شکی نیست که بچه دوم تغییراتی در نحوه زندگی والدین به وجود می آورند که بعضی از آنها دوست داشتنی و برخی مشکل آفرین هستند. این مقاله به شما یاد می دهد که چگونه با تغییرات رو به رو شوید،مشکلات غیرقابل اجتناب را از سر راه خود بردارید و به پیوندهای خانوادگی خود استحکام بخشید. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله” چرا فاصله سنی فرزند اول و دوم مهم است؟” را مطالعه کنید.
برنامه ریزی برای فرزند دوم
وقتی به فرزند دوم می اندیشید بهتر است درباره داشتن دو فرزند و مسائل مربوط به آن فکر کنید . با اینکه شما و همسرتان در این مورد به توافق رسیده اید ، ممکن است انتظارتان از داشتن دو فرزند و تاثیری که بر زندگی تان می گذارد متفاوت باشد. اگر برای فرزند دوم برنامه ریزی کرده اید یا فرزندی در راه دارید، بهتر است برای خود پرسش هایی مطرح کنید. حتی اگر فرزند دوم متولد شده باشد ، جواب شما و همسرتان به این پرسش ها جالب و مفید است. برای پی بردن به تاثیرات فرزند دوم بر روابط خانوادگی، به نکات زیر توجه کنید:
آیا وظیفه نگهداری و مراقبت فرزند در طول روز، به طور یکسان بین والدین تقسیم می شود یا این مسئولیت بیشتر به عهده یکی از آنهاست؟ آیا با تولد فرزند دوم در این برنامه تغییری به وجود خواهد آمد ؟ گاهی مادران شاغل بعد از زایمان- با استفاده از مرخصی زایمان-مدتی در خانه می مانند و مراقبت کامل از نوزاد را به عهده می گیرند . اگر یکی از والدین در منزل بماند ، انجام امور منزل و مراقبت از فرزندان را چگونه بین خود تقسیم می کنید؟ اینها مطالب و مسائلی است که اگر قبلا درباره آن فکر نکنید، می توانند در آینده مشکل ساز باشند .
تولد فرزند دوم چه تاثیری بر وضع اقتصادی خانواده می گذارد؟آیا برای تامین هزینه های زایمان دوم ، درآمد یا پس انداز کافی دارید؟ فراموش نکنید که هزینه های درمانی و حق بیمه دو فرزند به درآمد و منابع مالی بیشتری نیاز دارد. بهتر است در این مورد با احتیاط و منطقی عمل کنید.
درباره رفتار و رابطه دو فرزند خود چگونه فکر می کنید؟ آیا از این ارتباط، تصویری رویایی و شاعرانه دارید: آیا فکر می کنید این رویا به حقیقت خواهد پیوست؟ والدین ممکن است تصویر ذهنی خاصی از رابطه بین فرزندان خود داشته باشند و این تصور، علی رقم رابطه خوب و سازگار کودکان، هرگز به واقعیت نپیوندد. تشخیص تصورات ذهنی و خیالی از واقعیت ها کار دشواری است؛ ولی می تواند به والدین کمک کند تا خود را با وضعیت موجود تطبیق دهند.
چه خاطراتی از دوران کودکی خود به یاد می آورید؟ آیا تنها فرزند خانواده هستید؟ یا خواهران و برادرانی هم دارید: آیا فرزند اول خانواده هستید یا آخرین فرزند؟ آیا فرزندان خانواده شما همه از یک جنس هستند؟ آیا خاطرات دوران کودکی شما بر شیوه رفتار در تعیین روابط بین کودکانتان تاثیری می گذارد؟ بسیاری از والدین هنگام یادآوری این خاطرات، به اختلافاتی درباره زمینه های زندگی خود و همسرشان پی می برند و در می یابند که چگونه این اختلافات می تواند در انتخاب روش پرورشی فرزندان آنها تاثیر بگذارد. با وجود این اختلافات ، والدین می توانند به توافق خوبی دست یابند. البته باید این مسائل بررسی و شناخته شوند.
در جواب دادن به این پرسش ها عجله نکنید ، زیرا ای جواب ها ممکن است با گذشت زمان تغییر کند و پس از مدتی (مثلا بعد از تولد نوزاد) دریابید جوابی که قبل از تولد نوزاد داده بودید ، به صورت دیگری درآمده است. همان طور که در مورد فرزند اول خود تجربه کرده اید، تصورات شما از واقعیت ها فاصله زیادی دارد.
