وقتی کسی از ما انتقاد کرد چگونه رفتار کنیم؟

حتما تاکنون برایتان پیش آمده که کسی از شما انتقاد کرده باشد. شاید اولین واکنش هر انسانی خشم باشد و یا اینکه برخی ها به فرد منتقد حمله کنند. شما در مقابل انتقادات چه واکنش هایی نشان می دهید؟ اگر بتوانید به انتقادات از دیدگاه مثبت بنگرید و صداقت فرد مقابل را در نظر بگیرید، عملکرد سازنده تری در آینده از خود نشان خواهید داد. بدانید که برخی اوقات انتقادات می تواند افراد را به سمت پیشرفت سوق دهد. در این مقاله می آموزید که چه انتقاداتی سازنده و چه انتقاداتی غیر منصفانه هستند و چگونه باید با آنها برخورد کرد.

تحلیل تاثیر انتقاد بر روی افراد

مسلما هر کسی در هر جمعی دوست دارد از او تعریف شود و مورد تایید اطرافیان باشد. اما گاهی اوقات افراد نظراتی در مورد ما می دهند که می‌تواند سبب رنجش و آزرده خاطرمان شود. هیچ کسی رفتار یا اعمال یا کارهایش مورد نقد دیگران قرار بگیرد با این حال انتقاد می تواند طیف گوناگونی داشته باشد گاهی در حد یک جمله و حتی برخی اوقات در حد زیر سوال بردن شخصیت باشد. شما چه بخواهید چه نخواهید در این شرایط دچار خشم می شوید. دلیلش این است که فکر می کنید بهترین رفتار خود را نشان داده اید. هرچند قابل درک است که انتقاد می تواند تمام روان یک انسان را به هم بریزد و حتی تصوراتی را که او از خودش داشته است نابود کند. بهتر است بدانید که هر انسانی خطاها و اشتباهاتی ممکن است عمداً یا غیرعمد از او سر بزند هیچکس عاری از نقص نیست. پس با همین بینش سعی کنید که با یادگیری راه های صحیح برخورد با انتقادات بهترین نفع را ببرید.

انواع روشهای برخورد با انتقاد

برخورد با انتقاد روش های گوناگونی دارد که برخی از آنها شامل موارد زیر می شوند:

سبک پرخاشگرانه

یکی از روش هایی که بررخی ها برای رویارویی با هر مسئله ای در پیش می‌گیرند سبک پرخاشگرانه است. این می‌تواند شامل انتقاد یا هر رفتار دیگری باشد که از نظر ما ناخوشایند است. برخی‌ها تصور می‌کنند که اگر فرد مقابل یکبار به آنها حرفی زد آن ها باید چند بار این کار را انجام دهند. روش های پرخاشگرانه تنها در کوتاه مدت موثر هستند اما بعد ها می توانند نفرت و کینه زیادی در روابط ایجاد کنند. از طرفی پرخاشگری هم عزت نفس پایین  و ضعف یک انسان را نشان میدهد.

سبک منفعلانه

به خاطر داشته باشید که گاهی وقت ها سکوت کردن در مقابل انتقادات نابجا نوعی واکنش منفعلانه به شمار می رود و این کار سبب افزایش انتقادات به شما می شود. شما هر بار در مقابل رفتارهای دیگران تسلیم میشوید و مدام مجبورید عذرخواهی کنید. در پیش گرفتن این روش جهت برخورد با انتقاد نوعی سرکوبی یا انکار موضوع است و شما به جای اینکه از فرد مقابل سوالات بیشتری بپرسید، ذهنتان درگیر پاسخی می شود که نداده اید.

سبک منفعلانه پرخاشگرانه

این نوع روش برخورد با انتقاد بدتر از دو روش قبلی است به این معنا که ابتدا فرد قبول میکند که اشتباه کرده است اما بعداً به صورت پرخاشگری غیر مستقیم میخواهد از فرد منتقد انتقام بگیرد. مثلاً اگر کسی از شما می گوید که چرا دیر به سر کار آمده اید ابتدا حرفش را قبول میکنید اما بعداً سعی می کنید که دیرتر حاضر شوید. برای اطلاعات بیشتر مقاله اشتباهات رایج در برقراری ارتباط را مطالعه کنید.

