مشغله های ذهنی و افکار او را داشته باشند در غیر اینصورت کارشان بیشتر آزمایشی است. این را بدانید که شخصیت اسکیزوتایپال میتواند آنقدر دچار استرس شود که افکار عجیب و غریبش حالت و کیفیت روانی و خارج از تماس با واقعیت بگیرد. گاهی آنها دوره‌های مختصری از دیوانگی را می گذرانند که در آن افکار خیالی و توهمی کاملی دارند که نمی‌توانند آنها را از واقعیت جدا کنند.
معیارهای تشخیصی اسکیزوتایپال از نظر انجمن روانپزشکی آمریکا
الگوی فراگیر کمبود های اجتماعی و بین فردی که با ناراحتی زیاد از روابط نزدیک و کاهش قابلیت برای آن در کنار تحریف های شناختی، ادراکی و عجیب و غریب بودن رفتار مشخص می شود که در اوایل بزرگسالی شروع شده و در زمینه های مختلف وجود دارد. به طوری که با ۵ یا تعداد بیشتری از موارد زیر آشکار می گردد:
۱. افکار ارجاعی بدون هذیان های ارجاعی
۲. عقاید غیرمتعارف و نامعمول که بر رفتار انسان هایی هستند و با هنجارهای فرهنگی و استانداردهای جامعه هماهنگ نیستند مانند خرافات، اعتقاد به غیب بینی، تله پاتی یا حس ششم و در کودکان و نوجوانان خیال پردازی ها و اشتغال های ذهنی عجیب و غریب.
۳. تجربیات ادراکی غیر عادی مانند خطاهای حسی بدنی.
۴. تفکر و گفتار عجیب و غریب مانند حرف های مبهم و استعاره ای
۵. سوء ظن یا اندیشه پردازی پارانوئید
۶. عاطفه نامناسب یا مهار شده
۷. رفتار یا ظاهری که عجیب و غریب، نامتعارف یا غیر عادی است.
۸. فقدان دوستان صمیمی یا محرم اسرار غیر از از اقوام درجه اول
۹. اضطراب اجتماعی بیش از حد که با آشنایی کم نمی شود و با ترس های پارانوئید و نه قضاوت های منفی در مورد خود ارتباط دارد.
عوامل شکل گیری شخصیت اسکیزوتایپال
هرچند ژن ها دخالت دارند اما احتمال کمی وجود دارد که فرد دچار این تیپ شخصیتی کودکی شاد و عادی را طی کرده باشد مخصوصا اگر والدین رفتارهای عجیب غریب داشتند یا بدتر از آن دچار اسکیزوفرنی بوده اند. تجربیات ابتدایی با پدر و مادر می تواند در پرورش شخصیت اسکیزوتایپال در بزرگسالی تاثیرگذار باشد.
والدین شخصیت عجیب و غریب ممکن است نسبت به کودک خود برخی مواقع بی‌تفاوت و بسیار سرد برخورد می کردند و همین قضیه باعث شده که او وارد دنیای تخیلی و دور از واقعیت شود.. به گونه‌ای دیگر پدر و مادر احتمال دارد وجود او را مایه ننگ و خجالت خود بدانند و نگذارند که با دیگران ارتباط برقرار کنند و این وضعیت تشدید گردد. بعدها این افراد در بزرگسالی ضعیف و ترسو می شوند و به سختی می توانند با موقعیت های جدید هماهنگ شوند.
یکی از عوامل اساسی در ایجاد شخصیت اسکیزوتایپال الگوهای ارتباطاتی پدر و مادر است که ناممعمول و غیر منطقی هستند. والدین احتمال دارد رفتارهای انجام دهند یا صحبت هایی کنند که از نظر یک کودک گیج کننده باشد به عنوان مثال والدین شاید کودک را به خاطر صحبت های غیر منطقی اش به باد انتقاد می گرفتند یا حتی پیش از آنکه کودک رفتاری را انجام دهد یا بخواهد حرفی بزند سریع پیش بینی کنند که چه میخواهد بگوید یا چه کاری می خواهد انجام دهد و از این رو کودک قدرت جادویی را به پدر یا مادرش نسبت می دهد که در تداوم افکار نامتعارف و عجیب غریب او در آینده تاثیرگذار هستند.
زندگی با فرد اسکیزوتایپال
خیلی از افراد اسکیزوتایپال همچنان قسمتی از زندگیشان یا تمامش را در تنهایی می گذرانند چرا که نسبت به ترک شدن توسط دیگران بسیار آسیب پذیر هستند و یا نمی توانند با شخص دیگری ارتباط مناسبی برقرار کنند. با وجود این شما ممکن است شروع به برقراری رابطه با چنین فردی کنید و نمی‌دانید که اگر رابطه ادامه دار شود چه اتفاقی می‌افتد. بهتر است بدانید که این ویژگی های عجیب و غریب احتمالاً در طول رابطه شما به اشکال مختلف ادامه می‌یابد حقیقت این است که ویژگی های شخصیتی غیر عادی نسبت به تغییرات بلند مدت بسیار مقاومت دارند. نامزد یا همسر شما مستعد نشان دادن چنین افکار عجیب و غریب و غیر نرمالی است.
احتمال دارد ابتدا گول رفتارهای خاصش را بخورید و ببینید که شاید انسان منحصربه‌فردی است اما متوجه می‌شوید که والدین، دوستان و همکاران شما این رفتارها را در او آن چنان جالب نمی بینند. از نظر دیگران آنها غیرعادی هستند. شما به تدریج احساس می کنید چرخه اجتماعی تان به طور کلی کم میشود چرا که خانواده و دوستان از ارتباط با چنین فردی خودداری می کنند. حتی شاید تنش‌هایی را ببینید که با اطرافیان شما به وجود می‌آید و دیگران بترسند و تصور کنند که نامزد جدید شما انسانی غیرمتعارف و خطرناک است.