گفتگو با بچه اول درباره نوزاد
گاهی به والدین توصیه می کنند که خبر آمدن بچه دوم را تا مدتی از بچه اول پنهان نگه دارند. بهترین و مهم ترین دلیل این امر آن است که بچه ها درک درستی از مفهوم زمان ندارند و مدت 9 ماه دوران بارداری برای آنها انتظار طولانی به حساب می آید . به همین دلیل ، برای بیشتر کودکان زیر 5 سال ، تحمل 9 ماه انتظار برای دیدن نوزاد دشوار است . با این حال در مدت 9 ماه حاملگی ، پنهان کردن خبر آمدن فرزند دوم کار ساده ای نیست. و این رازداری ممکن است به صلاح کودک نباشد. توصیه های زیر به شما کمک می کند تا خبر بچه دار شدن را با فرزندان اول در میان بگذارید.
بعضی والدین تا مدت ها خبر بچه دار شدن را به عنوان یک راز نزد خود نگه می دارندو آن را از دیگران ، غیر از دوستان صمیمی و نزدیکان پنهان می دارند. این رازداری، به ویژه بین خانواده هایی که در گذشته سقط جنین داشته اند ، متداول است. اگر میخواهید خبر بچه دار شدن مثل یک راز بین خودتان باقی بماند ، بهتر است از گفتن آن به فرزند اول خودداری کنید، زیرا او در سنی نیست که بتواند این راز را نگه دراد.البته ، تغییر حالت و احساس تهوع مادر ، کودک را ناراحت می کند؛ باید تصمیم خود را عوض کنید. در ماه های اول ، تهوع و ناخوشی مادر باعث ناراحتی کودک می شود و از اینکه حامی و پرستار خود را رنجور می بیند ، نگران می شود. اگر کودک بیماری و ناراحتی مادر را احساس کند و ببیند کسی در این باره با او سخنی نمی گوید ، اضطراب و پریشانی بیشتری پیدا می کند . در این هنگام بهتر است خبر بچه دار شدن مادر به او گفته شود تا از نگرانی بیرون بیاید.
در هر صورت، هنگامی که این خبر را به کودک می دهید، نباید آن را یک اتفاق و خبر خیلی مهم جلوه دهید. بهتر است برای این منظور ، منتظر یک فرصت مناسب باشید و مثلا وقتی که با او قدم می زنید با به گردش می روید ، با او در میان بگذارید. کودک از تولد نوزاد در آینده ای به نسبت دور، درک و تصور درستی ندارد و از آنجا که او با مشاهده و تجربه مستقیم مطالب را یاد می گیرد ، صحبت کردن زیاد در این باره ، به درک و فهم او کمک زیادی نمی کند.در این مورد کودک بهتر است دو نکته را بداند: یکی اینکه نوزادی در راه است و دیگر اینکه برای تولد و دیدن نوزاد باید مدتی صبر نماید. اگر کودک زیر دو سال باشد ، ممکن است به این خبر توجهی نکند و حتی وانمود نماید که آن را نشنیده است . این خبر برای کودک بزرگتر ممکن است جالب باشد و حتی شاید بخواهد درباره جای فعلی و طرز زندگی نوزاد سوال کند. کودک 3 ساله معمولا پرسش هایی می کند که با برخورد و ملاقات و آشنایی او با نوزاد دیگر ارتباط دارد.بنابراین بهتر است خانم های حامله و نوزادانی را که در کوچه و بازار می بینید ، به او نشان دهید تا با مفهوم بارداری و زایمان بهتر آشنا شود.
مکالمات فرضی و پیشنهادی که می تواند به آشنایی کودک با نوزاد کمک نماید، ممکن است به شکل زیر باشد:
“قرار است در آینده یک بچه کوچک به خانه مان بیاید . این بچه کوچک فعلا در رحم مادر زندگی می کند و تا وقتی بزرگ نشده است ، به دنیا نخواهد آمد.” درباره بارداری و بچه دار شدن نیز می توانید با او صحبت کنید و منی آنها را برایش توضیح دهید.
