شاید تاکنون به این فکر کرده باشید که چرا برخی از افراد در مقابل چالش‌های زندگی انعطاف زیادی از خود نشان می‌دهند در حالی که برخی دیگر با هر رویداد هر چند کوچک از پا در می‌آیند. هنوز کسانی هستند که در شرایط سخت می‌توانند به رشد و پیشرفت‌های چشمگیر دست یابند. اما مهم این است که بدانیم چرا چنین تفاوت‌هایی بین افراد وجود دارد؟ این مفاهیم با یکی از ویژگی‌های مهم به نام تاب آوری نمود پیدا می‌کند. برای آشنایی بیشتر در این زمینه ادامه مقاله را دنبال کنید.
مهارت تاب آوری چیست؟
مهارت تاب آوری یعنی افراد چقدر ظرفیت تحمل سختی‌ها را دارند و می‌توانند خودشان را بعد از موقعیت‌های دشوار بازسازی کنند. تاب آوری به نوعی ظرفیتی جهت مقابله در برابر شرایط استرس‌زا و فاجعه است. تاب آوری سبب محدودیت استرس نمی‌شود و قصد ندارد مشکلات زندگی را نادیده بگیرد بلکه به انسان‌ها توانایی آن را می‌دهد تا با مشکلاتشان مواجهه‌ای سالم داشته باشند و بتوانند بر سختی‌ها غلبه کنند. برخی از افراد به صورت طبیعی توانایی را دارند اما متاسفانه خیلی از ما این ویژگی را نداریم و خبر خوب این است که طبق نظر متخصصان می‌توانیم این مهارت را مانند خیلی از مهارت‌های دیگر بیاموزیم. سه حوزه عملکرد برای تاب آوری شامل:
تاب آوری به عنوان یک خصیصه یا مهارت برای مقابله با احتمالات منفی در نظر گرفته می‌شود.
وضعیت روانی مثبت یا فقدان بیماری در صورت پیش بینی خطر
روندی پویا که بر عکس‌العمل بین متغیرهای فردی و پیرامونی اثر می گذارد.
ویژگی‌های افراد تاب آور
انسانهای تاب‌آور توانایی مقاومت در برابر استرس‌ها را دارند و از سختی‌های زندگی دردهای ارزشمندی می‌گیرند. آنها در شرایط پراسترس سعی می‌کنند که به جای از دست دادن کنترل راه حل مناسبی برای مسائلشان پیدا کنند. تاب آوری به افرادی اطلاق می‌شود که وقتی در معرض مشکلات قرار می‌گیرند استرس‌های روانی سراغشان نمی‌آید. این افراد متکی به خود می‌باشند و در مقابل رویدادها احساس مسئولیت می‌کنند به جای اینکه تصور کنند قربانی شرایط شده‌اند. در مقابل کسانی که احساس ضعف و ناتوانی دارند مدام در پی سرزنش کردن دیگران هستند یا نگاهی تهدیدآمیز به مشکلات دارند و هنگام مواجهه با آنها حس ناکامی پیدا می‌کنند.
در برخی موارد داشتن ویژگی تاب آوری باعث پیشرفت و تعالی انسان می‌شود چرا که این افراد می‌توانند بعد از سختی‌ها خودشان را ترمیم کنند و با قدرت به مسیرشان ادامه دهند. اگر شما زندگینامه خیلی از افراد موفق دنیا را خوانده باشید مانند استیون هاووکینگ، استیو جابز، جی کی رولینگ و… متوجه می‌شوید که اولین ویژگی آنها تاب آوری است. یعنی هر کدام سختی‌های زیادی را در زندگی تجربه کردند که شاید برای ما بسیار عجیب یا حتی غیر قابل باور باشد اما آنها توانستند از دل رنج‌ها عبور کنند و به پیشرفت‌های شگرفی برسند. برای اطلاعات بیشتر مقاله “مقابله با شکست” را مطالعه کنید.
