اختلالات مرتبط با استرس شامل اختلالاتی هستند که فرد با عامل استرس‌زایی روبرو شده و توان مقابله با آن را ندارد. علاوه بر این دچار عواقب جسمانی و روانی زیادی بعد از آن اتفاق شده است. برخی اوقات مواردی همچون طلاق ، مرگ عزیزان ، ورشکستگی یا تصادف هولناک می‌تواند تا مدت‌ها فرد را درگیر کند. در این حالت نشانه‌های مرتبط با استرس و آسیب به سراغ انسان می‌آید.
اختلالات مربوط به عامل استرس
این اختلالات شامل موارد زیر می‌شود:
اختلال دلبستگی واکنشی
نشانه‌های اختلال دلبستگی واکنشی در اوایل دوران کودکی آغاز شده و هنگامی که کودک ناراحت است خیلی کم به فردی که مراقب او است رجوع می‌کند یا از او انتظار حمایت و مراقبت دارد. به عبارت دیگر چنین کودکی نسبت به والد یا مراقب خود بی‌توجه است و احساس دلبستگی به او ندارد. این اختلال معمولاً بین ماهگی تا ۴ سالگی است. دلیل آن مربوط به سبک فرزندپروری نادرسته والدین می‌باشد. تشخیص این اختلال نیاز به شرح حال توسط روانپزشک یا روانشناس کودک دارد. مهمترین نشانه‌های اختلال دلبستگی شامل نشان دادن خشم یا تحریک پذیری و نافرمانی ، عدم برقراری تماس چشمی با مراقب یا والد ، بیزاری از محبت یا لمس شدن بی‌علاقگی یا ترس از والد که آن را به صورت محبت نامناسب نسبت به افراد ناشناس بروز می‌دهد.
اختلال آمیختگی اجتماعی بازداری نشده
این اختلال مربوط به رفتارهای بیش از حد خودمانی یا صمیمانه کودک با افراد ناشناس و غریبه می‌شود. در چنین حالتی کودک به افراد ناآشنا نزدیک شده و با آنها ارتباط رقرار می‌کند به این صورت که رفتار کلامی یا جسمانی او بیش از حد صمیمانه است و اگر در محیط ناآشنایی قرار بگیرد نیازی به حمایت و اطمینان خاطر از بودن در کنار مراقب خود ندارد. در مواردی کودک نسبت به بزرگسال بی توجه بوده و نیازی به ارضای نیازهای هیجانی خود توسط او نمی‌بیند. دلایل این اختلال هم به مراقبت نامناسب در دوران کودکی مخصوصاً در ماه‌های اول زندگی و یا شرایط نامناسب و همچنین تغییرات اپایدار در مراقبت‌های اولیه است.
اختلال استرس پس از آسیب
ویژگی مهم در حین اختلال این است که فرد با یک یا چند رویداد استرس‌زا روبرو می‌شود یا شاهد مرگ و اتفاقات دردناک برای دیگران بوده است. این عوامل استرس آور می‌تواند در خواب یا رویای افراد مکرراً تکرار شود. اختلال مشکلات زیادی در کار و زندگی روزمره فرد به وجود می‌آید. به نوعی چنین اتفاق دردناکی در خلق و خو و فکار فرد تاثیرات نابجایی گذاشته طوری که دیگر دنیا را جای امنی نمی‌بیند و مدام آن اتفاق ممکن است در کابوس‌های او تکرار شود. همچنین شخص درگیر پریشانی زیاد عاطفی یا عکس‌العمل‌های فیزیکی به آنچه که یادآور آن اتفاق دردناک است می‌شود. گاهی افراد از صحبت در مورد آن حادثه خودداری می‌کنند یا از موقعیت‌ها یا شرایطی که آنها را به یاد حادثه می‌اندازد اجتناب می‌کنند. نشانه‌هایی که معمولاً در اختلال استرس پس از سانحه رخ می‌دهد شامل مشکلاتی در توجه و تمرکز ، بی‌ع علاقگی و بی‌انرژی در زندگی ، احساس گناه و یا سرزنش مداوم خود ، مشکلاتی در حافظه و احتمال ایجاد اختلال افسردگی و فوبیا یا اضطرابی است.
اختلال استرس حاد
استرس حاد نوعی واکنش کوتاه مدت به رویداد و حادثه استرس‌زا است. این اختلال معمولاً چند روز بعد از حادثه دردناک به وجود می‌آید و تا یک ماه هم به طول می‌انجامد. این را بدانید که استرس نوعی واکنش نرمال جسم انسان به عوامل و رویدادهای ترسناک و هراس آور است. مقدار طبیعی استرس سبب دوری از خطرات و حفظ بقا می‌شود اما وقتی بیش از حد باشد آسیب‌های زیادی به جسم و روان انسان وارد می‌کند. روانشناسان عامل اصلی تروما را حادثه استرس‌زا می‌دانند که خارج از کنترل و باور فرد در مورد آن رویداد است. معمولاً کسانی که سابقه مشکلات روانی زیادی در خانواده یا سابقه نشانه‌های تجزیهه‌ای همچون فراموشی موقت و اختلالات اضطرابی داشتند بیشتر در معرض اختلال استرس حاد هستند.
اختلال سازگاری
این اختلال نوعی اختلال سلامت روانی کوتاه مدت بوده که عکس‌العمل اغراق آمیزی نسبت به ک حادثه یا رویداد محسوب می‌شود. عوامل استرس‌زا می‌تواند برای یک فرد یا خانواده و حتی جمعی از افراد مانند بازماندگان حوادث طبیعی اتفاق بیفتد. این اختلال می‌تواند به صورت نشانه‌هایی همچون موارد زیر باشد:
خستگی بیش از حد، دردهای جسمانی همچون درد معده بدن درد ، بی‌خوابی‌های زیاد ، رفتارهای تکانشی یا آشفته ، اختلالاتی در توجه و تمرکز ، مصرف مواد یا الکل ، لاقگی به کارهای روزمره‌گیر بود گوشه‌گیری و تغییراتی در زندگی روزانه و عادات غذایی. علت این اختلال می‌تواند مربوط به عواملی همچون مرگ یکی از عزیزان ، ازدواج ، بچه‌دار شدن ، مسائلی در تحصیل مدرسه یا مشکلات مالی ، زندگی در محله آشفته و یا مسائلی همچون طلاق و غیره باشد. به این نوع اختلال افسردگی واکنشی یا موقعیتی هم می‌گوید به این علت که این افراد توانایی سازگار یا انطباق با شرایط خود را ندارند و به همین علت درگیر اضطراب یا افسردگی می‌شوند.
کلام پایانی
در این مقاله با انواع اختلالات مربوط به عوامل استرس‌زا آشنا شده‌اید. شاید شما هم بنا به دلایلی در زندگی خود درگیر تروما یا حادثه‌ای شده باشید که نتوانسته اید با آن رویداد کنار بیایید. در این صورت بهتر است حتماً از روانشناس بالینی و متخصص در این زمینه کمک بگیرید.
