درمان روانپریشی

روان پریشی به معنای دست دادن ارتباط فرد با واقعیت است و یک نوع از اختلالات جدی روانی محسوب می شود. افراد روان پریش نمی توانند ادراک درستی از هر چیزی در دنیای واقعی داشته باشند  و باعث میشود در زندگی شخصی و روابط بین فردی آنها مداخلات شدیدی به وجود بیاد. برای اینکه با اختلال روان‌پریش و نشانه‌ها و درمان ان بیشتر آشنا شوید ادامه مقاله را دنبال کنید.

اختلال روان پریشی چیست؟

روان پریشی نوعی اختلال است که تفکر و ادراک افراد تاثیر گذار است. در این بیماری فرد ادعا می کند چیزهایی می بیند و یا می شنود که در واقع وجود ندارند و ساخته ذهن او هستند. روان پریشی بر مغز افراد هم اثرات خودش را می گذارد و او را دچار توهماتی میکند که باعث میشود از دنیای واقعی دور شود.

هذیان و توهم دو نمونه از انواع روانپریشی به شمار می روند. فردی که دچار توهم شنوایی می شود ممکن است صداهای مختلفی مورد صدای خنده گریه یا فریاد را بشنود که اصلا وجود ندارند و گاهی توهم شنیداری بسیار خطرناک می شود از این جهت که فرد دستوراتی را میگیرد که به او می گوید کس دیگری را به قتل رساند. در توهم دیداری هم افراد ممکن است چهره ها و اشیایی را ببینند که اصلاً وجود خارجی ندارند. این اختلال معمولا در دوران نوجوانی و جوانی آغاز می‌شود و سایکوز یا پسیکوز از نامهای دیگر آن هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد درمان اختلال روانی با روانشناس و روانپزشک کلیک کنید.

توهم

توهم یعنی دیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارند. یا ادراک در غیاب محرک های فیزیکی خارجی. تو هم ممکن است در همه حواس اتفاق بیفتد اما رایج ترین آنها توهم از نوع شنیداری هست که در ۷۰ درصد افراد روان‌پریش به چشم می‌خورد.

توهم شنیداری

توهم شنیداری معمولاً به صورت صداهایی هستند که به فرد یاد می دهد کار را انجام دهد، دو یا چند صدا هستند که با هم حرف می زنند یا شخص صدا یک نفر را می شنود که در حال حرف زدن درباره افکارش است. در تمام این موارد این صدا باز با صدای افکار خود او کاملاً متفاوت است و متمایز از آنها درک می شود. تحقیق درباره مناطق تولید گفتار و ادراک صدا نشان می‌دهد که برخی افراد می‌گویند صداهایی می شنوند. در این مناطق مغزی فعالیت عصبی به چشم می‌خورد و افراد دچار توهم آن صداها را به منبع بیرونی نسبت می‌دهند. یکی از موارد ابتلا به تب هم موقعی به وجود می آید که فرد توهم میکند. کسانی که تب شدید دارند مخصوصا کودکان و افراد مسن بهترین مال زیاد ممکن است توهم داشته باشد و آن را به دیگران اعلام کنند.

توهم دیداری

بعد از توهم شنوایی توهم بصری و دیداری رایج ترین نوع آن به شمار می‌رود. این نوع توهم احتمال دارد حالت کلی داشته باشند مثلاً شخص رنگ ها، شکل یا انسان هایی را می بیند که اصلاً وجود خارجی ندارد و ممکن است توهم های خاصی داشته باشد یعنی فرد یک انسان خاص و مشخصی را ببیند که حضور دارد مانند همسر یا پدر در حالی که او مسافت ها از او فاصله دارد یا اینکه خیلی وقت پیش ها فوت کرده است.

توهم جسمانی یا سوماتیک

در این توهم فرد احساس خارش یا سوزش بر روی پوست خودش دارد. توهم های جسمانی شامل مواردی همچون سطحی احشایی و کینستتیک هستند. در توهم های سطحی حس هایی وجود دارند که روی پوست یا زیر پوست حس می شوند. توهم های لمسی موقعی اتفاق می‌افتند که فرد حس می کند کسی به پوست او فشار وارد میکند یا او را نیشگون میگیرد یا لمسش می کند. فرمی کیشن به احساس ناخوشایند راه رفتن موجودات و حشرات روی پوست یا زیر آن مربوط می شود. این نوع توهم کسانی که مدت زمان زیادی کوکائین استفاده کردند یا به تازگی الکل را کنار گذاشتند دیده می شود. در توهم کینستتیک فرد احساس می‌کند عضلاتش در حال لرزش هستند یا احساس می‌کند که می خواهد از یک بلندی به پایین پرت شود.

توهم بویایی و چشایی

در توهم بویایی فرد ممکن است بوهایی به مشامش بخورد که اصلا وجود ندارد. توهم چشایی هم موقعی است که فقط یک ماده خوراکی یا غذا را غیر عادی برداشت می کند یا احساس می کند که دهان او مزه عجیبی گرفته است. به این نکته توجه کنید که توهم بویایی و چشایی در افراد روان پریش غالباً با هم اتفاق می افتند. یک مورد از توهم بویایی موقعی است که فرد فکر میکند غذایی در حال سوختن یا لباسی در حال آتش گرفتن است و بوی آن را حس می کند در حالی که چنین چیزی اصلا وجود ندارد.

