طرحواره وابستگی چیست

طرحواره الگوهای فکری و ذهنی هستند که از دوران کودکی در ذهن انسان ایجاد می شوند و شخصیت او را تا بزرگسالی شکل می دهند. یکی از این طرح ها وابستگی است. حتما تاکنون در زندگیتان احساس ناتوانی در انجام برخی کارها کرده اید و اینکه حتماً به حضور یک فرد در کنار تان نیاز دارید تا بتوانید هویت داشته باشید. فردی که درگیر این طرحواره شده است احساس می‌کند دیگر اختیاری از خودش ندارد و تمام کارها و فعالیت ها و زندگی‌اش مربوط به تصمیم گیری دیگران است. برای آشنایی با این طرحواره ادامه مقاله را دنبال کنید.

طرحواره وابستگی چیست و چه نشانه هایی دارد؟

کسی که دچار طرح واره یا تله وابستگی است یعنی اینکه برای هرکاری ذهنش درگیر دیگران است به جای آنکه تنها به خودش متکی باشد. چنین افرادی مانند یک کودک سرگردان و چشم انتظار دیگران هستند و بدون انجام آنها نمی توانند تصمیم گیری کنند.

نشانه های طرحواره وابستگی

برای حفاظت از خود همیشه به دنبال افراد قدرتمند و با اعتماد به نفس می گردد.

دیگران برایش اهمیت زیادی دارند و برای آنها زندگی می کند به جای اینکه برای خودش زندگی کند.

هرگز تسلیم نمی گیرد و این امر را بر دوش دیگران می گذارد.

به هیچ وقت فکر مدیریت مالی و سرمایه گذاری مالی ندارد.

رفتارش مانند کودکان است به جای آن که متناسب با سنش باشد.

تحت هر شرایطی ارتباطات را نگه می‌دارد و به نحوه برخورد طرف مقابل اهمیتی نمی دهد.

همیشه سعی می‌کند به طرف مقابل نزدیک شود و هر دستاوردی را پیدا می‌کند که ارتباطش را حفظ کند.

موقعیت های کاری خود را کوچک و ناچیز می داند و اشتباهات کاری اش را بزرگ و پررنگ می کند.

دوست ندارد در محیط کار چالش تازه داشته باشد و همیشه از آن دوری میکند.

همیشه متکی به همسر و والدین خود است.

وقتی خودش را با همسالانش مقایسه می‌کند می‌بیند که بیشتر از آنها به والدین خود وابسته است.

هیچگاه تنها سفر نمی کند و از تنهایی می ترسد.

 

عوامل ایجاد طرحواره وابستگی

اگر پدر و مادر بیش از حد و بسیار کم از فرزندان خود حمایت کنند طرحواره وابستگی در آن‌ها شکل می‌گیرد. والدینی که از فرزند خود بیش از اندازه حمایت می‌کنند او را وابسته نگه می دارند. این رفتار مانع از پیشرفت آنها در آینده می شود و رفتارهای وابسته به آن را تشدید می نماید. این نوع والدین به شدت به رفتار کودک خود نظارت داشته و آزادی آنها را محدود می‌کنند و هرگز تمایلی به استقلال فرزندان خود نشان نمی دهند. از سوی دیگر والدین که پشتیبانی کمتری از کودک خود می کنند و یا به اندازه ای که لازم است از او حمایت نمی‌کنند فرزندانشان در خطر ایجاد تله زندگی وابستگی است. کودکان چنین والدینی با این مشکل روبرو می شوند که باید از همان ابتدای زندگی کارهای بیشتر از سن خود را به تنهایی انجام دهند و کم‌کم باور اشتباهی در مورد مستقل شدن در ذهنشان نقش می بندد. در صورتی که نیازهای طبیعی وابستگی کودکان توسط والدین برطرف شده است.

حمایت بیش از حد والدین به عنوان عامل وابستگی فرزندان

۱. پدر و مادری که به شدت حامی فرزند خود هستند توجه به سن آنها ندارند. چنین والدینی کاری ندارند که آنها چه سنی دارند چراکه به گونه‌ای رفتار می‌کنند که انگار کودکان کم سنی هستند.

۲. در این خانواده ها به جای فرزند تنها والدین تصمیم میگیرند.

۳. در این حالت والدین به دقت بر فرزند خود کنترل دارند و مراقب تمام جزئیات او هستند. در حمایت چنان افراط می‌کنند که فرصت یادگیری را از فرزندشان می گیرند و او هیچگاه نمی آموزد که از خود مراقبت کند.

۴. والدین حتی ممکن است تکلیف درسی فرزند را انجام دهند.

۵. والدین کوچکترین مسئولیتی به فرزند خود نمی دهند و به گونه‌ای رفتار می‌کنند که آب در دلش تکان نخورد.

