درمقابل کامل گرایی کودکان بایستیم

درمقابل کامل گرایی کودکان بایستیم 

والدین و مربیان زیادی درباره کامل گرایی با من صحبت می کنند. آن ها به طور معمول می پرسند: ( از کجا بدانیم کودکمان کامل گراست یا فقط خیلی پرتلاش است؟ ) گاه افراد ارزش فردی را با میزان موفقیت می سنجند و این موفقیت تعریف محدودی دارد؛ چون معمولاً نمره خوب به معنای موفقیت است. کودکان کامل گرا نگران توقعات و قضاوت های واقعی یا خیالی اطرافیان هستند. همین موضوع هم آنان را به بدترین منتقدان درباره خود تبدیل می کند.

اما فرد کامل گرا چه چیزی را از دست می دهد؟

کامل گرایی کنجکاوی طبیعی کودک را مختل می کند و او را از لذت کشف و فهمیدن چیزهای تازه محروم می سازد. متأسفانه کودکان کامل گرا نسبت به میزان بهره هوشی شان کم آموز هستند و از ریسک کردن و امتحان کردن امور جدید می ترسند.

کامل گرایی را مهار کنید

1ـ به کودکان نشان بدهید که برای شخصیت انسانی آن ها ارزش قائل هستید، نه برای کارهایی که می توانند انجام دهند.

2ـ به آن ها کمک کنید خویشتن خود را از نتایج کارهایشان به ویژه نمراتشان جدا کنند.

3ـ به آنان کمک کنید دریابند اشتباه کردن هنگام یادگیری کاملاً طبیعی است.

4ـ آن ها را تشویق کنید بین تکالیف مهم تر و جزئی تر تفاوت قائل شوند.

5ـ چهار چوبی برایشان تهیه کنید تا طبق آن، اهداف واقع گرایانه خود را انتخاب کنند و برای آن برنامه ریزی نمایند.

6ـ به آن ها کمک کنید تا درک کنند ایجاد موفقیت قدم به قدم و در طول زمان اتفاق می افتد.

7ـ زندگی افراد موفق را بررسی کنید و به آن ها بگویید که افراد موفق هم با مشکلاتی روبه رو بوده اند. همین مشکلات است که به بچه ها کمک می کند توقعاتشان را درباره موفقیت تغییر دهند و نظر بهتری درباره خود داشته باشند.

8ـ تلاش کودکان را تحسین کنید؛ به ویژه زمانی که ریسک می کنند یا بر مشکلی غلبه می کنند.

9ـ خلاقیت و نوآوری را تحسین کنید.

10ـ آن ها را وارد فعالیت هایی کنید که نمره بندی ندارند.

11ـ به آن ها کمک کنید برای چالش های خود برنامه ریزی کنند. درباره نگرانی ها، مشکلاتی که احتمالاً با آن مواجه می شوند، اقداماتی که حتی در بدترین شرایط قادر به انجام دادن آن ها هستندو… صحبت کنید.

12ـ حس شوخ طبعی را تشویق کنید.

13ـ با معلم کودک در ارتباط باشید.

رفتارهای کامل گرایانه انگیزه و تمایل درونی و طبیعی کودک را برای یاذگیری از بین می برد.

در ادامه،علت این امررا به شما می گوییم؛ زیرا کودکان کامل گرا:

1ـ ازترس شکست، کارهایی جدید امتحان نمی کنند.

2ـ می ترسند مبادا کارشان به اندازه کافی خوب نباشد. از این رو، تعلل کرده و کارشان را نیمه کاره رها می کنند.

3ـ به جای توجه به کارهایی که به خوبی از عهده آن ها برآمده اند به اشتباهاتشان توجه می کنند.

4ـ اهداف غیر واقع گرایانه انتخاب می کنند و وقتی به آن ها نمی رسند خود را سرزنش می کنند.

5ـ انتقاد پذیر نیستند.

6ـ نمی توانند به خودشان بخندند.

7ـ به جای توجه به روند یادگیری به نتیجه نهایی توجه می کنند.

8ـ در انجام دادن تکالیف انعطاف پذیر نیستند و اصرار دارند که تکالیف فقط یک راه حل دارند.

9ـ اگر کمتر از بیست بگیرند، قضاوت بسیار نادرستی درباره خود خواهند داشت.

10ـ انگیزه اولیه خود را برای یادگیری از دست می دهند؛ زیرا درباره کار کامل و بی عیب، وسواس به خرج می دهند.

عوامل بسیاری باعث کامل گرایی می شود. به طور معمول، عملکرد این کودکان در خانه و مدرسه به شدت مورد تأ کید است. علاوه بر آن در جامعه ما، بر اساس نمرات و امتیازات افراد، در باره هوش آنان قضاوت می شود. وقتی کودکان برای موفقیت هایشان تشویق می شوند، به این نتیجه می رسند که ارزش آنان وابسته به نتیجه اقداماتشان است. در نتیجه، کودک به مرور زمان سعی می کند سرآمد باشد. او احساس می کند که آزادی کمتری برای امتحان روش های جدید دارد و فشار بیشتری برای نمره گرفتن و مورد تأیید دیگران واقع شدن احساس می کند. 

حتی بچه های کوچک هم اجازه اشتباه کردن به خود نمی دهند. از این رو، از کارهایی که ضعف هایشان را علنی می کند، طفره می روند. آن ها نادانسته هایشان را پنهان می کنند؛ زیرا در غیر این صورت، گمان می کنند کسانی که تحسینشان می کنند ازآن ها ناامید خواهند شد.

چه کاری از عهده والدین و مربیان بر می آید؟

ما در مقام والدین و مربی می خواهیم کودکانمان طبق استعدادهایشان زندگی کنند؛ اما نکته مهم در تعریف کردن استعداد است. تلاش برای تعالی نباید به جستجوی کامل و بی عیب بودن تبدیل شود. در واقع، استعداد کودکان به معنای یافتن استعدادها، شکوفا کردن علایق و سبک های یادگیری آنان است. ما برحسب تجربه می دانیم که کودکان، به ویژه کودکان باهوش، تلاش می کنند بهترین باشند؛ اما در فراز و نشیب مسیر خود نیازمند راهنمایی ویژه هستند؛ که البته این امر با دستاوردهای آنان توأم می شود.

در این جا دو نکته وجود دارد: آیا می خواهیم کودکان استعدادهای خود را شکوفا کنند یا انتظار داریم در هر کاری بهترین باشند؟ این دو امر کاملاً با هم متفاوت اند.

شاید شما هم به این نتیجه رسیده باشید که موفقیت درونی یعنی شکوفایی مهارت های فکرکردن، گسترش تخیل خلاقانه، بالابردن توانایی ریسک پذیری و افزایش لذت کشف کردن. اگر چنین مواردی برای شما بیش از گرفتن نمره بالا یا دریافت جایزه مهم باشد، می توانید به کودک خود کمک کنید که با کامل گرایی مبارزه کند. 

برگرفته از کتاب کمال گرایی یا کامل گرایی

مرکز مشاوره کودکان گروه همراه سعادت آباد