اگر مادر احساس تهوع و ناخوشی دارد ، می توانید به او بگویید:” خانم های باردار که بچه در رحم خود دارند ، گاهی احساس ناخوشی می کنند و باید استراحت نمایند . در این مدت ممکن است حالت تهوع پیدا کند ، ولی این ناراحتی موقتی استو به زودی برطرف می شود. تو نباید از مریضی مادر ناراحت شوی .حتی اگر او نتواند از تو مراقبت کند ، کس دیگری مواظب و مراقب تو خواهد بود.”
بعضی از کودکان پس از شنیدن این حرف ها ممکن است پرش هایی داشته باشند ، برخی دیگر نیز به این حرف ها توجهی نخواهند داشت . کودک شما ممکن است هفته ها و ماه های بعد ، این سخنان را به یاد بیاورد و بخواهد درباره آنها چیزها و حرف های بیشتری بشنود. دراین باره باید گفتن بعضی سخنان مانند عبارات زیر خودداری کرد:”ما دیدیم که تو بچه خیلی خوبی هستی ، از اینرو تصمیم گرفتیم بچه دیگری هم داشته باشیم”. کودک با شنیدن این جمله ممکن است با خود فکر کند :”اگر من اینقدر خوب هستم ، چه نیازی به یک کودک دیگر است؟” یا این عبارت:”تصمیم گرفتیم بچه دیگری بیاوریم تا بتوانی برادر یا خواهر داشته باشی که با او بازی کنی”. این جمله نیز یک انتظار غیر واقعی در کودک به وجود می آورد ، زیرا نوزاد تا مدت ها نمی تواند هم بازی خوبی برای کودک باشد.
“نباید فکر کنی با آمدن نوزاد ، ما تو را فراموش خواهیم کرد و کمتر دوست خواهیم داشت”. کودک شاید تا کنون به فراموشی و کم توجهی فکر نکرده باشد ، ولی شنیدن این حرف می تواند این فکر و تصور را در او به وجود آورد و باعث نگرانی وی گردد.
آشنایی کودک بزرگ با نوزاد
در ماه آخر بارداری ممکن است بخواهید با کودک درباره نوزاد بیشتر صحبت کنید . فراموش نکنید که کودک با تجربه کردن مستقیم بهتر چیز یاد می گیرد و با اینکه از راه بازی نیز می تواند چیزهایی بیاموزد ، بیشتر اطلاعات را درباره نوزاد پس از تجربه عملی به دست می آورد . اگر کودک هنوز علاقه ای به سخنان شما درباره نوزاد نشان نمی دهد، نگران نباشید. کودک ممکن است منتظر تولد نوزاد و دیدار او باشد. یکی از راه های آشنایی کودک با نوزاد، دیدن آنها در خانه اقوام و دوستان یا در خیابان است. هنگام دیدار یا روبرو شدن با این نوزادان ، از مادرشان خواهش کنید تا به کودک شما اجازه دهد او را لمس کند. به او بگویید که کودک شما هم خیلی کوچک خواهد بود. این نکته را باید بدانید که نوزاد خیلی سریع رشد می کند ، ولی تا مدت زیادی قادر به کاری نیست و به کمک شما نیاز دارد. عکس نوزادی کودک را به خود او نشان دهید و درباره آن حرف بزنید ، به او بگویید که نوزاد به مراقبت زیادی نیاز دارد و پس از تولد بطور پیوسته مشغول گریه کردن یا خوردن یا در خواب خواهد بود. به کودک بگویید که در زمان کوچکی او ، از وی مراقبت کرده ایدو حالا باید از نوزاد هم مراقبت کنید تا زودتر بزرگ شود و هم بازی خوبی برای او باشد.
با استفاده از یک عروسک به او یاد بدهید که چگونه نوزاد را بغل کند . بهتر است سه قاعده کلی زیر را برای بغل کردن عروسک و نوزاد به کودک خود بیاموزید:
*وقتی می خواهید نوزاد را بلند کنید یا در بغل بگیرید ، باید یک بزرگتر حضور داشته باشد.
*وقتی نوزاد را بغل می کنید باید بنشینید.
*همیشه زیر سر نوزاد را با دست خود نگه دارید .
کلام پایانی
اگر فرزند اول، با شنیدن خبر بچه دار شدن واکنشی نشان نمی دهد ، سعی نکنید موضوع را دنبال کنید و آن را ادامه دهید اگر صبر کنید و منتظر فرصت مناسب باشید، او به تدریج و متناسب با درک و ظرفیت ذهنی خود موضوع را خواهد فهمید. در این زمینه می توانید از یک مشاور کودک کمک بگیرید.