۶. خیلی کم پیش می‌آید که بخواهند از فرزند خود فاصله بگیرند و با این کار ها هیچ وقت حس مستقل بودن را به او نمی دهند

۷. والدین عقاید و نظرات فرزند خود را قبول نمی کنند و آنها را به سخره می گیرند و اگر فرزندشان بخواهد برای کارهای روزانه خود نظر داشته باشد او را مسخره میکنند. هنگامی که فرد وظایف جدیدی را به عهده می گیرد آنها امر و نهی های دائم و نصیحت کردن او را آشفته می کنند.

۸. والدین در خانه به حدی شرایط آرامش را برای فرزندشان تامین می کنند که تا وقتی خانه را ترک نکرده باشد با ناامیدی مواجه نشود.

۹.  والدین بی شهامت و ترسو دائماً از خطراتی که در زندگی وجود دارد و فرزندشان را تهدید می‌کنند به او هشدار می‌دهند.

وابستگی در روابط

 

دامنه وابستگی بسیار گسترده است. شما می توانید در زندگی به افراد زیادی همچون والدین، برادر، خواهر، دوستان، نامزد، معلم و روانشناس تکیه کنید و وابسته شوید حتی امکان دارد به یک بچه کوچک هم وابسته شوی یا شاید به عنوان والد به فرزند خودتان وابسته شوید.

هنگامی که شما گرفتار طرحواره وابستگی هستید وقتی که بخواهید رابطه را آغاز کنید دست و پای شما برای شروع روابط عاطفی بسته است. شما خیلی مشتاقانه جذب فردی می شوید که طرحواره وابستگی را در شما شدیدتر می کند. همین عامل باعث میشود که توانایی دور شدن از وضعیت کودکی را از دست بدهید و خیلی جدی با انتخاب افراد خاص به عنوان شریک زندگی شرایط سخت دوران کودکی تان را دوباره بازسازی کنید. در این بخش به بعضی از نشانه های خطر که احتمال دارد در همسر یا نامزد شما باشد اشاره می‌شود. این قبیل افراد طرحواره زندگی شما را بیدار میکنند و شما به دلیل وابستگی که دارید انتخاب می کنید که عاقبت ناخوشایندی در انتظارتان است و سبب دردسر بیشتر می شود.

علائم خطر در روابط صمیمانه

۱. همسر را انتخاب می کنید که مانند والدین تان است و قوی و پشتیبان شما به نظر برسد.

۲. همسرتان با اشتیاق از شما حمایت می کند به گونه ای که شما یک کودک هستید و نمی توانید از پس خودتان بربیایید.

۳. شما بیشتر به جای نظر و قضاوت های خودتان به نظر و قضاوت های شریک عاطفیتان اطمینان می کنید به همین علت او بیشتر تصمیم گیری ها را بدون مشورت با شما انجام می‌دهد.

۴. همسر شما اختیار همه کارهای زندگی را در دست می‌گیرد و شما احساس می کنید در حاشیه زندگی او هستید.

۵. مدیریت همه کارهای خانه به عهده اوست و بر کل آنها نظارت دارد.

۶. انتقاد شدیدی نسبت به علایق و سلیقه و لیاقت شما برای انجام کارها دارد.

۷ . هنگامی که عهده دار کار و یا مسئولیت تازه میشوید همواره ابتدا نظر او را می پرسید. تا اگر او در این زمینه تجربه، دانش و زبردستی نداشته باشد.

۸.  شریک عاطفی شما چنان بر زندگی تان مسلط است و همه امور را در دست خود گرفته است که شما در زندگی هیچ نوع اختیار و عقیده ای ندارید.

۹.  همسرتان همواره نشان میدهد که شخصی توانمند و با قدرت و با عرضه است و آنقدر اعتماد به نفس بالایی دارد که در کارهایش هیچ ردی از ضعف نمی بینید.

توجه کنید اگر کسی که با او زندگی میکنید تنها چند مورد از این ویژگی ها را داشته باشد یعنی در همان حالت فلاکت‌بار وابستگی دوران کودکی گیر کرده اید. با توجه به این حالت شما کشمکش و مسئولیت کمتری دارید و به نظر می‌رسد که از این وضعیت شکایتی ندارید. باید این موضوع را بررسی کنید که ادامه وابستگی شما چه خسارت های سنگینی برایتان دارد و به جای آن چه چیزهایی را از دست می دهید؟  اگر کمی دقت کنید متوجه می‌شوید که وابستگی هزینه سنگینی مانند عزت نفس آزادی، علاقه ها و هویت را به شما تحمیل می‌کند و باید تمام آنها را به خاطر وابستگی فدا کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله” وابستگی عاطفی به مرد متاهل” را مطالعه کنید.

 

تست طرحواره وابستگی

پرسشنامه این فایده را دارد که شما می توانید تله زندگی وابستگی را با آن بسنجید. این سوالات را در کل زندگی خود بررسی کنید و ببینید که چقدر مورد شما صادق است. اگر زندگی سختی داشته اید تمرکز خود را بر چند سال اخیر زندگی خود بگذارید و سوالات را پاسخ دهید.

