یکی از نیازهای ابتدایی نوزادان و کودکان مراقبت سالم و دریافت محبت از جانب والدین است. زمانی که نیازهای کودکان برآورده نشود و آنها از لحاظ اختلال عاطفی برآورده نشود اختلال دلبستگی واکنشی شکل می‌گیرد. برای آشنایی بیشتر با این اختلال ، علل و درمان آن ادامه مقاله را دنبال کنید.
اختلال دلبستگی واکنشی چیست ؟
اختلال دلبستگی واکنشی وضعیتی است که در آن کودک قادر به ارتباط سالم با والدین یا مراقبان نمی‌باشد. کودکانی که درگیر چنین اختلالی هستند نمی‌توانند احساسات خود را مدیریت کنند و از بزرگسالان خود هراس دارند. این کودکان غالباً درگیر احساس غمگینی ، تنهایی یا ناامنی و تحریک پذیری بوده اگر درمانی صورت نگیرد می‌تواند تاثیرات بلند مدتی در زندگی آینده آنها بگذارد. اختلال دلبستگی واکنشی بین ۹ تا ۵ سالگی در کودکان به چشم می‌خورد. کودکانی که نیازهای محبت و آرامش و امنیت آنها از جانب خانواده تامین نشده است و یا مراقبان نتوانستند رابطه محبت آمیزی با آنها برقرار کنند. در صورت تشخیص مناسب درمان این اختلال به راحتی امکان‌پذیر خواهد بود.
مشاوره افسردگی در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
علائم اختلال دلبستگی واکنشی
این اختلال طیف زیادی از نشانه‌ها را در بر می‌گیرد و می‌تواند بر رشد کودکان همه وجوه زندگی آنها تاثیرگذار باشد. مهمترین نشانه‌های آن به شرح زیر است:
- غمگینی و ناراحتی
- رفتارهای تحریک پذیری
- خشمگینی یا ناتوانی در کنترل احساسات
- عدم برقراری ارتباط بصری با مراقبان و بزرگسالان
- عدم تمایل به برقراری ارتباط محبت آمیز و سالم با دیگران
- ناتوانی در تعامل با مراقبان
- عدم تمایل به دریافت محبت فیزیکی یا لمس شدن و بغل شدن
- دعوا و نافرمانی یا بحث بیش از حد و فراتر از سن کودک
- عدم پشیمانی و احساس گناه
- عدم تمایل به لبخند زدن
- مشکلات رفتاری
علت اختلال دلبستگی واکنشی چیست ؟
مهمترین دلیل اختلال دلبستگی واکنشی این است که نیازهای اساسی و عاطفی این کودکان توسط والدین برآورده نشده است. معمولا کودکانی که در محیط‌های محروم از لحاظ عاطفی یا پرورشگاه‌ها بزرگ شده‌اند احتمال دارد درگیر چنین اختلالی باشند. مثلاً زمانی که کودک در حال گریه کردن است یا خواسته‌ای دارد مانند تمایل به یک غذا یا تعویض پوشک باید این نیازهای او در کمال آرامش و با محبت برآورده شود. اگر نیاز کودک مخصوصاً در دو سال اول برآورده نشود و یا مراقب یا والد توجهی به او نکند احتمال دارد اختلال دلبستگی واکنشی ایجاد شود. این کودکان از آنجا که نیازهای عاطفی مربوط به رشدشان برآورده نشده است توقع چنین محبت و آرامش یا آسایشی را از مراقبان در آینده نخواهند داشت و خودشان هم متقابلاً تمایلی به آنها نشان نمی‌دهند.
