سوار برامواج تمایلات

سوار برامواج تمایلات

احساسات و عواطف جسم شما را آمادۀ عمل می کنند یعنی هراحساسی به شما انگیزۀ عمل به طریقی مشخص می دهد و این انگیزش تمایل نامیده می شود. شاید در حین عصبانیت تمایل به فریاد زدن یا درهم شکستن اشیا داشته باشیم یا فقط ثابت کنیم ( حق با من است.) ممکن است در حین ناراحتی به گریه کردن یا در خود فرو رفتن تمایل داشته باشیم یا بخواهیم کسی ما را در آغوش بگیرد. در حین ترس شاید فرار کنیم، مخفی شویم یا خیلی سریع حرف بزنیم.

همچنین شاید تمایلاتی در ما بروز کند که با عواطف ارتباط چندانی نداشته باشد. مثلاً میل به خوردن غذا، نوشیدن، خوابیدن، یا برقراری ارتباط جنسی در ما پدید آید. حتا ممکن است اسیر تمایل قدرتمند اعتیاد شویم: سیگار کشیدن، قمار، مست کردن یا استفاده از مواد مخدر. وقتی احساس خوبی نداریم اغلب تمایلاتی قوی نسبت به استفاده از راهبردهای کنترلی در ما پدید می آید. مثلاً هر وقت مضطربم، به خوردن شکلات و رفتن به سینما تمایل شدید دارم. در فردی دیگر، اضطراب شاید میل به سیگار کشیدن، دویدن یا خوردن مشروبات الکلی را به وجود آورد.

عمل کردن یا نکردن؟

هر زمان که تمایلی در شما برانگیخته می شود، دو راه دارید: طبق آن عمل کنید یا نکنید! بنابراین زمانی که از میلی مطلع می شوید باید از خود بپرسید:( اگر بر اساس این تمایل عمل کنم، آیا همانند فردی که همیشه دوست داشتم باشم، عمل کرده ام؟ زندگی ام را در مسیری که می خواهم پیش خواهم برد؟) اگر پاسخ مثبت است، بهتر است طبق تمایل خود عمل کنید. مثلاً اگر رفتار زشتی با کسی داشته اید و احساس گناه می کنید، شاید تمایل داشته باشید عذر خواهی کنید. اگراین عمل طبق آمال شما برای انسان خوب بودن است،  از نظر  مشاوره روانشناسی عذرخواهی روش معقولی در این راستاست.

از طرف دیگر فرض کنید نسبت به کسی رفتار ناشایستی داشته اید و هنوز میلی به عذرخواهی ندارید و شاید بخواهید با واژه هایی زننده و کینه توزانه دربارۀ آن شخص با دیگران صحبت کنید. اگر این میل با ماهیتی که به دنبال آن هستید هماهنگی ندارد، پس عمل به آن معقول نخواهد بود.

بنابراین زمانی که نوبت به کنترل مؤثر امیال می رسد، اولین مرحله آگاهی از احساسی که نسبت به آن دارید. فقط آهسته و بی صدا به خود بگویید،( من تمایل دارم چنین کاری انجام دهم…)

مرحلۀ دوم بررسی این تمایل با ارزش هاست:( آیا عمل کردن طبق این تمایل مرا در رسیدن به فردی که می خواهم باشم کمک می کند؟ آیازندگی ام را در مسیری که می خواهم هدایت می کند؟) اگر پاسخ مثبت است با استفاده از این میل به هدایت خود بپردازید. اما اگر پاسخ منفی است به جای آن کاری کنید که هماهنگی بیش تری با ارزش هایتان داشته باشد.

هل دادن و کشیدن

اما اگر یک تمایل ما را در مسیری هل دهد، و ارزش ها ما را به سمت دیگری بکشند چه باید کرد؟ ما نمی خواهیم با آن میل وارد جنگ شویم، زیرا هنگام جنگ با تمایل ها، تمرکز داشتن بر عملکرد مؤثر، بسیار دشوار خواهد بود. پس به جای مقاومت کنترل یا سرکوب آن فضا و زمانی به آن اختصاص می دهیم یا به عبارتی دیگر تمرین( ایجاد فضا) را اجرا می کنیم؛ یکی از تکنیک های سودمند برای انجام این کار ( موج سواری بر تمایلات ) نامیده می شود.

 تا به حال در کنار ساحل به تماشای امواج نشسته اید؟ آمد و رفت آن ها را مشاهده کرده اید؟ امواج در ابتدا بسیار کوچک و به آرامی در حرکتند، اما کم کم سرعت می گیرند و بزرگ تر می شوند، همین طور به جلو حرکت می کنند تا به نقطۀ اوج برسند، و پس از رسیدن به نقطه اوج، به آرامی فروکش می کنند. همین مسئله دربارۀ تمایلات موجود در بدن نیز اتفاق می افتد. آن ها ابتدا خیلی کوچکند و رفته رفته بزرگ می شوند.