روش صحیح برخورد با انتقادات

وقتی که شما بتوانید انتقادات را قاطعانه قبول کنید و در مقابل آنها دفاعی نداشته باشید احساس بهتری پیدا میکنید. حتی ممکن است شما هم برخی اوقات بخواهید صادقانه انتقادی بکنید و هدفتان این باشد که افراد را به عملکرد بهتر هدایت کنید.در هر حال بهتر است بیاموزید که چگونه در مقابل انتقادات قاطعانه اما با احترام رفتار کنید:

گوش کنید

گوش کردن به انتقاد یک روش موثر به شمار می‌رود. سعی کنید که با تمام دقت به حرف ها و صحبت های فردی مقابل تان توجه داشته باشید. این کار سبب افزایش اعتماد به نفس شما می شود و از طرفی شما را نسبت به دیگران فردی محترم و منصف نشان می‌دهد. گوش کردن به این معنا نیست که شما حتماً با همه صحبتهای فرد مقابل موافق هستید یا اینکه موضعی منفعل پیش گرفته‌اید. بعد از گوش کردن می توانید تصمیم بگیرید که چگونه با روی باز و واکنش منطقی برخورد کنید.

حقیقت را دریابید

این موضوع بسیار اهمیت دارد که بدانید کدام بخش از صحبت های فرد مقابل با واقعیت همخوانی دارد و از روی قصد و غرض خاصی نیست و کدام قسمت هایش جهت زیر سوال بردن شخصیت شماست. برای اینکه متوجه شوید بهتر است از آن شخص سوالاتی با جزئیات بیشتر بپرسید که بدانید دقیقا کجای رفتارتان اشتباه بوده است. اگر انتقاد افراد سازنده باشد به نفع شما می شود و باعث عملکرد بهتر تان در دفعات بعد خواهد شد.

قبول اشتباهات

یکی از سخت ترین مهارت های مقابله با انتقادات این است که شما بپذیرید که اشتباه کرده اید. وقتی این کار را انجام داده اید مهم‌ترین قدم را برداشته اید و دیگر انتقادات برای تان ناراحت کننده نخواهد شد. به این نکته توجه کنید که فقط یک انسان عاقل و بالغ است که می تواند خطاهای خودش را قبول کند و بداند که هر انسانی اشتباه می کند. هر چقدر که با انتقادات دیگران مسالمت‌آمیز تر برخورد کنید رابطه صمیمی تری هم خواهید داشت. دیگران می توانند همانند یک آینه برای ما باشد و رفتارهای ما را به ما نشان دهند. سعی کنید که با هر انتقادی که میشود از اشتباه خود درس بگیرید اما ذهن خود را محدود به آن انتقاد نکنید یعنی حرف های دیگران باعث نشود که اعتماد به نفس شما کم شود و فکر کنید که فردی ناتوان هستید.

دفاعی برخورد نکنید

دفاع کردن بیش از حد یا حمله کردن به فرد منتقد فقط انسان را ضعیف و ناپخته نشان می دهد. گاهی بهتر است به جای انتقاد از فرد مقابل سوال بپرسید. مثلا وقتی به شما می گویند چرا این رنگ لباس را انتخاب کرده اید می توانید بدون استرس یا عصبانیت، پاسخ دهید که آیا واقعاً اهمیتی دارد که من چه نوع رنگ لباسی را انتخاب می کنم؟ به این نکته مهم توجه کنید که دفاع کردن های بیش از حد برای اثبات خود یا با لفظی تند و خشونت آمیز واکنش نشان دادن شان و منزلت یک انسان را بسیار خدشه دار می کند و تصویری از او در ذهن دیگران حک می‌کند که تا آخر باقی می ماند. پس بهتر است وقتی انتقاد حتی تندی به شما می شود ابتدا آرامش خود را حفظ کنید و بعد قاطعانه و محترمانه از دیگران سوال بپرسید تا متوجه شوید کجای کار ایراد دارد.