مشاوره فردی در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
تشخیص اختلال دلبستگی واکنشی
متخصصین معمولاً معیارهای این اختلال را در کودکان ررسی کرده و پس از آن تشخیص دلبستگی واکنشی می‌دهند. مهمترین معیارهای آنها شامل موارد زیر است:
- آیا کودک روابط اجتماعی مناسبی تا قبل از ۵ سالگی دارد یا خیر ؟
- آیا می‌تواند به تعاملات با دیگران پاسخ دهد یا خیر ؟
- مراقبان و یا والدین چقدر توانستند نیازهای عاطفی او را برآورده کنند ؟
روانپزشکان هم معمولاً موارد زیر را در نظر می‌گیرند:
- بررسی جزئیات سابقه زندگی کودک
- بررسی چگونگی تعامل کودک با والدین یا مراقبان
- مشاهده رفتارهای کودک در موقعیت های مختلف
- گردآوری داده‌هایی در مورد رفتارهای کودک از افراد دیگری مانند معلمان و غیره
- تجزیه و تحلیل رفتار کودک در یک بازه زمانی خاص
- متخصص باید مطمئن شود که رفتارهای کودک مربوط به دلایل دیگری نیست. برخی اوقات شانه‌های دلبستگی واکنشی احتمال دارد مانند اختلالات دیگری باشد همچون: اختلال اضطراب ، اختلال طیف اوتیسم ، اختلال اضطراب اجتماعی ، اختلال بیش فعالی و استرس پس از سانحه
مشاوره خانواده در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
عوارض عدم درمان اختلال دلبستگی واکنشی
مهمترین پیامدی که اختلال دلبستگی واکنشی در صورت عدم درمان می‌تواند داشته باشد این است که در بزرگسالی افراد دچار مشکلات عاطفی مانند اضطراب افسردگی و عدم توانایی در کنترل خشم ، مشکلات یادگیری و رفتاری در ارتباط با همسالان ، عزت نفس و اعتماد به نفس پایین و یا سوء مصرف الکل و مواد و غیره خواهند شد.
درمان اختلال دلبستگی واکنشی
مهمترین روش درمان این اختلال شامل موارد زیر است:
-
روان درمانی و مشاوره
یک مشاور با تجربه می‌داند که چگونه باید به کودک و والدین او کمک کند تا بتواند ارتباط مناسبی را دوباره از سر بگیرد. برخی اوقات توصیه می‌شود که این نوع مشاوره‌ها به صورت فردی با کودک یا حتی جلساتی به صورت اختصاصی با والدین انجام شود. همچنین اگر والد و کودک هر دو با یکدیگر در جلسه باشند مشاور با بررسی روابط آنها بهتر می‌تواند به تعاملات مثبت بینشان کمک کند. بنابراین دریافت مشاوره و تداوم برای شرکت در جلسات جهت درمان این اختلال کمک کننده است.
-
خانواده درمانی
در این روش درمانی مراقبان اصلی کودک خانواده او در جلسات درمانی حضور پیدا می‌کنند. یک خانواده درمانگر کارآمد با بررسی شرایط و محیط خانواده می‌تواند بهترین روش درمان را در پیش بگیرد.
-
بازی درمانی
در روش بازی درمانی که معمولاً توسط روانشناسان کودک انجام می‌شود با استفاده از تکنیک‌های بازی و سرگرمی ترس‌ها و افکار اضطراب آور کودک را شناسایی کرده و به درمان او کمک می‌کنند. علاوه بر این روانشناس می‌تواند با معرفی بازی‌های مناسب بهبود رابطه و تعامل بین والد و کودک کمک کند.
-
آموزش مهارت‌های اجتماعی
در این روش کودک یاد می‌گیرد که چگونه بتواند با همسالان و بزرگسالان ارتباط و تعامل بهتری برقرار کند.
-
آموزش فرزندپروری به والدین
همان طور که می‌دانید مهمترین دلیل اختلال دلبستگی واکنشی عدم فرزند پروری صحیح والدین است. لذا نیاز است که والدین حتماً مهارت‌های فرزندپروری را بیاموزند تا بتوانند یک رابطه ایمن و محبت آمیزی با کودک خود داشته باشد.
مشاوره کودک و نوجوان در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
کلام پایانی
در این مقاله متوجه اختلال دلبستگی واکنشی و نشانه‌های آن شده‌اید. اگر شما هم علائمی از این اختلال را در کودک خود دیده‌اید تصورتان این است که فرزند شما مانند همسالانش نمی‌تواند ارتباط موثری برقرار کند لازم است که حتماً از مشاوره و روان درمانی کمک بگیرید.
