اختلالات روانی شاخه‌ای از بیماری‌های روحی و روانی می‌باشند که در همه دنیا نزد روانپزشکان و روانشناسان شناخته شده هستند. این اختلالات می‌توانند بر رفتار، افکار، هیجان و احساسات فرد تاثیر بگذارند و سبب پریشانی و آشفتگی و اختلالات در زندگی روزمره او شوند. نشانه‌های اختلالات روانی می‌توانند با درمان و روان درمانی یا دارو بهبود پیدا کنند. در ادامه مقاله با انواع اختلالات روانی آشنا می‌شوید.
انواع اختلالات روانی
دلایل مختلفی می‌تواند در ایجاد اختلالات روانی نقش داشته باشد مانند تجربه‌های دوران کودکی ، استرس محیط نامناسب زندگی ، عوامل ژنتیکی یا حتی مصرف مواد و آسیب‌های مغزی. اختلالات روانی می‌توانند به شکل ترکیبی از عواملی چون تغییراتی در ادراک ، افکار ، رفتار و روابط نامناسب با دیگران بروز پیدا کنند. رایج‌ترین اختلالات روانی شامل موارد زیر می‌شود:
اختلالات اضطرابی
اختلالات خلقی
اختلالات روان پریشی
اختلالات شخصیت
اختلالات تغذیه
اختلالات خواب و بیداری
اختلالات وسواسی
اختلالات رشدی
اختلالات مرتبط با تروما
اختلالات سوء مصرف مواد
اختلالات عصب شناختی
اختلالات گسستگی
در ادامه به شرح هر یک از این اختلالات می‌پردازیم:
اختلالات اضطرابی
این اختلالات شاخه‌ای از اختلالات سلامت روان به شمار می‌روند که شامل اختلال اضطراب فراگیر ، آگورافوبیا ، اضطراب اجتماعی ، فوبیای خاص ، اختلال هراس یا پنیک ، اضطراب جدایی و لالی انتخابی می‌شود.
اختلال اضطراب فراگیر: شخص در این شرایط بسیار نگران و دغدغه زیادی در مورد زندگی روزمره یا کارهایش دارد طوری که سلامت جسمی و عملکرد او را با مشکلات زیادی مواجه می‌کند.
آگورافوبیا: در این نوع اختلال افراد از مکان‌های شلوغ یا فضاهای بسته و باز ترس زیادی دارند و حتی در موارد شدیدتر جرات نمی‌کنند از خانه خود دور شوند.
اختلال اضطراب اجتماعی: در این نوع اختلال فرد ترس زیادی از مورد قضاوت و ارزیابی منفی دیگران دارد تا جایی که جرات نمی‌کند در جمع‌ها حضور پیدا کند و یا صحبت کند.
فوبیای خاص: به این معنا است که شخص از شی یا موقعیت خاصی به صورت افراطی و غیر معقول می‌ترسد.
حملات پانیک: فرد در این اختلال ترس زیادی از مرگ دارد و دچار نشانه‌هایی چون افزایش ضربان قلب ، گرفتگی ماهیچه ، تنفس نامنظم و غیره می‌شود.
اضطراب جدایی: در این نوع اختلال شخص جرات نمی‌کند از عزیزان یا کسانی که دوستش دارد جدا شود و دائماً نگران حال و اوضاع آنها است مبادا که آنها را از دست بدهد.
لالی انتخابی: در این اختلال کودک در موقعیت‌هایی که باید مانند همسالانش صحبت کند از صحبت کردن خودداری می‌کند و این مسئله به دلیل ناآشنایی او با زبان یا عدم توانایی صحبت کردن نیست.
اختلالات دو قطبی و خلقی
اختلال دو قطبی با وجود تغییراتی در فعالیت و انرژی و خلق و خوی شخص می‌باشد. در این نوع اختلال فرد بین دوره‌های افسردگی و شیدایی در حالت تغییر یا نوسان قرار داشته و وضعیت با ثباتی ندارد.
شیدایی: در این دوره شخص نشانه‌هایی از تحریک پذیری ، انرژی مفرط ، سرخوشی و بالا رفتن فعالیت یا موارد این چنینی را دارد. برخی اوقات دوره‌های شیدایی با تحریک پذیری و اعتماد به نفس زیاد از حد یا حالت‌های روان پریشی می‌شود. کسانی که در این زمان‌ها قرار می‌گیرند معمولاً دست به انجام رفتارهای پر خطری می‌زنند که عواقب ناخوشایندی دارد.
