خودکشی و پیشگیری از آن

دکتر روس علل اقدام به خودکشی را در سه حیطه بیماری های روانی ,مسایل اجتماعی و مسایل ارگانیک وجسمی مورد بررسی قرار می دهد:

1-اختلالات روان پزشکی: افسردگی, الکلیسم, اعتیاد دارویی, اسلکیزوفرنیا، اختلالات شخصیتی از علل عمده در این حیطه هستند.

2-مسایل اجتماعی: انزوا,از دست دادن عزیز,فقدان فرد مهم زندگی,محرومیت,جدایی و نداشتن شغل یا کار می تواند از عوامل مهم ایجاد ایده و اقدام به خودکشی باشد.

3-ابعاد فیزیکی یا فیزیولوژیکی:بیماری های جسمی,تومور بدخیم,اختلالات عصبی,کاهش فعالیت سروتونین مغزی.

انگیزه های اقدام به خودکشی

1-میل به انتقام جویی

2-احساسات توام با نومیدی

3-خیالپردازی های پیوستن به هم و یکی شدن مجدد (خودکشی در سالگرد ها)

4-بنابراین خودکشی شامل میل به کشتن و نیز میل به مردن است.

عوامل موثر در میزان بروز و  شیوع

جنس:در تمام سنین مرد ها سه برابر زن ها خود کشی موفق داشته اند ,در حالیکه زنان سه برابر مردان اقدام به خود کشی می کنند.

سن:در سن نوجوانی احتمال آن بیشتر است.

مذهب:افراد مذهبی کمتر اقدام به خودکشی می کنند.

وضعیت تاهل:عیار خودکشی برای شخص مجرد دو برابر فرد متاهل است.

شغل:تنها عامل اجتماعی که کاهش دهنده ی میزان خودکشی است.

شرایط اقلیمی:در برخی فصول آمار خودکشی بالاتر بوده است طبق تحقیقات

سلامت جسمی و روانی:الکلیسم,سواستفاده دارویی,افسردگی ,اسکیزوفرنی و سایر بیماری های روانی, احتمال خودکشی را بالا می برد.

محیط زندگی ,رابطه خودکشی در شهر ها و رابطه کمتر آن با روستا نشینی کشف شده است.

الگو های رفتاری-بالینی خودکشی در سه بخش زیر قابل توجه است:

1-آشوب و بی قراری و اضطراب دوره نوجوانی

2-افسردگی در میانسالی

3-نومیدی در سنین سالمندی(نقل از رسینک و روبن 1975)

روش های پیشگیری از خودکشی

اساسا زمانی که بار سنگین مشکلات بر دوش افراد بحران زده قرار داشته و قدرتهای سازگاری وهمانند سازی با استرس های محیطی و مقابله با  بحران های روانی-درونی بصورتی تسریع شده و همراه با نیاز فوری انجام می پذیرد. تمایلات دو گانه و متفاوت مرگ و زندگی و به نسبت های گوناگون به غلیان می آیند.

**پایه های وجودی انسان را در دو چیز غریزی متظاهر می کند.

1-تمایل به زندگی یا غریزه و شوق به زنده ماندنو زندگی کردن

2-تمایل به مرگ یا غریزه و شوق مردن و زندگی نکردن

نسبت و درصد میان هردوی آنها بایستی از آنچنان تعدیلی برخوردار باشد که همواره شوق به زندگی در تمام جوانب و موارد حیات در او غلیان کند و در عین حال و بر اساس روایات حالت خوف و رجا بین آنها برقرار گردد.

روش های پیشگیری در علوم  بهداشتی –درمانی در سه مرحله است:

الف)پیشگیری نوع اول:افراد که این نوع پیشگیری را انجام می دهند , روانپزشکان ,روانپرستاران,روان شناسان ( مشاوره خانواده ، رواندرمانی و …) و مددکاران اجتماعی ,مسولین آموزش مدارس,روحانیون,مشاور، مسیولین تربیتی و تعلیم مدارس ,موسسات آموزشی

ب)پیشگیری نوع دوم:قسمت عمده فعالیت و تلاش روانپزشک,روانشناس,روانپرستار از این قرار دارد.روابط بین فردی که موجب ترد یک بیمار با سایر افراد درمانی میگردد.اقدام برای جلوگیری از عمل شدن ایده ها و افکار خود کشی در افراد سالم یا افرادبستری در بیمارستان….

این مرحله شبیه به حالتی که فرد تصمیم دارد از پنجره خود را به پایین ساختمان بیندازدآرام و آرام از همه کس متنفر است,بودن بر شانه های او سنگینی می کند,احساس شدید گناه ,تنفر,زیاد بودن,سربار بودن,زشت,غیر اخلاقی بودن,سراسر وجودش را گرفته دریچه خروج از غم ها به او نزدیکتر می شود.اگر در این دقایق حساس به او توجه نگردد بعد از دقایقی او در این جهان نخواهد بود.

ج)پیشگیری نوع سوم:بعداز انجام عمل به خودکشی فرد است.مرحله بسیار سختی چون از دو مرحله پیشگیری فرد عبور کرد و  نیاز متخصص بالینی و روانی شدیدا احساس می شود.

نشانه های ماقبل اقدام به خودکشی

1-افسردگی,خود مشغولی و کناره گیری از روابط و ارتباطات اجتماعی

2-تغییرات ناگهانی در رفتار

3-بیدار شدن مداوم در ساعات اولیه  صبح 3 تا 7 صبح با احساس افسردگی عمیق

4-صحبت مستقیم یا غیر مستقیم در باره ی خودکشی

5-بررسی اقدامات خودکشی قبلی را.

6-بخشیدن لوازم شخصی به دیگران لوازمی که دارای اهمیت و ارزش مخصوص است.

7-گاهی تغییرات قابل ملاحظه ای در ظاهر و در چشمان بیماری کهقصد خودکشی دارد دیده می شود.

کوچک شدن مردمک چشمنگاه شیشه ای و نگاه بی حالت گاهی کاملا  به چشم می خورد.

پیشگیری و درمان کلی خودکشی

1-برقرار کردن یک محیط امن و سالم

2-برقراری ارتباط با بیمار

3-ایجاد احساس با ارزش و مهم بودن

4- ایجاد رابطه توام با اعتماد

5-افزایش اعتماد به نفس در فرد

6-حمایت عاطفی و اجتماعی از فرد

7-توجه اکید و مهم به عقاید و ایمان مذهبی افراد

8-بودن فردی معتمد,معتقد و آگاه می تواند مایه ی آرامش فرد خود کشی کننده باشد

9-هرگونه گزارشی از تمایل فرد به مرگ بایستی بسیار مورد توجه قرار گیرد

10-گاهی عملیات احیا قلب و ریه و مغز لازم است.

زهره علی پور

 کارشناس ارشد مشاوره در مرکز مشاوره گروه همراه سعادت آباد