یکی از اختلالات روانشناختی پیچیده و نادر به عنوان اختلال چند شخصیتی یا هویت تجزیهه‌ای می‌باشد که در آن شخص دارای چندین شخصیت متمایز و مستقل است. افراد دارای این اختلال از رفتارهای خود آگاهی ندارند و در حافظه یا ادراک آنها اختلالاتی شکل گرفته است. برای آشنایی بیشتر با این اختلال ادامه مقاله را دنبال کنید.
اختلال چند شخصیتی یا هویت تجزیه‌ای چیست ؟
اختلال چند شخصیتی در سال ۱۹۹۴ به عنوان اختلال هویت تجزیه‌ای تغییر نام پیدا کرد. این اختلال نوعی شرایط نادر روانی می‌باشد که در آن چند هویت یا حالات شخصیتی مختلف در یک شخص ایجاد شده به گونه‌ای که کنترل او را در دست می‌گیرند. هر کدام از این شخصیت‌ها خاطرات و ویژگی‌ها و رفتارهای خاص خود را دارند که با نشانه‌های گوناگونی نمایان می‌شوند. همچنین این گونه افراد اختلالاتی در حافظه دارند که ممکن است هیچ کدام از اعمال شخصیت‌های دیگر را نیاورند.
وجود هویت‌های متعدد: به این معنا که دو یا چند هویت مجزا قابل پیش بینی در درون فرد ممکن است وجود داشته باشد.
گسست حافظه: شخص ممکن است درگیر فراموشی‌های گسترده شود که حتی کارهای روزمره خود را فراموش کند یا یا به طور کلی هویت مربوط به یک فرد در زندگی خود را به یاد نیاورد.
تغییرات در رفتار و شناخت: این تغییرات در شناخت و رفتار غیر قابل پیش‌بینی است و حتی می‌تواند شامل سبک زندگی و علایق شخصی فرد باشد.
مشاوره خانواده در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
نشانه‌های اختلال چند شخصیتی
مهمترین علائم این اختلال شامل موارد زیر است:
مشکلاتی در حافظه برای دوره‌هایی در طی زمان یا مربوط به اطلاعات شخصی و رویدادها
احساس هویت نامعلوم
درک انسان‌ها و اشیای دور و بر به صورت غیر واقعی و تحریف شده
احساس عدم ارتباط با خویشتن و احساسات درون
عدم توانایی در کنار آمدن با استرس‌های شغلی یا مسائل عاطفی
مشکلاتی همچون اضطراب ، افسردگی و افکار و رفتارهای آزارنده
تعرضات جنسی در دوران کودکی
این افراد ممکن است سایر نشانه‌های زیر را هم داشته باشند:
تغییراتی در خلق و خو
تمایل به خودکشی
اختلالات خواب از جمله وحشت شبانه ، بی‌خوابی یا راه رفتن در خواب
حملات پنیک ، اضطراب و انواع فوبیا
سوء مصرف الکل و مواد مخدر
اختلالات خوردن
توهمات بینایی و شنوایی
مشاوره افسردگی در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
دلایل ایجاد اختلال شخصیت چندگانه
مهمترین عواملی که در ایجاد این اختلال نقش دارند شامل موارد زیر هستند:
تجربه تروما در دوران کودکی: کسانی که در دوران کودکی ترومایی را تجربه کرده‌اند مخصوصاً در زمینه سوء استفاده جسمی جنسی یا عاطفی در معرض اختلال چند شخصیتی قرار دارند. طبق تحقیقات و مطالعات افرادی که درگیر اختلالات چند شخصیتی در دوران کودکی خود بوده‌اند آسیب‌های زیادی را تجربه کردند. لذا تجربه‌هایی همچون سوء استفاده‌های جسمی ، سوء استفاده جنسی ، عاطفی و روانی یا نادیده گرفتن و غفلت و تروماهای دیگری همچون جربه جنگ یا تصادف شدید و غیره می‌تواند در ایجاد این اختلال شخصیت نقش داشته باشد.
مکانیزم‌های دفاعی: مقابله با تروماهای شدید برای کودکان می‌تواند بسیار سخت باشد. لذا شرایط کودک احتمال دارد از مکانیزم‌های دفاعی برای مقابله با این وضعیت استفاده کند ویت‌های متفاوتی ایجاد شود که این هویت‌ها می‌تواند از تجربه مستقیم با آن اتفاق جلوگیری کند.