دوره‌های افسردگی: در این دوره شخص به انجام کارها هیچ‌گونه علاقه‌ای ندارد و معمولاً احساس عصبانیت ، خستگی یا گناه و بیزاری می‌کند. او ممکن است لذتی در کار نشان ندهد و دچار افکار منفی و خودکشی شود.
اختلالات رشدی
اختلال کم توانی ذهنی قبل از ۱۸ سالگی و با ایجاد نقص در عملکردهای ذهنی و رفتارهای سازگار با آن ایجاد می‌شود. ضریب هوشی کمتر از ۷۰ نشانه نوعی محدودیت در فرد است. کم توانی ذهنی به عنوان محدودیت عملکرد ذهنی توسط تست تعیین می‌شود که معمولاً این اختلال قبل از ۱۸ سالگی شروع شده در عملکردهای زندگی و خود مراقبتی نقص ایجاد می‌کند.
تاخیر کلی رشد: این اختلال در مورد کودکان کمتر از ۵ سال می‌باشد. زمانی که کودکان تاخیرهای شناختی ویرگود زبانی گفتاری و اجتماعی بروز می‌دهند.
اختلالات ارتباطی: در این اختلالات عملکرد ، تشخیص و درک زبان و گفتار تحت تاثیر قرار گرفته باعث ختلال صدای گفتار لکنت زبان و اختلال ارتباط اجتماعی می‌شود.
اختلال اوتیسم: این اختلال سبب ایجاد تغییراتی در تعامل اجتماعی و ارتباط با دیگران و همچنین الگوهای محدود و رفتارهای تکراری و کلیشه‌ای می‌شود. زبان هم در این اختلال تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
اختلال بیش فعالی: بیش فعالی می‌تواند به صورت رفتارهای تکانشگرانه یا کم توجهی یا هر دوی آنها باشد.
اختلالات مربوط به استرس
برخی اوقات ضربه‌های روحی و روانی یا قرار گرفتن در معرض یک رویداد آسیب‌زا می‌تواند باعث اختلالات مرتبط با تروما و استرس شود.
اختلال استرس حاد: در این اختلال فرد یک ماه پس از حادثه با اضطراب شدید به آن واقعه یا فاجعه نشان می‌دهد. آنچه می‌تواند سبب این اختلال شود عواملی چون تصادف ، بلایای طبیعی جنگ و یا شاهد مرگ بودن هستند.
اختلالات سازگاری: در این نوع اختلال فرد یک واکنش خاص به برخی تغییرات ناگهانی در زندگی مانند طلاق اخراج شدن از کار یا برخی از آسیب‌ها نشان می‌دهد. در این نوع اختلال می‌تواند عواملی چون حالت‌های افسردگی و اضطراب هم ایجاد شود.
اختلال استرس پس از سانحه: در اختلال پس از سانحه فرد بعد از مواجه شدن با اتفاقات و حوادث دردناک نشانه‌هایی همچون اجتناب ، کابوس ، گسستگی ، عصبانیت‌های شدید و مشکلاتی در توجه و تمرکز بروز می‌دهد.
اختلال دلبستگی واکنشی و اختلال تعامل اجتماعی بی قید و بند: در اختلال واکنشی رد از مراقبین و بزرگسالان خود فاصله می‌گیرد و نسبت به الگوهای مراقبت یا محبت آنها بی‌توجه است اما در تعامل اجتماعی بی قید و بند با هر کسی صمیمی می‌شود. هر دوی این اختلال به دلیل وجود مراقبت ناسالم ایجاد شده است.
اختلالات گسستگی
اختلالات گسستگی باعث وقفه در زمینه‌های آگاهی همچون حافظه و هویت می‌شود.
فراموشی تجزیه‌ای: در این نوع اختلال فرد به صورت موقت حافظه خود را از دست می‌دهد ه این عامل می‌تواند به علت بعضی از عوامل روانی باشد.
اختلال هویت تجزیه ای: در این نوع اختلال فرد دچار دو یا چند نوع هویت است ه هر کدام به گونه‌ای ارتباط و تعامل دارند.
اختلال شخص زدایی -واقعیت زدایی: این اختلال باعث می‌شود که شخص فکر کند از واقعیت جدا شده است یا بیرون از بدن خود قرار دارد.
