دفاع از حقوق خود و بیان افکار و احساسات خود به شیوه مستقیم، صادقانه و مناسب با احترام به حقوق دیگران تعریفی از جرأتمندی است. افراد جرأتمند هم برای خود و هم برای دیگران احترام قایلند. آنها منفعل نیستند و اجاره نمی دهند دیگران از آن ها سوء استفاده کنند و از طرف دیگر به خواسته ها و نیازهای دیگران احترام می گذارند و به شیوه ی مدبرانه با آن ها ارتباط برقرار می کنند. جرأتمندی مزایای نیز دارد : از جمله به انسان احساس خود کارآمدی و کنترل درونی می بخشد و این احساسات نیز در روابط متقابل با دیگران اعتماد به نفس را تقویت می کند. از آنجا که جرأتمندی مستلزم تدبیر و مذاکره است، لازم است انعطاف پذیر باشید.
نمونه های از رفتار جرأتمندانه ، منفعلانه و پرخاشگرانه
– فروشنده ای شما را مجبور می کند که چیزی بخرید:
فروشنده : اجازه میدهید جنس را برای شما ببندم.
پاسخ غیرجرأتمندانه: خوب بله، اگر فکر می کنید جنس خوبی است ایرادی ندارد.
پاسخ پرخاشگرانه: این قدر مجبورم نکنید من چیزی از شما بخرم.
پاسخ جرأتمندانه : متأسفم، اما من آمادگی خرید ندارم.
– فردی در صف خرید می خواهد خودش را جلوی شما جا بزند:
شخص: ناراحت نمی شوید من زودتر از شما خرید کنم؟ عجله دارم.
پاسخ غیرجرأتمندانه: ” خیلی خوب، اشکالی ندارد”.
پاسخ پرخاشگرانه: ” آهای چه کار می کنی؟ به جهنم که عجله داری برو آخر صف بایست.”
پاسخ جرأتمندانه : ” متأسفم نمی توانم، من هم عجله دارم.”
ممکن است در طول روزشاهد چنین مکالماتی باشید، یا حتی خودتان تجربه کرده باشید.
بنابراین رفتارهای دور از ذهنی نیستند. پس برای اینکه جزو آن دسته از افراد باشید که رفتاری جرأتمند دارند و اجازه نمیدهند کسی به حقوق شان دست درازی کند و همچنین احترام خود و دیگران را حفظ می کنند بهتر است مهارتهای جرأتمندی را فرا گیرید که در این مرحله میتوان از مشاوره خانواده کمک گرفت. زیرا تنها زمانی به شما جرأتمند اطلاق می شود که به طور صادقانه و صریح از خود دفاع کنید و درعین حال برای حقوق دیگران نیز احترام قایل باشید.
سه مهارت مفید
– بیان احساسات خود: یعنی مطلع ساختن دیگران از احساسی که نسبت به اعمال آنها دارید. از گفتن چیزهایی مانند: ” شما بی ملاحظه هستید”، ” شما پرو هستید” اجتناب کنید. در عوض احساس خود را به این صورت بیان نمایید: ” متأسفم، اما برنامه های دیگری دارم”، ” متأسفم ولی نمی توانم کاری برایتان انجام دهم” یا ” اگر بیشتر از خودتان مراقبت کنید خوشحال می شوم”. بیان روشن احساسات خود برعزت نفس و احترامی که دیگران برای شما قایلند، خواهد افزود.
– همدلی: مهارتی مهم برای تقویت روابط صمیمانه است. اگر نیازهای دیگران را درک کنید و بپذیرید، آن ها بیشتر مایل به پذیرفتن خواسته ها و امیال شما خواهند بود. اما این به معنای آن نیست که هر چه دیگران می خواهند، قبول کنید، شما می توانید با خواسته دیگران مخالفت نمایید ولی باید نشان دهید که احساس آنها را درک می کنید و آنرا محترم میشمارید.
– کاردانی: وقتی احساسات خود را بیان می کنید و نسبت به دیگران همدلی نشان می دهید به احتمال قوی اعمال شما مدبرانه خواهد بود تا نسنجیده. هیچ کس دوست ندارد وادار به انجام کاری شود، اگر دیگران شما را وادار به انجام کاری کردند به جای آن که عقب نشینی کنید، قرص ومحکم بایستید و به نحوی برخورد کنید که احترام آنان را جلب کنید.
برگرفته از کتاب مهارتهای زندگی کریس ال . کلینکه
گرد آورنده : سحر سلیمانی
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
مرکز مشاوره گروه همراه سعادت آباد
