شاید شما هم برخی اوقات تمایل داشته باشید احساسات و عواطفتان را سرکوب کنید به این دلیل که نمی‌توانید به راحتی آنها را بیان کنید. بهتر است بدانید که همین بروز ندادن عواطف و هیجانات عامل اصلی بیماری‌های جسمانی و روانی در انسان‌ها است. بنابراین اگر می‌خواهید سلامت روان داشته باشید لازم است که عواطف و احساسات خود را بشناسید و بتوانید آنها را به صورت مناسب بیان کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله” تخلیه هیجان” را مطالعه کنید.
سرکوب احساسات چه دلیلی دارد؟
گاهی برای افراد پیش می‌آید که احساسات خود را مخفی کرده و آن را عامدانه یا ناخودآگاه به شکل خشم نشان می‌دهند. خیلی از ما حتی ممکن است احساسات و عواطف خود را نشناخته و تا هنگامی که نسبت به آنها به شناخت نرسیده باشیم نمی‌توانیم دلیل ناراحتی یا غممان را بفهمیم. به این دلیل که همیشه سرکوب کردن احساسات و عواطف به خود فرد یا دیگران لطمه وارد می‌کند چرا که به شدت در رفتار انسان اثر می‌گذارد. تجسم کنید خشمی را که در خودتان مخفی کرده‌اید و هر لحظه احتمال دارد این عصبانیت به بدترین صورت ممکن نمایان شده و در زندگی و روابط اجتماعی با دیگران مداخلات جدی ایجاد کند.
ریشه سرکوب احساسات
یکی از دلایل مهم سرکوبی احساسات و عواطف دوران کودکی افراد است. مثلاً کسانی که از بچگی ناراحتی یا عصبانیت خود را با جیغ و فریاد نشان داده‌اند یا خوشحالی خود را مخفی کرده‌اند در دوران بزرگسالی هم همین روند را ادامه خواهند داد یا کسانی که دائماً در خانواده احساس گناه داشتند و همیشه به دلیل والدین کمالگرایی که داشتند سعی می‌کردند رضایت آنها را به دست بیاورند هرگز نمی‌توانند در بزرگسالی راحت احساساتشان را بیان کنند. این افراد همیشه احساس گناه دارند به این دلیل که به سختی خوشحال می‌شوند و عادت کردند که همیشه حتی هنگام شادمانی هم از ترس والدین خنده‌های خود را مخفی کنند. بنابراین اخلاق و رفتار سختگیرانه والدین نقش مستقیمی در سرکوب احساسات در بزرگسالی دارد.
نشانه‌های سرکوب احساسات و عواطف
کسانی که دائماً حالت پرخاشگرانه دارند
کسانی که خنده و شادی برای آنها سخت است
کسانی که اهل کنترل کردن و منفی بافی و عیب جویی از همه چیز هستند
کسانی که استرس همیشگی دارند و گویی آرام و قرار نداشته و برخی اوقات هم از شدت اضطراب دچار ضعف می‌شوند یا بدن درد می‌گیرند.
کسانی که ابراز علاقه و محبت به همسر و فرزند یا… برایشان سخت است.
اشتباهات رایج در بروز احساسات و عواطف
هرچند احساسات بر نحوه تصمیم گیری افراد تاثیر می‌گذارد اما افراد زیادی متاسفانه زمان کمی را برای بیان احساساتشان می‌گذارند. گاهی برخی‌ها در مورد احساسات یا بروز دادن آن دچار سردرگمی می‌شوند و اشتباهات رایجی در مورد احساسات دارند که شامل موارد زیر می‌شود:
نمی‌توانم احساساتم را کنترل کنم
وقتی که احساساتی می‌شوید نیازی نیست منفعلانه رفتار کنید یا تصور کنید در وضعیت بدی گیر افتاده‌اید. اگر احساس خشم یا ناراحتی دارید لازم است که با انجام برخی کارها ذهن و جسمتان را ریلکس کنید. مثلاً میتوانید ابتدا افکار خود را تغییر دهید بعد از آن رفتار متفاوتی انجام دهید.
باید احساس متفاوتی داشته باشم
اینکه شما بتوانید در شرایط مناسب احساس خود را کنترل کنید کار اشتباهی نیست اما ی‌ها تصور می‌کنند که در هر وضعیتی هرگز نباید دلخوری و ناراحتی یا ترسی پیش بیاید و این کنترل احساسات را همیشه به کار ببرند در حالی که اینگونه نیست. بنابراین سعی کنید که در این شرایط احساستان را بپذیرید و سپس در مورد چگونگی واکنش نشان دادن آن تصمیم بگیرید.
تخلیه هیجانی به من کمک می‌کند که احساس بهتری داشته باشم
متاسفانه برخی‌ها فکر می‌کنند که اگر تمام روز را به ناله کردن و شکوه و شکایت از وضعیت‌های مختلف زندگی کنند کار درستی می‌کنند. آنها ممکن است حتی کودکان را تشویق کنند به اینکه برای رهایی از خشمشان به بالشت مشت بزنند یا کارهای این چنینی در حالی که این موارد هیجانشان را شعله‌ور می‌کند. بهترین راه این است که ابتدا احساسات خود را بشناسید و بعد آنها را بپذیرید.
کنترل احساساتم مرا شبیه به یک ربات بی‌جان می‌کند
شما با تنظیم احساسات و عواطفتان میتوانید طیف گسترده‌ای از احساسات را تجربه کنید اما نیازی نیست که توسط آنها احاطه شوید. هر چقدر که بتوانید راه‌های بهتری را برای تنظیم احساساتتان بیاموزید راحت‌تر میتوانید زخم‌های عاطفی ناخوشایند خود را بهبود ببخشید.
