مهارت های مطالعه

آگاهی از راه و روش رسیدن به یک مسیر می تواند باعث سرعت حرکت بیشتر شما شود و زودتر شما را به موفقیت برساند. در خیلی از موارد چگونگی رسیدن به هدف ها است که پیشرفت شما را تضمین می کند. در مورد کنکور و یا هر آزمون مهم دیگری اینکه بدانید روش های صحیح مطالعه چیست و راه های نوین یادگیری چه می باشد منجر می شود که با یک برنامه درسی و مقابله با منحنی فراموشی امتحانات خود را با موفقیت سپری کنید.

به مطالعه عادت کنید

توجه کرده اید که چرا برخی از دانشجویان موفق با دانشجویان متوسط متفاوتند یا چرا برخی ها همیشه در حال مطالعه هستند و برخی دیگر تلاشی نمی کنند آیا این امر مربوط به ضریب هوشی یا ژنتیک است یا عوامل دیگری تاثیرگذار هستند. حقیقت این است که موفقیت در دانشگاه صرفاً به علت هوش زیاد یا مقدار مطالعه مشخص نمی‌شود بلکه موارد دیگری هم اهمیت دارند. برای موفقیت در هر زمینه‌ای شما به مهارت های مطالعاتی احتیاج دارید.

افراد ابتدا باید این مهارت ها را بیاموزند و آنها را تمرین کنند و ارتقا دهند تا موفق شوند. عادتها و روش های مطالعاتی دبیرستان برای دانشجویان مناسب نیست و همچنین روش های مطالعه دانشجویان هم برای بچه های مدرسه ای کارایی ندارد. عادات خوب مطالعاتی مواردی همچون مدیریت زمان، نظم و انضباط، تمرکز، به حافظه سپردن، سازماندهی و تلاش را در بر می گیرد.

اینکه بدانید چطور بهتر یاد میگیرید اولین قدم برای بهبود مهارت های مطالعه شما میباشد. نکته مهم این است که روند یادگیری در هر فردی متفاوت است و هر کسی شیوه یادگیری خاص خودش را دارد که از آن طریق بهتر می آموزد. برخی ها با دیدن، برخی ها با شنیدن و برخی ها هم با تجربه کردن آن کار بهتر یاد می گیرند.

عوامل موثر در مطالعه

برخی از عوامل مهم حین خواندن شامل موارد زیر می شوند:

شرایط جسمانی

دیدن شنیدن عدم تاخیر در گفتار و یا نقیصه هایی در این دستگاه و سلامتی عمومی بدن می تواند در مهارت مطالعه تاثیر گذار باشد چرا که شرط اساسی یادگیری دیدن و شنیدن است و کسی که نقیضه هایی در این موارد داشته باشد مطالعه برایش دشوار تر می شود. این امر مخصوصاً برای دانش آموزان دبستانی اثرگذار است چرا که کودکی با داشتن ضعف در اولین ارکان زبان در خواندن هم دچار مشکل میشود.

انگیزه

یکی از مهمترین اصول برای مطالعه موفق داشتن انگیزه کافی برای آن است. مهم نیست که شما چه نوع مطلبی را می خواهید بخوانید یک مطلب ساده یا برای کنکور، در هر حال آنچه که می تواند در یادگیری شما تاثیر گذار باشد داشتن انگیزه است. انگیزش شرط اساسی به یاد سپردن مطالب آن کتاب و یادآوری آن است. فردی که از روی بی انگیزگی و به اجبار مطالعه می کند یا کسانی که برای یک امتحان کتاب را می خواهند به پایان برسانند بدون آنکه هدف دیگری را دنبال کنند بازخورد خوبی نخواهند داشت. بنابراین یک مشاوره درسی با تجربه برای دانش آموزانی که می خواهند برای کنکور آماده شوند اولین کاری که می کند ایجاد انگیزش در درون آنها است تا هم کمیت و هم کیفیت مطالعه بالا رود.

ایجاد محیط مناسب

این که شما در مکان آرام و راحتی درس بخوانید یا یک محیط نا آرام و شلوغی داشته باشید که از یک طرف رادیو یا تلویزیون روشن باشد و از طرف دیگر هوا و نور آن مکان مناسب نباشد روی یادگیری شما تاثیر میگذارد. بنابراین برای هر نوع مطالعه مخصوصاً موقع امتحانات توصیه می شود که حتما یک میز و صندلی راحت و مناسب را انتخاب کنید و در یک مکان ثابت و مشخص که باعث تمرکز و عدم حواس پرتی شما میشود، قرار بگیرید.

اگر محیط خانه شما برای مطالعه چندان مناسب نیست و کسی با شما همکاری نمی کند بهتر است به یکی از کتابخانه های محلی اطراف منزل تان بروید. این را بدانید که یک مطالعه با کیفیت بهتر از مطالعه طولانی مدت با بازدهی کم است. توصیه می شود که در اتاق خواب تان مطالعه نکنید.