احترام به نظرات دیگران در عین دفاع از خود

وقتی در مقابل عقاید دیگران سعی می کنید از خودتان دفاع کنید بدانید تا زمانی در این کار موفق می شوید که به عقاید آنها هم احترام بگذارید. مثلا وقتی کسی به شما می گوید کفش های تان مسخره است یا به سن شما نمی خورد خیلی راحت می توانید بگویید که همه سلیقه ها مثل هم نیست و هرکسی یک چیزی را دوست دارد. این چیزی است که من می پسندم اما اگر بخواهید بگویید که کفش های تو بدتر از من است فقط راه را برای دعوا و مشاجره بیشتر باز کرده اید. شما می توانید در عین حال که به عقاید دیگران احترام می گذارید اما نظر و سلیقه خودتان را داشته باشید.

فورا پاسخ ندهید

وقتی بلافاصله می خواهید به صحبتهای فرد مقابل واکنش نشان دهید غالبا حرفهایی میزنید که بعدها از آن پشیمان می شوید. این کارها باعث می‌شود که برای دیگران فردی غیر حرفه ای به نظر برسید. شما بعد از هر انتقادی میتوانید کمی تمرکز کنید و افکارتان را جمع و جور کنید و بعد منطقی و قاطعانه جواب دهید. می توانید از از فرد مقابل اجازه بگیرید و کمی درباره مسائل پیش آمده فکر کنید. اگر هم انتقاد از طریق پیامک یا ایمیل باشد بهتر از همون لحظه جواب ندهید. یادتان باشد که هرگز انتقاد را به یک دعوای یا کینه و فروپاشی رابطه تان تبدیل نکنید. روش های پرخاشگرانه و تند شاید در آغاز باعث سکوت منتقد شود اما در بلند مدت می تواند زمینه ساز مشکلات بعدی شود.

حفظ عزت نفس

گاهی برخی از افراد با انتقادات فرد مقابل تمام روانشان از هم فرو می پاشد و به خودشان حتی برچسب های منفی می زنند. مثلاً وقتی استاد از آنها در مورد نحوه کنفرانس در کلاس انتقاد می کند فورا برچسب منفی به خودشان می زنند و فکر می‌کنند که دیگر دانشجوی ناکارآمد و ضعیفی هستند و نمی توانند در هیچ رشته تحصیلی موفق شوند. اما فردی که عزت نفس بالا داشته باشد میتواند از استاد سوالات بیشتری بپرسد تا متوجه ایرادات خود شود و در دفعات بعد آنها را تکرار نکند. اینکه شما بتوانید ذهنتان را از محدودیت ها و فشارهای روانی آزاد کنید و با آرامش به انتقادات گوش دهید امری بسیار ضروری است. انسانهایی که احساس ارزشمندی دارند خیلی راحت تر با انتقادات سازنده کنار می آیند از آن به عنوان سکویی برای پیشرفت استفاده می کنند.

خودتان را تغییر دهید

همه ما به هر حال از انتقاد بدمان می آید اما لازم است که انتقاد را به عنوان یک رفتار توهین آمیز برداشت نکنیم. این را بدانیم که انتقاد به رفتار هر فردی وارد می شود نه به خود شخص. با این دید دیگر نگاه منفی به انتقاد نخواهید داشت. بنابراین تا جایی که می‌توانید انتقاد را جدا از شخصیت تان بدانید. متاسفانه برخی‌ها واکنش‌های شدیدی نشان میدهند و می گویند که اجازه نمی دهم با من اینگونه برخورد کند اما اگر بتوانید با ادب و احترام به انتقاد واکنش نشان دهید هم تصویر بهتری از شما در ذهن دیگران نقش می بندد و هم اینکه خودتان احساس بهتری پیدا میکنید. کسانی که نسبت به انتقادات واکنش های فوری نشان می دهند قطعاً بعد از مدتی بسیار پشیمان و سرافکنده از رفتارشان می شوند.

کلام آخر

در مقاله امروز متوجه شده اید هنگامی که مورد انتقاد قرار می گیرید چه رفتار مقتدرانه ای نشان دهید. واقعیت این است که برخی انتقادات صادقانه و برخی ها هم از روی آسیب زدن به شما است. مهم این است که نیت فرد مقابل را بدانید و بعد تصمیم بگیرید به چه طریقی با او برخورد کنید. اگر در روابط بین فردی شما با همسر، خانواده، دوست یا همکار یا هر فرد دیگری به دلیل انتقاد چالش هایی پیش آمده توصیه می شود که از یک متخصص یا مشاور کمک بگیرید. روانشناسان ما در کلینیک همراه آماده ارائه خدمات به شما هستند.