اغلب مواقع ما درگیر تمایلات خود می شویم وبه همین دلیل در برابر آن ها مقاومت می کنیم. در تکنیک ( موج سواری بر تمایلات) دیگر سعی نمی کنیم در مقابلشان مقاومت کنیم بلکه فقط برایشان فضا ایجاد می کنیم. اگر فضای کافی به یک موج اقیانوس دهید، به بالاترین نقطۀ خود می رسد و سپس بدون هیچ آسیب و زیانی فرو می نشیند. اما مقاومت در مقابل این موج چه نتیجه ای در بر خواهد داشت؟آیا تا به حال برخورد موج به ساحل صخره ای را دیده اید؟ صدایی بلند و مهیب دارد و احتمالاً مخرب است. موج سواری بر تمایلات تکنیکی ساده اما مؤثر است. بر طبق آن تمایلات خود را همانند امواج تلقی می کنیم و روی آن ها موج سواری می کنیم تا زمانی که بی خطر فرو بنشینند. این اصطلاح را دو روانشناس به نام های آلن مارلات و جودیت گوردن در دهه هشتاد قرن بیستم برای بررسی در زمینۀ اعتیاد به مواد مخدر مطرح کرده اند. اصولی را که برای مقابله با تمایل به مصرف مواد به کار برده می شد می توان نسبت به هر نوع تمایلی نیز به کار بست از قبیل تمایل به ماندن در رختخواب،گریز از یک چالش، فریاد زدن بر سر کسی که دوستش داریم و…

پله پله با موج سواری بر تمایلات

برای سوار شدن برامواج تمایلات باید کارهای زیاد انجام داد.

1ـ به آن ها نگاه کنید: توجه کنید که کدام قسمت از بدنتان آن را احساس می کند.

2ـ حضور ان را تأیید کنید: من تمایل دارم که…

3ـ تنفس خود را در آن بدمید و برایش فضایی ایجاد کنید؛ سعی نکنید سرکوبش کنید یا از آن فرار کنید.

4ـ جابجایی تمایل خود را آهسته آهسته به جلو می آید، اوج می گیرد و دوباره فروکش می کند مشاهده کنید؛ و اگر در این میان ذهنتان شروع به گفتن داستان هایی کرد، از آن تشکر کنید!  بد نیست که برای شدت تمایل خود نمرهای بین صفر تا ده انتخاب کنید. مثلاً( تمایل به کشیدن سیگار دارم و به آن نمرۀ هفت می دهم).به محل ظهور، اوج گیری یا فرود این تمایل توجه کنید. به یاد داشته باشید که میزان بزرگی این تمایل اهمیتی ندارد،فقط باید فضایی برای آن ایجاد کنید. اگر فضای کافی به آن اختصاص دهید، دیر یا زود به اوج خودش می رسد، و سپس فروکش خواهد کرد. بنابراین آن را تماشا کنید، تنفس خود را در آن بدمید، فضا ایجاد کنید و اجازه بدهید سر جای خود باشد.

5ـ تمایل خود را با ارزش هایتان مطابقت بدهید. از خود بپرسید: (به جای مقاومت یا کنترل این تمایل ، چه کاری می توانم انجام بدهم تا در بلند مدت زندگی بهتری داشته باشم؟) پاسخ هر چه بود ، بر اساس آن عمل کنید.

به بیان دیگر برای هدایت و مدیریت مؤثر تمایلات، نیاز به انجام این مراحل دارید:

* پذیرش افکار و احساسات

* پیوند با ارزش ها

* انجام اقدامی مؤثر

یافتن تعادل

ما هر روز و درتمام طول آن، مشغول تجربه کردن تمایلات خود هستیم.درروش پذیرش و تعهد روی تمایلاتی تمرکز می کنیم که مانع از رسیدن به زندگی ای غنی و ارزشمند می شوند. مثلاً من به خوردن شکلات تمایل دارم و تقریباً هر روز این کار را انجام می دهم و عمل من مشکلی برایم ایجاد نمی کند. اما اگر تمام روز مشغول انجام این عمل باشم، به شدت چاق می شوم و این در تضاد با ارزش های من در زمینۀ سلامتی است. از طرف دیگر اگر خود را از خوردن شکلات بدون هیچ دلیلی محروم کنم،بی جهت مانع کسب لذتی ساده و رضایت بخش خواهم شد. به همین دلیل باید تعادلی سالم ایجاد کنید. انتظارات مضحک از خود نداشته باشید. شما انسان هستید. وضع روحی شما بارها و بارها در طول زندگی آشفته می شود. اما باید به یک مسئله توجه داشته باشید: زمانی که از عملکرد خود آگاهی پیدا می کنید، شانس این را خواهید داشت تا اقدام مؤثرتری انجام بدهید و با گذشت زمان بهتر و بهتر می شوید.

در حالی که موج سواری بر تمایلات مانند هر مهارتی می تواند بسیار سودمند باشد، به تمرین نیاز دارد. بهترین روش برای تمرین از بعد روانشناسی، قرار دادن خود در شرایطی است که احساس می کنید شاید با امیال دردسر سازی رودررو شوید. اما هر وضعیت دشواری را به این منظور انتخاب نکنید، فقط به سراغ مواردی بروید که زندگی شما را به سمت درستی هدایت میکند.

مرکز مشاوره گروه همراه –  سعادت آباد