این دیگران هستند که در من احساسات خاصی را به وجود می‌آورند
هیچ کس نمی‌تواند احساس عصبانیت یا بی‌کفایتی را در شما ایجاد کند بلکه این شما هستید که تصمیم می‌گیرید چگونه احساسات بر خودتان تاثیرگذار باشد. اینکه شما چگونه فکر، احساس و رفتار می‌کنید کاملاً به خودتان بستگی دارد.
اگر احساسم را نشان دهم یعنی ضعف دارم
اینکه شما تصور کنید اگر با رفتارهایتان نشان دهید که مثلاً ناراحت، خسته یا رنجیده هستید یعنی ضعیف به نظر می‌رسید کاملاً اشتباه است. در اصل آگاهی از احساسات و شریک شدن آن با دیگران نشان از توانمندی یک فرد دارد.
نمی‌توانم احساس ناخوشایند را اداره کنم
اگر در مورد توانایی خود در مورد رویارویی با احساسات نامطلوبی همچون غم، استرس یا خشم شک دارید و از مواجهه با آنها خودداری می‌کنید یعنی اینکه اعتماد به نفستان تحت تاثیر قرار گرفته است. هر چند برخی احساسات ناخوشایند هستند اما هر چقدر بتوانید آنها را تجربه کنید در روند بهبودی شما موثر است.
راه‌های مقابله با سرکوب احساسات
شما برای کنترل سرکوب احساسات و عواطف خود نیاز به تمرین دائمی دارید و نمی‌توانید به یکباره این کار را انجام دهید. برخی از راه‌های زیر میتواند برای مقابله با سرکوب هیجان و احساسات کمک کننده باشد:
خودشناسی و رسیدن به خود دوستی
ابتدا بهتر است خودتان و عواطف و احساسات و نقاط ضعفتان را شناخته و بعد آنها را همانگونه که هستید بپذیرید نه آنطور که دیگران یا جامعه از شما انتظار دارد. البته این کار به معنای گستاخی یا سرکشی نیست چرا که قطعاً آسیب ایجاد می‌کند. وقتی صحبت از خود دوستی می‌شود یعنی اینکه فرد بتواند به خود واقعی‌اش نزدیک شود بدون آنکه قصد صدمه به خود را داشته باشد. بنابراین تا جایی که میتوانید خلق و خو، عادت، امیال، نیازها و احساسات خود را شناخته و تلاش کنید که همیشه خود بهتری از خودتان را نشان دهید.
دنبال کردن علایق
هر کسی علایق منحصر به فردی دارد مثلاً اگر شما از گوش کردن به موسیقی مورد علاقه یا رفتن به فلان کلاس هنری لذت می‌برید حتماً آن را دنبال کنید. این روزها هنر با روان انسان گره خورده است و نوعی از علم روانشناسی به حساب می‌آید که به افراد کمک می‌کند تا با شناسایی استعدادها و دنبال کردن آنها به احساس آرامش درونی و رضایت برسند. هر چقدر بتوانید روح خود را با هنر عجین کنید ت‌تر میتوانید احساسات خود را هم بیان کنید. مثلاً کسانی که اهل شعر گفتن هستند بهتر می‌توانند احساسات خود را برونریزی کنند.
تلاش کنید احساس خود را بیان کنید
این سوال را از خودتان بپرسید که اگر مسئله یا ناراحتی برایتان به وجود بیاید آیا میتوانید آن را به فردی بگویید یا مقاومت می‌کنید یا می‌ترسید قضاوت شوید؟ اگر برایتان سخت است میتوانید از کسانی شروع کنید که با آنها راحت‌تر هستید مثلاً پدر مادر یا فرزندتان. شما با ابراز علایق کلامی هم میتوانید احساسات مثبت یا منفی خود را بروز دهید. چنانچه از فردی دلخور هستید سعی کنید همین ناراحتی را به روشی مناسب بدون جریحه‌دار شدن احساسات خودتان یا دیگری بیان کنید.
برای شادی خود تلاش کنید
شما میتوانید با افکار مثبت به تدریج بر افکار منفی خود غلبه کنید. هرچند وجود افکار مثبت به تنهایی نمی‌تواند حال خوب را برای فرد رقم بزند اما با این حال بهتر است به دنبال مواردی برای شادی خودتان باشید. توجه کنید به اینکه چه چیزی حال شما را خوب می‌کند یا همنشینی با چه کسانی در روحیه شما تاثیر مثبت می‌گذارد. گاهی کارهای ساده مانند تغییر دکوراسیون یا کاشتن گلی در باغچه و خرید وسایل جدید برای منزل خودتان میتواند حالتان را عوض کند.
معاشرت‌های خود را بهبود ببخشید
اگر احساس می‌کنید مدتی است که از جمع‌های خانوادگی یا اجتماع فاصله گرفته‌اید بهتر است کم کم سعی کنید وارد جمع‌ها شوید و روابطتان را بهبود ببخشید. برای خوشحال کردن اطرافیانتان قدم بردارید با این کار نشان می‌دهد که شما به آنها علاقه دارید و از سرکوب احساسات هم جلوگیری می‌کند. برخی اوقات خریدن کادو یا انجام دادن کار برای افرادی که دوستشان دارید به شما حس توانمندی می‌دهد و از سوی دیگر در افزایش عزت نفس شما تاثیرگذار است.
کلام پایانی
شناخت احساسات و پذیرش و سپس تنظیم و مدیریت آنها مهارتی است که هر فردی باید از دوران کودکی آن را بیاموزد. اگر شما هم از برونریزی احساسات خود واهمه دارید یا اینکه در بیان آنها مقاومت می‌کنید توصیه می‌شود از یک روانشناس بالینی کمک بگیرید.