فراتر از گوشه گیری و تنهایی نتیجه عشق به این افراد تحمل فشار مالی است. این افراد نمی توانند شغلشان را ادامه دهند. آن ها آرزوهای سطح پایین دارند و شغل های کم درآمد را انتخاب می کنند. شاید لازم باشد که مسئولیت های مالی اولیه را در رابطه به عهده بگیرید مخصوصا اگر همسر یا نامزدتان دوره هایی دارد که در آن دچار توهم می شود.
عدم همدلی در اسکیزوتایپال ها
علاوه بر مشکلات مالی در زندگی با این افراد متوجه می شوید که نامزد عجیب غریب تان برای توجه به نیازهای احساسی شما مشکلات زیادی دارد. بدانید که این افراد در حالت دائمی انزوای اجتماعی و دوری از دیگران رشد کرده اند. آنها به سختی می توانند اشاره های غیرلفظی تان را بخوانند و آرزوهای شما را در رابطه متوجه شوند و از بسیاری جهات شما به زبانی سخن می گویید که او متوجه نمی شود در حالیکه بزرگسالان به راحتی می‌توانند زبان بیان احساسی را که شامل اشاره‌های زیرکانه است بفهمند. این مسئله زمان زیادی لازم دارد.
ارتباط اسکیزوتایپال با افسردگی
گاهی این افراد به گونه ای پاسخ میدهند که انگار شما خطرناک و شرور هستید. پس از گذراندن کودکی و بلوغ همراه با طرد و تمسخر اجتماعی شریک شما به راحتی از بی اعتمادی و بدگمانی اجتناب نمیکند. حرکت ها و صحبتهای ظاهراً بی ضرر احتمال دارد سریعاً به عنوان طرد کردن یا اذیت و آزار تفسیر شود. الگو های ترک شدن میتواند دوره هایی از افسردگی را هم ایجاد کند. افراد اسکیزوتایپال نسبت به احساس افسردگی بسیار حساس هستند. ارتباط با دیگران منبع درد زیادی در دوره‌ای از زندگی این افراد است. بنابراین تعامل با دیگران و ترک شدن ممکن است حس بی ارزشی شدید در آنها ایجاد کند. نکته مهم این است که سازگاری موفقیت آمیز با شخصیت اسکیزوتایپال کاملا دشوار است.
روش های رفتاری مناسب با فرد اسکیزوتایپال
اگر می خواهید با چنین فردی برای مدت طولانی رابطه برقرار کنید بهتر است راهی را پیدا کنید تا برای خواسته های چنین شخصیتی خودتان را آماده کنید برای دور شدن، کنار گذاشته شدن یا حتی ترک شدن. گاهی ممکن است احساس دلسوزانه داشته باشید و گاهی در رابطه سردرگم شوید. با این حال اگر می خواهید با این افراد در ارتباط باشید نیاز است استراتژی های زیر را در پیش بگیرید:
نامزدتان را بدون قید و شرط بپذیرید
افرادی که دچار شخصیت اسکیزوتایپال هستند همیشه با ناملایمات روبه‌رو هستند و هر روز بی اعتماد تر به دیگران می شوند. اینگونه افراد از پنجره تحت شدن و آسیب پذیری به دنیا می نگرند. بنابراین بهتر است محیطی فراهم کنید که رابطه سالم برقرار شود. ابتدا پذیرش و توجه بدون قید و شرط را تمرین کنید. صرف نظر از اینکه چه نوع رفتار عجیب غریب بی نشان می دهد آنها نیازمند نشان دادن صبر و حوصله دائمی، مهربانی و توجه مثبت بدون مسخره شدن هستند. اگر این رفتارها را در پیش بگیرید در طول زمان نامزد یا شریک زندگی شما احساس آرامش و راحتی و اعتماد بیشتری می کند.
به او در روابط اجتماعی پایدار کمک کنید
افراد اسکیزوتایپال به ارتباطات اجتماعی و مردم بی تفاوت نیستند بنابراین کمی انگیزه برای آنها میتواند به حفظ روابط بین فردی با دیگران کمک کند هرچند مشکل اضطراب ریشه دار در مورد موقعیت های اجتماعی و ارتباط با افراد غریبه همچنان وجود دارد. بهتر است به دنبال شبکه‌های اجتماعی باشید که با علایق همسر یا نامزدتان هماهنگ است و در این گروه‌ها او را مشارکت دهید. به او کمک کنید تا در موقعیت های اجتماعی بیشتر به دیگران اعتماد کند و مهارت های موثر را که در او ایجاد نشده را جدی بگیرید. این افراد لازم است یاد بگیرند چه حرفی را چه موقعی بزنند و مهمتر از آنکه چه حرفهایی را نزنند.
روان درمانی
با توجه به باورهای عجیب و غریب و غیرمعمولی که این افراد دارند توصیه می شود که هم خود فرد اسکیزوتایپال و هم اطرافیانش به مشاور روانشناس مراجعه کنند. مسئله دائمی برای این افراد تمایل به افکار و حفظ ایده های جادویی شان است. از این رو راه موثر برای آنها دارودرمانی و روان درمانی در کنار هم می باشد. روان درمانی کمک می کند تا افکار و باورهای خود را مجدداً ارزیابی کنند و باورهای جدیدی را جایگزین آن کنند. در این زمینه شما می توانید از درمانگران و متخصصان کلینیک روانشناسی همراه کمک بگیرید.