مدیریت زمان

یکی از عوامل اساسی برای مطالعه غنیمت شمردن زمان است. اینکه شما بتوانید مدیریت بهتری برای زمان تان داشته باشید و صبح‌ها سحرخیز باشید راحت تر به هدف‌تان می‌رسید. برای رسیدن به زمان مطالعه کافی نیازی نیست که از ابتدا روزی ده ساعت مطالعه کنید بلکه می توانید به تدریج ده دقیقه از وقت خوابتان کم کنید و صبح ده دقیقه زودتر از خواب بیدار شوید و شبها زودتر به خواب بروید. اگر دستان مطالعه برای آزمون استخدامی یا کنکور است حتما سحرخیزی را در خودتان ایجاد کنید.

این نکته مهم را در نظر بگیرید که برای هر فردی زمان مطالعه متفاوت است برخی ها عصرها بهتر یاد می گیرند و بعضی ها صبح ها. پس شما باید بدانید که چه مواقعی برای درس خواندن آمادگی ذهنی بیشتری دارید و در آن اوقات درس های سخت تر و جدی تری را قرار دهید.

استراحت بین مطالعه

نکته مهم این است که بدانید فردی که همیشه می دود بازنده است. کسی که همیشه در زندگی‌اش می‌دود بالاخره یک جایی کمی می آورد. این مطلب در مورد مطالعه هم صحیح است. اگر بخواهید تایم های طولانی و پشت سر هم بدون استراحت مطالعه کنید به مرور کیفیت مطالعه شما بسیار کم می شود و هر آنچه را که یاد گرفته اید را نمی توانید به یاد بیاورید. بهتر است زمان های استراحت مشخصی را در نظر بگیرید. یعنی به ازای تقریباً هر ۴۵ دقیقه ۱۰ دقیقه استراحت کنید و در این مدت می توانید تمرین های ذهن آگاهی را انجام دهید. برای ذهن آگاهی می‌توانید تمرین ریلکسیشن انجام دهید یا چشمهایتان را ببندید و بر روی تنفس خود تمرکز کنید. همچنین می توانید حرکات کششی انجام دهید.

توجه و تمرکز

برای اینکه یک مطالعه موثر باشد لازم است که فرد توجه و تمرکز داشته باشد. حتما شما هم مصاحبه افراد موفق در کنکور و رتبه های برتر شنیده اید که برخی ها فقط با ۴ یا ۵ ساعت مطالعه یا کمتر از آن توانستند به موفقیت برسند و دلیل آن به همین توجه و تمرکز بر میگردد. واقعیت این است که اگر ذهنی تمرکز نداشته باشد هر چقدر هم ساعت طولانی مطالعه را بگذراند باز هم ممکن است به نتیجه مورد نظر نرسد. گاهی افکار مزاحم زیادی به افراد حین مطالعه هجوم می آورد.

کنترل کردن این افکار گاهی اوقات به راحتی امکان پذیر نیست با این حال شما می توانید برخی از آنها را روی کاغذ یادداشت کنید و در یک فرصت دیگر به آنها بیندیشید. این افکار مزاحم اگر مهار نشوند خیلی ساده می‌توانند تمرکز شما را به هم بریزند. اگر نتوانستید با آنها کنار بیایید توصیه می شود که حتماً از یک مشاور یا روانشناس با تجربه کمک بگیرید.

آرمان ها و آرزوهای فرد

آرزو و آرمان برای هر کسی می‌تواند تولید انگیزه کند اما مهم این است که این آرزوها منطبق با شرایط واقعی و بر اساس توانایی های فرد باشد. این شرایط مواردی همچون میزان آشنایی با مطلب ،وقتی که در اختیار دارد و شرایط اقتصادی او هم می شود. مثلاً فرض کنید شما می خواهید برای آزمون آیلتس ثبت نام کنید اگر کسی باشید که به زبان تسلط کافی دارید مطالعه مستقیم کتاب های آیلتس می تواند شما را به هدف تان برساند.

در صورتی که سطح زبان شما زیر متوسط است لازم است که ابتدا سراغ کتاب های مبتدی بروید و زمان بیشتری را هم برای آن در نظر بگیرید و چنانچه بخواهید سراغ کتاب های سنگین بروید این خواسته شما با شرایط واقعی انطباق ندارد و احتمال دارد ناامید شوید و نتوانید به هدفتان برسید. توصیه می شود برای رسیدن به هر هدفی توانایی ها و امکانات خودتان را در نظر بگیرید.