اختلالات تغذیه ای
در این نوع اختلال فرد نگرانی در مورد وزن یا تغذیه خود دارد و دچار بی‌اشتهایی عصبی یا پرشته‌های عصبی می‌شود. به این معنا که تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد می‌کند و سعی می‌کند از طریق جبران تناسب اندام خود را حفظ کند. ین اختلال در کودکان هم می‌تواند به صورت اختلال پایکا یا خوردن مواد غیر غذایی یا اختلال نشخوار به معنای بالا آوردن مواد غذایی بروز یابد.
اختلالات خواب
اختلالات خواب به نوعی وقفه‌هایی در الگوهای خواب و بیداری هستند که سبب آشفتگی و تاثیراتی بر عملکرد و زندگی روزانه می‌شود. رایج‌ترین آنها شامل نارکلوپسی یا حمله خواب است که فرد ناگهان توان عضلانی خود را از دست می‌دهد اختلال بی‌خوابی و پرخوابی هم نمودهای دیگری از آن هستند. علاوه بر این برخی از افراد درگیر پاراسومنیا یا راه رفتن در خواب و صحبت کردن هستند. سندروم پاهای بی‌قرار و اختلالات خواب مرتبط با تنفس هم در این دسته هستند.
اختلالات کنترل تکانه
اختلالات کنترل تکانه به صورت ناتوانی در کنترل رفتار و احساس به وجود می‌آید و می‌تواند سبب آسیب به خود یا دیگران شود. برخی از این اختلالات شامل جنون آتش افروزی ، جنون دزدی ، اختلال انفجاری متناوب که به صورت خشم شدید بروز می‌کند ، اختلال سلوک و اختلال نافرمانی مقابله‌ای که به شکل خودداری از رعایت قوانین و اطاعت بزرگسالان ایجاد می‌شود.
اختلالات مرتبط با مصرف مواد
در این نوع اختلال بیماری‌های ناشی از ترک مسمومیت اضطراب یا هذیان به علت مصرف مواد یا ترک آن ایجاد می‌شود. رایج‌ترین آنها اختلالات ناشی از الکل ، اختلالات مصرف استنشاقی ، اختلال مصرف مواد محرک و اختلالات ناشی از مصرف حشیش هستند.
اختلالات عصب شناختی
در دسته این اختلالات مواردی چون زوال عقلی یا آلزایمر ، دلیریوم یا روان آشفتگی ، بیماری پارکینسون و سایر اختلالات مربوط به حوزه شناخت، توجه، ادراک و حافظه قرار می‌گیرد.
اختلالات اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی نوعی بیماری روانی محسوب می‌شود که در تفکر و احساس و رفتار فرد تغییراتی ایجاد می‌کند و می‌توان از سبب توهم هذیان یا مشکلاتی در گفتار و رفتار و هیجان شود. برای درمان این اختلال می‌توان ترکیبی از دارو درمانی و روان درمانی را استفاده کرد.
اختلالات شخصیت
منظور از اختلالات شخصی این است که تغییراتی در رفتار و هیجان و شخصیت فرد به صورت پایداری ایجاد شده است. لذا درمان چنین اختلالاتی کار آسانی نیست. اختلالات شخصیت شامل سه دسته هستند:
در دسته اول پارانوئید ، اسکیزوئید و اسکیزو تایپال مشخص می‌شود که ویژگی آنها عجیب و غریب بودن رفتار و افکار فرد است. در دسته دوم اختلالاتی چون خودشیفته ، مرزی ، ضد اجتماعی نمایشی قرار می‌گیرد. در دسته سوم هم اختلالات اجتنابی ، وابسته و وسواسی اجباری مشخص می‌شود که نشانه همه آنها اضطراب است.
اختلالات وسواسی جبری
منظور از وسواسی رفتارها، تکانه‌ها و اعمالی هستند که فرد نمی‌تواند آنها را کنترل کنند و هرچند به غیر منطقی بودن آنها واقف است. اختلال دیگری چون پوست کندن ، مو کندن و بدریخت انگاری در این دسته می‌باشد.
کلام پایانی
در مقاله امروز با انواع جامعه اختلالات روانی به طور کلی آشنا شده‌اید. اگر شما هم نشانه‌های غیر عادی در رفتار افکار یا هیجانات خود مشاهده می‌کنید و یا مدتی است که دچار استرس یا احساسات غم و اندوه یا موارد این چنینی هستید توصیه می‌شود که حتماً از روانشناس بالینی با تجربه کمک بگیرید.