افراد تاب‌آور در برخی ویژگی‌ها با یکدیگر مشترک هستند:
اعتماد به نفس
اینکه شما بتوانید در شرایط دشوار مغلوب نشوید و بتوانید از پس موقعیت‌های دشوار بر بیایید اعتماد به نفس شما را نشان می‌دهد. شما با داشتن اعتماد به نفس و اینکه به توانایی‌های خود باور داشته باشید بهتر میتوانید با مسائل برخورد کنید یعنی نه مشکلات را انکار می‌کنید و نه می‌خواهید از آنها فرار کنید بلکه دنبال راه حل مناسبی هستید.
توانایی حل مسئله
انسانهای تاب‌آور نسبت به مشکلات زندگی تفکر نقادانه و خلاقی دارند و سعی می‌کنند به یک مسئله از زوایای مختلف بنگرند. به نوعی آنها بارش مغزی دارند و توانایی زیادی در یافتن راه‌های مختلف برای مشکلاتشان دارند. آنها انعطاف بالایی از خود نشان می‌دهند و توانایی تجزیه و تحلیل واقع بینانه شرایط را دارند.
مهارت‌های ارتباطی خوب
افراد تاب آور می‌توانند در شرایط بحرانی از دیگران حمایت اجتماعی بگیرند و با آنها صمیمی شوند. علاوه بر این خودشان هم همدل خوبی برای دیگران هستند. آنها شنونده‌های فعالی هستند و وجوه زیادی از مهارت‌های ارتباطی همچون فن بیان موثر، هنر خوب گوش دادن و احترام به عقاید دیگران را در خود پرورش دادند.
مثبت اندیشی و خوشبینی واقع گرایانه
کسانی که مهارت تاب آوری دارند هرگز نگاه تیره‌ای به دنیا ندارند و همه چیز را با یک اتفاق تمام شده فرض نمی‌کنند. آنها اعتقاد راسخ دارند به اینکه امیدواری همیشه وجود دارد و انسان هیچگاه مغلوب نمی‌شود مگر زمانی که خودش بخواهد. منظور است مثبت اندیشی این نیست که توهمات و خیال بافی دارند بلکه به این معنیست که می‌توانند در سخت‌ترین شرایط افکارشان را کنترل کنند و نیمه پر لیوان را ببینند.
خودشان را قربانی نمی‌دانند
کسانی که ویژگی تاب آوری دارند حتی اگر به موفقیت نرسند باز هم می‌توانند از دل شکست‌ها درس و معنای بزرگی برای خود پیدا کنند. این افراد خودشان را ضعیف و ناتوان نمی‌بینند بلکه هنگام مواجهه با بحران اعتقاد دارند که می‌توانند از پس آن بر بیایند و بر خودشان مسلط باشند. این ویژگی باعث می‌شود که عزت نفس و احساس ارزشمندی آنها حفظ شود. طبق نظریه سلیگمن، کسانی که بعد از چند بار شکست خودشان را قربانی شرایط می‌دانند و تصور می‌کنند که دیگر نمی‌توانند بر محیط مسلط شوند به درماندگی آموخته شده گرفتار می‌شوند. یعنی به این باور قطعی می‌رسند که دیگر تلاش‌های آنها نتیجه‌ای ندارد. اما ویژگی تاب آوری انسان را بسیار قدرتمند می‌سازد و او را در این چرخه معیوب درماندگی گرفتار نمی‌کند.
تاب آوری ارثی است یا آموختنی؟
هرچند تاب آوری به توانایی انسان در مواجهه با رویدادها اشاره می‌کند و در نظر برخی‌ها این قابلیت انعطاف و تطابق ارثی است یا افراد تاب‌آور از بدو اینگونه بودند اما این نگاه‌ها کاملاً غلط است و به نظر متخصصان این خصیصه شخصیتی در کنار سایر مهارت‌ها در تعامل با محیط و از طریق آموزش تقویت می‌شود. می‌توان نتیجه گرفت که تاب آوری مهارتی قابل یادگیری است و از طریق آموزش و تجربه به دست می‌آید. بنابراین اگر شما تصور می‌کنید که در مقابل حوادث از کوره در می‌روید و نمی‌توانید خودتان را کنترل کنید، میتوانید این مهارت را در خودتان تقویت کنید.
