نوروفیدبک به زبانی ساده نوعی روش آموزش به مغز است. یعنی مغز به واسطه اطلاعات عصبی که به دستگاه عصبی مرکزی منتقل شده است یاد می گیرد که چطور خود را اصلاح نماید.از این تکنیک برای درمان بیش فعالی و استرس و حتی افسردگی و اختلال در یادگیری استفاده می شود.
به عنوان مثال نوروفیدبک در رابطه با درمان بیش فعالی شامل پروتکل هایی است که می تواند کمک کند تا امواج ضعیف بتای مغز تقویت شود و امواج قوی تتا تا حد زیادی کنترل یا سرکوب شود. این رویکرد در کودکان بیش فعال پر خطر بسیار ارزشمند است. درمان بیش فعالی توسط گام های روتین نوروفیدبک صورت می گیرد.
کاربردهای نوروفیدبک در درمان بیش فعالی، استرس، افسردگی و وسواس
بهتر است عملکرد نوروفیدبک را در یک موقعیت کلی بررسی کنیم:
در گام اول حسگر ها به پوست سر متصل می شوند. حسگرها به صورت انفرادی و یا با واسطه کلاه مخصوص و توسط یک خمیر که خاصیت رسانا دارند به پوست سر وصل می شوند. نامی که برای این حسگرها در نظر گرفته می شود الکترود است. وظیفه این حسگرها ثبت فعالیت نواحی قشری مغز است و هیچ جریان الکتریکی به مغز صادر نمی کنند. حسگرها یک سری امواج مغزی دریافت می کنند که به تقویت کننده ارسال می شود.
پس از این بخش امواج مغزی که به واسطه حسگرها ثبت شده اند به دستگاه تقویت کننده ارسال می شوند چون معمولاً ضعیف هستند و نیاز به تقویت دارند. پس از تقویت امواج می بایست تجزیه و تحلیل آن به واسطه رایانه صورت بگیرد.
برای نوروفیدبک نرم افزارهای مختلفی وجود دارند و اصول اجرایی آنها در یک مسیر است. این نرم افزارها معمولاً فعالیت مغز ثبت شده را به شکل یک نمودار نمایش می دهند. درمانگر ها وقتی نمودار را مشاهده میکنند، وضعیت بهینه مغز مشخص می شود که به آن آستانه یا هدف نیز گفته می شود.
امروزه نوروفیدبک نقش بزرگی برای درمان بسیاری از اختلالات روحی دارد. سپس کارشناس به واسطه نمایشگرهای صوتی و تصویری می توانند فعالیت های مغزی را کنترل کنند. وقتی این رویکردها تکرار شود، یاد می گیرید که چطور باید روی مغز خود کنترل داشته باشید تا شرایط نامطلوبی ایجاد نشود. دقت کنید که مغز به این کار عادت کرده است و این الگوها برای مدت زمان طولانی تر نیز نگهداری می شوند.
نوروفیدبک و بیش فعالی
برای اینکه تاثیر نوروفیدبک بر بهبود بیش فعالی را بررسی کنیم نیاز به بررسی الگوی امواج مغزی کودکان بیش فعال است. این الگو که توسط QEEG به دست می آید مشخص می کند که کودکان بیش فعال میزان امواج آهسته بتا بیشتری به نسبت مدل سریع بتا دارند.
آموزش نوروفیدبک در این رابطه شامل پروتکل هایی است که می تواند کمک کند تا مغز امواج ضعیف بتا را تقویت نماید و امواج قوی تتا را سرکوب کند. این رویکرد در کودکان بیش فعال پر خطر بسیار ارزشمند است.
تاثیر نوروفیدبک در درمان اختلال اضطراب فراگیر
کسانی که درگیر اضطراب فراگیر یا GAD هستند، به صورت پیوسته درگیر استرس هستند، یعنی احساس آرامش ندارند و همیشه تپش قلب دارند. این افراد در خواب خود دچار اختلال هستند به طوری که همیشه احساس خستگی می کنند و یا احساس سرگیجه دارند. این افراد نمی توانند تمرکز درستی داشته باشند در تصمیم گیری دچار مشکل هستند. این گروه درگیر کاهش موج آلفا و گاهی تتا هستند و نوروفیدبک سبب می شود که موج آلفا افزایش یابد.