رتبه بندی پاسخ ها:

۱- صد درصد مخالف  ۲- تقریباً مخالف  ۳- تقریبا قبول دارم تا مخالف باشم  ۴- کمی موافق  ۵- بیشتر موافق  ۶- صددرصد موافق

دقت داشته باشید اگر یکی از سوال ها نمره ۵ یا ۶ گرفته امکان دارد این تله زندگی در ذهن شما ایجاد شده باشد حتی اگر میانگین نمره های شما کم باشد.

۱. هنگام برعهده گرفتن مسئولیت و انجام کارهای روزانه احساس می کنم بچه هستم و برای این کار بزرگ نشده ام.

۲. توانایی لازم در انجام کارهای شخصی خود را ندارم.

۳. توانایی انجام کار هایم را ندارم.

۴. اعتقاد دارم که دیگران بهتر از خودم می توانند مراقب من باشند.

۵. بدون راهنمایی دیگران نمی توانم مسئولیت جدیدی را به عهده بگیرم و انجام دهم.

۶. هیچ کاری را نمی توانم به درستی انجام دهم.

۷. فرد نالایقی هستم.

۸. عاقل و دانا نیستم.

۹. روی داوری خودم نمی توانم هیچ حسابی باز کنم و اعتماد داشته باشم.

۱۰. مسئولیت های روزمره زندگی برایم دشوار و تحمل نشدنی هستند.

 

تفسیر امتیاز های پرسشنامه طرحواره وابستگی

۱۰ تا ۱۹: بسیار پایین و احتمال دارد طرحواره وابستگی در ذهن شما ایجاد نشده باشد.

۲۰ تا ۲۹: کم و بیش پایین و تله وابستگی امکان دارد که گاه سد راه شما شود.

۳۰ تا ۳۹: متوسط ، این تله مشکلاتی را برای شما ایجاد کرده است.

۴۰ تا ۴۹: بالا،  تردیدی نیست که یکی از تله‌های مهم بر سر راه زندگی شماست.

۵۰ تا ۶۰: زیاد، این تله وابستگی یکی از تله های اصلی زندگی شما است.

 

رهایی از تله وابستگی

طرحواره وابستگی فرد را از زندگی طبیعی خودش خارج کرده و باعث می شود که اختیار امور خود را به دیگران بدهد. بنابراین لازم است که دنبال درمان این وابستگی باشید. برخی از این راهکارها توصیه میشود:

قبول کنید که فردی وابسته هستید

اولین قدم برای رهایی از وابستگی این است که به جای انکار کردن آن، بپذیرید که شما فردی وابسته هستید. این کار باعث می شود که دنبال درمانی برای آن باشید. بهتر از این نکته را پیدا کنید که کجا و به چه شکل و چه افرادی مسبب شکل گیری این طرحواره در زندگی شما هستند. آیا مادر شما به خاطر ترس های خودش به شما این اجازه را نمی داد که کارهایتان انجام دهید و یا اینکه پدرتان زمانی که متوجه میشد کاری را بدون اجازه او انجام داده اید به شدت از شما انتقاد می‌کرد؟ هر اتفاقی که پیش آمده فقط خودتان می توانید آن را پیدا کنید. سعی کنید خاطرات دوران کودکی تان را به یاد بیاورید و هر آنچه را که که باعث وابستگی شما شده است یادداشت کنید.

زمان بیشتری را به خودتان اختصاص دهید

اگر به این نتیجه رسیده اید که فردی وابسته هستید بهتر است دنبال قدم هایی برای خود مراقبتی باشید. در روابط تا حد امکان نقش یک فرد منفعل را بازی نکنید و نظر و عقاید شخصی خود را بیان کنید و از اینکه دیگران با آن مخالفت کنند ترسی نداشته باشید. اجازه ندهید افراد دیگر زمام امور شما را در دست بگیرند و به جای شما حرف بزنند.

از یک درمانگر کمک بگیرید

 

یادتان باشد که اگر تاکنون به دلیل وابستگی در روابط عاطفی تان طرد شدید یا مشکلات زیادی را تجربه کرده اید مقصر نیستید. شما درگیر شرایطی شده‌اید که در کودکی برایتان ایجاد شده است اما به این معنا نیست که دیگر نمیتوانید از وابستگی رها شوید. چنانچه میخواهید یک روابط سالم و موفقیت آمیزی را داشته باشید گام اول آن خودشناسی و آشنایی با نقاط ضعف و قوت تان است. یک طرحواره درمانگر یا درمانگر تحلیلی با بررسی دوران کودکی تان و شرایطی که قربانی آن شده اید به شما کمک می‌کند تا از این تله ها بیرون بیایید و زندگی جدیدی را برای خودتان بسازید.