توهم هیپنوپومپیک

این توهم هنگامی اتفاق می افتد که فرد در حال بیدار شدن از خواب است. نیمار ممکن است موقعی که از خواب بر می خیزد ببیند که کسی گوشه دیوار  مانند یک دزد قایم شده است یا فکر کند کسی بالای سرش ایستاده است یا چهره فردی را ببیند که در فضای بالای تخت شناور است. بیمار در توهم خودش را می‌بیند که از رختخواب بیرون می آید و شروع میکند به انجام دادن کارهای روزمره و همیشگی. اگر این نوع توهم با عقیده فرد به اینکه واقعاً از خواب بیدار شده است همراه باشد بیدار شدن کاذب نامیده می شود.

توهم‌های اکسترا کامپین

ادراک های نادرستی هستند که در بیرون از مرزهای عادی حوزه حسی نرمال اتفاق می افتند. به عنوان مثال فرد می گوید صداهایی را از صدها کیلومتر دورتر قادر است بشنود یا یک نفر را که پشت سرش ایستاده است می تواند ببیند. توضیحاتی که بیماران برای این پدیده ارائه می‌دهند معمولاً غیر منطقی و غیر قابل باور هستند.

توهم روانی حرکتی

موقعیت که فرد احساس می کند قسمتی از بدنش مانند پاهایش در حال حرکت هستند در حالی که در دنیای واقعی چنین حرکتی اصلا وجود ندارد یا احتمال دارد فرد حس کند بعضی از قسمتهای بدنش در حال منتقل شدن به قسمت های دورتری از محل اصلی شان هستند. مثلاً فردی ممکن است بگوید احساس می‌کنم که گوش هایم در حال حرکت به سمت پاهایم است.

توهم عملکردی

این توهم زمانی اتفاق می افتد که یک محرک حسی عادی مورد نیاز است تا یک توهم در همان حس مرتبط به وجود بیاید. به این صورت یک محرک حسی شنیداری یک توهم شنیداری و محرک حسی بصری یک توهم بصری شکل می دهند. و فرد بیمار فقط زمانی صداهای دستوردهنده را می شنود که مثلاً تلفن خانه زنگ بخورد.

علائم روان پریشی

علائم روان پریشی معمولاً به دو دسته علائم مثبت و منفی تقسیم می شوند. علائم مثبت شامل تغییر در تفکر و احساس است که به تجربه شخص افزوده می‌شود مانند توهم یا هذیان اما علائم منفی مواردی هستند که کم می شوند یا از بین می روند مانند کم شدن عاطفه و انگیزه یا کاهش شدت احساس. علائم مثبت روان پریشی مانند اینکه: بیمار حس میکند تحت پیگیری است، فکر میکند قدرت عجیبی دارد یا دیگران از افکار او باخبر هستند و می خواهند قصد جانش را کنند یا خودش را مسئول یک رویداد منفی مانند سیل یا زلزله می داند. علائم منفی روان پریشی مانند عدم علاقه به افراد، ناتوانی در حس کردن لذت، چهره بی هیجان، کاهش در گفتار، مشکل در فکر کردن و کاهش توانایی برای آغاز کارها. برخی اختلال های شخصیت ممکن است این رفتارهای عجیب و غریب را نشان دهند. برای اطلاعات بیشتر در مورد اختلال شخصیت اسکیزوتایپال کلیک کنید.

درمان روان پریشی

بیشتر کسانی که نشانه های روان پریشی دارند دچار رنج هستند اما با دارو مراقبت و نظارت می توانند از کارهای روزانه خود بربیایند هرچند بعضی از آنها هرگز نمی‌تواند شغل خاصی داشته باشند یا در یک رابطه بلند مدت باشند. کنترل و مراقبت معمولاً ضروری است چرا که بازگشت بیماری یکی از نشانه های نرمال روان پریشی محسوب می شود. تحقیقات نشان می دهد که بعد از بهبودی اولین دوره، تقریبا ۸۰ درصد روان پریش ها در عرض ۵ سال یک بار بازگشت و ۷۸ درصد دوبار بازگشت بیماری دارند. عدم مصرف دارو خطر برگشت بیماری را تقریبا ۵ برابر می کند.

درمان با شوک الکتریکی و جراحی درمانی

روان درمانی با شوک الکتریکی یعنی عبور دادن جریان الکتریسیته از سر بیمار به مدت نیم ثانیه و ایجاد تشنج مغزی. این روزها در صورتی که نشانه های روان پریشی با افسردگی همراه باشد و به سایر درمان ها جواب داده نشود از این درمان به عنوان آخرین تلاش استفاده می شود. در جراحی درمانی ‌های بین لکه های پیشانی و مناطق پایین تر مغز قطع می شود. ای در مورد در مورد کسانی به کار می‌رود که رفتارهای آزاردهنده و خطرناک است و باعث می شد فرد آرام‌تر شود و بسیاری از آنها می‌توان از بیمارستان مرخص شوند اما در سال ۱۹۵۰ عقلانی بودن این روش مورد تردید قرار گرفت چراکه احتمال مرگ در این روش بسیار بالا بود. امروزه با اختراع داروهای ضد روان پریشی و آنتی پسیکوتیک روش های ملایم تری به وجود آمده است.