نوروفیدبک و درمان اختلال وسواس-اجبار
کسانی که درگیر اختلال وسواس هستند بر خلاف میل خود، یک سری افکار و اعمال را تکرار می کنند. به طور کلی این بیماری به شکل وسواس فکری یا عملی خود را نشان می دهد. یعنی فرد قادر نیست فکر و احساس تکراری خود را از ذهن بیرون کند. این رویکرد گاه بسیار وحشت آور است که سبب می شود عادت های وسواسی در فرد گسترده تر شود. وسواس عملی یعنی عمل یا اعمالی به صورت مکرر در فرد دنبال شود. در واقع یک مثال بارز اینکه فرد مکرر دست خود را می شوید. این افراد درگیر افزایش نسبی آلفا و تتا هستند که توسط نوروفیدبک هر دو مورد تا حد زیادی سرشکن شده و کنترل می شود.
درمان اختلال هراس با نوروفیدبک
حمله های هراس در افراد معمولاً به صورت چندین دفعه در روز یا هفته صورت می گیرد و هر بار 30 دقیقه طول می کشد. تصور شخص این است که چیز هولناکی به سمت او حمله ور می شود و فرد دچار تپش قلب و نفس تنگی و لرزش عضلانی می شود. بیمار همیشه به فکر کمک گرفتن از دیگران است و یا دوست دارد موقعیتی که در آن گیر کرده را سریعاً ترک کند. به طور کلی هراس و نگرانی در خصوص مرگ دارد و این رویکرد با مشکلات تنفسی نیز همراه است. نوروفیدبک کمک می کند تا ذهن افکار منفی را کنار بگذارد.
درمان اختلال ترس از ازدحام
کسانی که درگیر اختلال هراس هستند از حضور در جمع نیز فرار هستند و به نوعی بازار هراسی دارند. این افراد دوست ندارند وارد خیابان های شلوغ و فروشگاه های پر ازدحام شوند و به طور کلی موج بتا در آنها بالا است که نوروفیدبک کمک می کند تا این مشکل تا حد زیادی برطرف شود.
فوبیا و نوروفیدبک چه ارتباطی با هم دارند؟
معمولاً ترس های اجتماعی و اختصاصی از رایج ترین ترس ها محسوب می شوند. یعنی شخص به کل آدم شجاعی است اما خون یا یک حیوان خاص می ترسد. او از یک موجود خاص می ترسد مثلاً از یک عروسک ساده که بی جان است و خطری ندارد فوبیا دارد. این افراد همیشه نگران هستند به صورتی عمل کنند که تقصیر آمیز یا شرم آور باشد. در این گروه امواج بتا 2 در بخش های مرکزی مغز بسیار زیاد است و نوروفیدبک کمک می کند که تا امواج بتا 2 کنترل شوند و مغز را بمباران نکنند.
نوروفیدبک توانست یک روش قابل قبول در ناتوانی یادگیری تلقی شود!
در حدود 3 الی 8 درصد از دانش آموزان درگیر ناتوانی یادگیری هستند. این افراد از نظر هوشی مشکلی ندارند اما در مغزشان نقصی وجود دارد که سبب می شود عملکرد ذهن پایین بیاید. زمانی که ارتباطات مغزی به سادگی قطع و برقرار شوند، پردازش صحیح اطلاعات صورت می گیرد. در واقع در این کودکان در بین نواحی مغزی، ارتباط درستی دیده نمی شود و امواج آهسته مغزی دلتا و تتا در یک یا چند ناحیه به صورت یکباره بیشتر می شود. نوروفیدبک یکی از روش های اثبات شده برای کنترل افزایش دلتا و تتا در مغز این افراد است.