توانایی‌های یادگیرنده

عوامل دیگری که می تواند در یادگیری افراد مهم باشد توانایی های آنها است. مواردی همچون هوش ، خلاقیت و نگرش عواملی هستند که می توانند سبب یادگیری بهتر یا ضعیف تر در یک انسان باشند. هرچند راه های زیادی است که میتوان با آن هوش، خلاقیت و تفکر را زیاد کرد راههایی همچون نقاشی کشیدن ، حل کردن جدول یا بازی شطرنج که روی توانایی های ذهنی تاثیر میگذارد و همچنین از آلزایمر در پیری جلوگیری می کند. علاوه بر این استعداد های خود را در هنگام یادگیری و مطالعه در نظر بگیرید. اگر شما فردی هستید که توانایی حل معادلات ریاضی را دارید و در آن توانایی بالایی دارید می توانید زمان کمتری را برای آن صرف کنید و یا اگر فکر میکنید در کارهایی همچون حفظ کردن مطالب ضعیف هستید لازم است که زمان های بیشتری را برای اینگونه درس ها اختصاص دهید.

علاقه

تحقیقات نشان داده اند که کسانی که علاقه بیشتری به موضوع خاصی دارند بهتر می توانند آن را مطالعه کنند و در به یاد آوردن مفاهیم آن و ارتباط آن با دیگر موضوعات تواناتر هستند. دلیل اینکه خیلی از محصلین در مطالعه موفق نیستند این است که میل چندانی به خواندن مطالب ندارند و با باز کردن یک صفحه کتاب خستگی و بی حوصلگی در آنها آشکار می شود. این عامل باعث می‌شود که مطالب چندان در ذهنشان باقی نماند و نتیجه مورد انتظار را هم در امتحانات کسب نکنند. شما می‌توانید با کاربردی کردن آن چه که مطالعه می کنید، جذاب کردن و متصل کردن آن با روش های تشویقی هدفمند علاقه تان را در مطالعه بالا ببرید.

تکنیک های مطالعه موثر

برای اینکه مطالعات شما ثمربخش باشد و بتوانید در هر آزمونی که خواستید شرکت کنید موفق شوید لازم است به موارد زیر توجه کنید:

منحنی فراموشی

این منحنی توسط یک روانشناس معروف آلمانی پایه گذاری شده است که می گوید مغز بخشی از مطالب مهم را ناخواسته فراموش می کند. برای اینکه این اتفاق نیافتد نظریه منحنی فراموشی به عنوان یکی از روشهای اساسی در یادگیری توصیه می شود. این نظریه می گوید که دانش شما نسبت به یک موضوع بعد از مطالعه آن تا ۸۰ درصد در ذهنتان ثبت می شود اما متاسفانه اگر سراغ آن مطالب نروید بعد از مدتی هیچ چیزی راجع به آن به یاد نمی آورید.

بنابراین راه مقابله با منحنی فراموشی این است که ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بعد از کلاس آنچه را که خوانده اید مرور کنید. روز بعد دوباره همان عمل را انجام دهید و بعد از یک هفته دوباره تمام مطالبی را که خوانده اید مرور کنید. در نتیجه شما بعد از گذشت ۱۰ روز اگر بتوانید بازهم مطالب را مرور کنید هرگز از ذهنتان پاک نمی شود و بعد از یک ماه هم توصیه می شود که دوباره این کار را انجام دهید تا بتوانید در امتحانات خود موفق شوید.

روش خلاصه برداری

یکی از مهمترین کارهایی که برای مطالعه موثر توصیه می‌شود استفاده از روش خلاصه برداری است. در این روش می توانید یک کاغذ و قلم همراه داشته باشید و آنچه را که خوانده اید و متوجه شده اید به صورت خلاصه وار و تیتری روی آن یادداشت نمایید. همچنین شما می توانید برای خلاصه برداری از روش های تصویری و نقشه کشی استفاده کنید تا بهتر در ذهن تان بماند. هنگام نوشتن خلاصه ها از هرگونه توضیح اضافی خودداری کنید و حتما بعد از نوشتن آن بازخوانی کنید. کلمات و نکات اصلی در یادداشت برداری بسیار اهمیت دارند.

تنوع موضوعات

از نکات مهمی که در حین خواندن باید در نظر بگیرید این است که تا حد امکان به آنچه که میخواهید مطالعه کنید تنوع دهید و مطالب مانند هم را پشت سر هم نخوانید. شما می توانید کتاب زبان بخوانید و بعد از آن سراغ کتاب فیزیک یا شیمی و یک کتاب دانشگاهی خودتان بروید. این تنوع باعث می‌شود که از مطالعه کردن خسته نشوید و سقف مطالعه شما بالا برود. علاوه بر این کمتر احتمال دارد با رعایت این موارد از مطالعه دل زده شوید.

کلام آخر

برای موفقیت در هر آزمونی دانستن مهارت های مطالعه موثر بسیار ضروری است. گاهی اوقات عوامل مختلفی ممکن است برای آمادگی شما در یک امتحان مداخله کند و تمرکزتان را به هم بریزند. یک نمونه از آنها که در این مقاله به آن اشاره شد افکار مزاحم است اما با این حال شرایط روحی و روانی شما هم برای مطالعه لازم است. اگر شما هم در مقطع دبیرستان یا دانشگاه هستید می توانید از مشاوران متخصص ما در کلینیک روانشناسی همراه کمک بگیرید.