 دارو درمانی

داروهایی که برای بهبود روان پریشی وجود دارند خط مقدم جبهه مبارزه با نشانه‌های این بیماری را در بر میگیرند و در مورد نشانه های بالینی مثبت روان پریشی بدون شک بهترین روش درمانی به شمار می روند. مهمترین داروها برای درمان روان پریشی داروهای آنتی پسیکوتیک یا نورولپتیک هستند. داروهای آنتی بیوتیک شامل داروهای سنتی که بیش از ۵۰ سال از ابداع آنها می گذرد مانند کلرپرومازین و هالوپریدول. داروهای نسل دوم آنهایی هستند که در سال‌های اخیر وارد شده اند و بر دامنه بیشتری از نشانه ها تاثیرگذار هستند. طبق مطالعات آمریکا داروهای نسل دوم موثرتر از داروهای نسل اول نیستند یا در مقایسه با آنها عارضه جانبی کمتری ندارند. استفاده از داروهای ضد روان پریشی مشکلاتی دارد.

اولا این داروها روان پریشی را درمان نمی‌کند بلکه به جای از بین بردن نشانه ها سعی می کنند آن را پنهان کنند. در نتیجه اشخاص دچار روان پریشی مجبور می‌شوند که تا آخر از این داروها استفاده کنند. دوم اینکه چند تا عارضه جانبی ناخوشایند هم دارند از جمله بی انگیزگی، خشکی دهان، مشکلات بینایی و پوست ناتوانی جنسی و سرگیجه. از همه مهمتر کسانی که داروهای ضد روان پریشی مصرف می کنند دچار حرکت پریشی دیررس هم می شوند. نشانه هایی که بعد از مصرف بیش از حد داروها ظاهر می‌شوند شامل نشانه هایی مانند بیماری پارکینسون از جمله لرزش اندامها، تیک های غیر ارادی و یا چهره بدون احساس هستند.

آموزش مهارت های اجتماعی

نقص ها و مشکلاتی که در افراد روان پریش وجود دارد باعث می شود تا آنها نتوانند از عهده خیلی از کارهای خودشان بر بیایند و در نتیجه دچار مشکلات بین فردی با افراد خانواده دوستان و آشنایان شوند. این افراد همچنین نمی توانند زندگی عادی داشته باشند و همین مسئله باعث تشدید نشانه های روان پریشی و احساس بیگانگی و بی ارزش بودن می شود. یک روش برای پایان این دور باطل آموزش مهارت های اجتماعی می باشد که در آن به افراد روان پریش آموزش داده می‌شود که چگونه بتواند از عهده کارهای روزمره خود بر بیایند.

روش‌هایی مانند ایفای نقش، یادگیری مشاهده ای، تقویت مثبت و آموزش واکنش‌های مناسب در وضعیت های اجتماعی مختلف از جمله مهارت ها به شمار می روند. آموزش مهارت ها باعث می شود که افراد بتوانند خودشان با سازمانهای خدمات بهداشت روانی تماس بگیرند و در یافتن شغل و محل اسکان فعال باشند. علاوه بر این خود این مهارتها سبب می شود که دیگر نیازی نباشد فرد در بیمارستان طولانی مدت بستری شود.

روان درمانی شناختی رفتاری

کسانی که دچار نشانه های روان پریشی هستند از اختلال خودشان آگاهی ندارند و در نتیجه نمی توانند ارتباط برقرار کنند. به همین علت برخی تصور می کردند که درمان‌های روانشناختی برای آنها بی تأثیر است اما شواهد نشان می‌دهد که بعضی فرآیندهای درمانی می توانند برای بهبود تفکر افراد روانپریش موثر باشند. این درمان ها به بیماران کمک می کند که با واقعیت های دنیای بیرون سازگار شوند. روان درمانی شخصی نوعی درمان شناختی-رفتاری گسترده است که برای کمک به افراد روان پریش جهت آموزش مهارت های مورد نیاز برای انطباق با زندگی روزمره بعد از ترخیص از بیمارستان طراحی شده است. در این آموزش ها روش هایی برای مقابله با استرس و مدیریت خشم و شناسایی واکنش های نامناسب در مقابل رویدادهای زندگی یاد داده می شود.

کلام آخر

افراد روان پریش به دلیل مشکلات جدی که دارند نمی توانند با زندگی روزمره سازگار شوند مخصوصاً کسانی که درمان نشده اند. از این رو در کنار هر نوع درمانی استفاده از درمان های شناختی رفتاری به کمک روانشناسان هم توصیه می شود. در این زمینه متخصصان و مشاوران ما در کلینیک روانشناسی همراه آماده ارائه خدمات به شما هستند.