عوامل زیست شناختی و ژنتیکی: طبق تحقیقات و مطالعات عوامل گوناگون زیستی و ژنتیکی در ایجاد اختلال هویت تجزیه سهیم هستند. این عوامل می‌تواند دربرگیرنده تفاوت‌های عملکردی و ساختاری مغز باشد. مخصوصاً مناطق مغزی که با تنظیم هیجانات و عاطفه نقش دارند و در افراد دچار اختلال هویت تجزیه متفاوت عمل می‌کنند. علاوه بر این عوامل ژنتیکی احتمال دارد بر حساسیت شخص به تجربه‌های تروما و عوامل تجزیه ای نقش داشته باشد.
عوامل روانشناختی: عوامل روانی همچون حساسیت به استرس و توانایی‌های تجزیه‌ای در ایجاد این اختلال تاثیرگذار می‌باشند. کسانی که در تجزیه کردن توانایی زیادی دارند بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند.
محیط و پشتیبانی اجتماعی: عدم ایجاد حمایت‌های اجتماعی و ایجاد شرایط آشفته و ناپایدار می‌تواند احتمال ایجاد اختلال اختلال شخصیت چندگانه را چند برابر کند.
مشاوره فردی در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
درمان اختلال چند شخصیتی
درمان این اختلال نیاز به رویکردهای تخصصی و چند جانبه دارد. دف از درمان این اختلال افزایش کیفیت زندگی و کاهش نشانه‌ها و کمک به فرد در جهت یکپارچه سازی هویت‌های متفاوت است.
روان درمانی
روان درمانی تحلیلی: در این نوع درمان ، درمانگر کمک می‌کند تا شخص بتواند تروماهای خود را از دوران کودکی به یاد آورده و به بررسی آنها بپردازد. در این روش‌های درمانی به گذشته شخص و تروماهای عمیق او پرداخته می‌شود.
درمان شناختی رفتاری: در این نوع درمان الگوهای ناکارآمد و افکار ناسازگار ارزیابی شده و سپس به کمک شخص آنها را تغییر می‌دهند. این درمان می‌تواند مواردی همچون آموزش مهارت‌های مقابله‌ای ، بازسازی شناختی و الگوهای آرامسازی را در بر بگیرد.
درمان مبتنی بر تروما: در چنین درمانی روش‌هایی برای کنار آمدن با تروماهای دوران گذشته و پردازش آنها طراحی می‌شود.
درمان تجزیه ای: در این نوع درمان ادغام هویت‌های متفاوت و ایجاد یک هویت واحد مدنظر قرار می‌گیرد.
مدیریت علائم
برای این اختلال مدیریت و کاهش استرس که از عوامل شدید کننده آن می‌باشد اهمیت بسزایی دارد. همچنین توصیه می‌شود که مهارت‌های مقابله‌ای هم به افراد آموزش داده شود تا آنها بتوانند با شرایط دشوار سازگاری پیدا کرده در کنار آن مهارت‌های اجتماعی لازم را هم بیاموزند.
دارو درمانی
داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی برای مدیریت این اختلال کمک کننده هستند. همچنین داروهای ضد روان پریشی هم برای اختلالات چند شخصیتی کاربرد دارند. در مواردی روانپزشک می‌تواند داروهای آنتی سایکوتیک را هم برای کاهش نشانه‌های اختلال هویت تجزیه ای تجویز نماید.
تشخیص اختلال چند شخصیتی
برای تشخیص اختلال هویت تجزه‌ای لازم است که به متخصص روانپزشکی یا روانشناسی مراجعه شود. مراحل تشخیص این اختلال شامل مصاحبه بالینی ، شناسایی نشانه‌های اصلی ، استفاده از ابزارها و پرسشنامه‌های مخصوص و بررسی علل پزشکی می‌باشد. در مصاحبه بالینی روانپزشک تاریخچه اجتماعی پزشکی و روانی فرد را برای رسیدن به اطلاعات کافی در مورد تروماها و شخصیت فرد انجام می‌دهد. همچنین روانپزشک می‌بایست اختلالات مشابه همچون افسردگی و اضطراب یا اختلالات روانپزشکی را ارزیابی کند چرا ممکن است نشانه‌های مشابهی با اختلال هویت تجزیهی داشته باشند. علاوه بر این متخصص لازم است از شرایط پزشکی فرد آگاه باشد تا بداند علائم ناشی از مصرف مواد یا بیماری خاصی نیستند.
کلام پایانی
در این مقاله متوجه اختلال چند شخصیتی و دلایل آن شده‌اید. این اختلال از جمله اختلالات پیچیده در علم روانشناسی است که می‌بایست توسط یک روانشناس یا روانپزشک با تجربه تشخیص داده شود. بنابراین بهره‌مندی از درمان‌های روانشناختی نقش مهمی در بهبود این اختلال دارد.