چگونه ویژگی تاب آوری را در خود تقویت کنیم؟
اکنون که متوجه ویژگی‌های شخصیتی افراد تاب‌آور شده‌اید بهتر است بدانید که با چه راه‌هایی می‌توان این ویژگی را تقویت کرد:
یافتن معنا و هدف در زندگی
کسانی که در زندگی هدف خاصی ندارند با کوچکترین سختی خودشان را می‌بازند و انگیزه‌شان را برای ادامه زندگی از دست می‌دهند. متاسفانه افرادی که دست به خودکشی می‌زنند جزو این دسته هستند. معنای زندگی می‌تواند بعد از تحمل رنج‌ها و شکست‌ها به وجود بیاید. در این شرایط بحرانی شما میتوانید با یافتن حس هدفمندی انگیزه پیدا کنید و دنیای بهتری برای خودتان بسازید. شاید لازم باشد در این زمینه از یک مشاور آگاه کمک بگیرید.
از توانایی‌های خود باورهای مثبت بسازید
اگر شما بتوانید در شرایط دشوار خودتان را کنترل کنید و دنبال قدم‌های مثبتی برای بهبودی وضعیتتان باشید اعتمادتان به خودتان قوی‌تر می‌شود. طبق تحقیقات عزت نفس نقش ارزشمندی در مقابله با شرایط استرس‌زا دارد. بنابراین همین که بتوانید نقاط مثبت و توانایی‌هایتان را به خودتان یادآوری کنید گام بزرگی برای افزایش تاب‌آوری برداشته‌اید.
ارتباطات خوب و سازنده ایجاد کنید
مهم این است یک حمایت اجتماعی مثبت داشته باشید و افرادی در کنارتان باشند که بتوانید روی آنها حساب کنید. هرچند که نباید وابسته به آنها باشید اما میتوانید برای شرایط دشوار بخواهید که در کنارتان باشند. هر چند صحبت کردم با دیگران نمی‌تواند به خودی خود مشکلی را حل کند اما میتوانید بازخوردهای مناسبی بگیرید و انگیزه پیدا کنید.
آماده تغییرات باشید
شما باید انعطاف پذیری را در خودتان تقویت کنید و بیاموزید که چگونه با تغییرات هماهنگ شوید. با این ویژگی شما میتوانید تهدیدها را تبدیل به فرصت در زندگیتان کنید. این را بدانید که زندگی همیشه در حال تغییر است و اگر شما نخواهید با تغییرات همسو شوید دائماً در حالت ترس و اضطراب باقی می‌مانید.
خودتان را از نظر جسمی پرورش دهید
زمانتان را برای فعالیت‌هایی بگذارید که از انجام آن لذت می‌برید و سلامتی شما را افزایش می‌دهند. داشتن خواب کافی، ورزش، رژیم غذایی مناسب، مدیریت استرس و انجام مراقبه از جمله کارهایی هستند که به بهبود وضعیت جسمانی شما کمک می‌کنند.
کلام پایانی
شما در مقاله امروز متوجه ویژگی شخصیتی افراد تاب‌آور شده‌اید. کسانی که این مهارت را دارند در تمام زندگی اجتماعی و شغلی خود به پیشرفت های زیادی می رسند. در مقابل انسانهای ناتوان با انعطاف پذیری کم خودشان را بازنده تصور می کنند و فکر می کنند دیگران حق آنان را پایمال کرده اند. رسیدن به تاب آوری کار آسانی نیست مخصوصا اگر فردی مدتها ویژگی زودرنجی یا… را اشته است. در این زمینه توصیه می شود در کنار راهکارهای ارائه شده از یک روانشناس هم کمک بگیرید.
