به هر نوع ناسازگاری و بد رفتاری با کودکان کمتر از ۱۸ سال که منتهی به صدمات روانی و جسمی در او شود کودک آزاری گفته می شود. آسیب های فیزیکی به کودک نظیر کتک زدن، گاز گرفتن، سوزاندن و… که سبب صدمه روحی و جسمی می شود نوعی آزار به حساب می آید. عدم اهمال از تهیه خوراک کودک، تهیه و تعویض لباس، نظافت و فراهم سازی سرپناه همگی نیز جز این نوع آزار و اذیت ها به شمار می آیند. در کل می توان این مسئله را این گونه تشریح کرد که این کار یک آسیب عمدی به کودک است که در آینده عواقب بسیاری را برای کودک در بر خواهد داشت.
زمانی عارضه کودک آزاری معنا و مفهومی واقعی دارد که انجام دادن یا ندادن هر کاری موجبات تحت تاثیر قرار دادن سلام روحی، جسمی و عاطفی کودک را فراهم آورد. هر نوع ناسازگاری، شکنجه فیزیکی و یا عاطفی، سهل انگاری یا عملی همراه با بی مبالاتی یا بهره کشی تجاری یا دیگر اقسام بهره جویی که منتهی به صدمات واقعی یا احتمالی به تندرستی، رشد یا بزرگواری کودک در حیطه روابط یا وظائف، اعتماد یا قدرت شود.
انواع کودک آزاری
انواع کودک آزاری عبارتند از:
- کودک آزاری جسمی
اگر بزرگسالان دست به انجام اموری نظیر هل دادن، پرت کردن، شلاق زدن، وارد کردن صدمه فیزیکی به کودک، لگد زدن، کبودی، شکستن استخوان و… برای کودک پیش از رسیدن به ۱۸ سالگی نوعی از این اذیت و آزار به حساب می آید.
- کودک آزاری عاطفی
یکی از انواع کودک آزاری، کودک آزاری عاطفی است. این نوع آسیب بدین مفهوم است که بزرگسالان، کودک را از لحاظ عاطفی، اموری نظیر بی مبالاتی به نیاز های عاطفی کودک، راندن او، انجام دعوای خانوادگی در حضور کودک، ترغیب و تشویق نکردن او، مصرف الکل یا مواد به وسیله پدر یا مادر در حضور کودک و… انجام دهند و به او صدمه وارد کنند.
- کودک آزاری جنسی
اعمال هر نوع آزار جنسی به کودک نظیر لمس، مجبور کردن او به مشاهده رابطه دو شخص بزرگسال، بوسیدن، وادار کردن او به برهنه شدن، عکس گرفتن از بدن او، نشان دادن تصاویری از اشخاص برهنه به او، وادار کردن کودک در کاری که سبب ارضای شخص بزرگسال شود و… را می توان یک نوع آزار به کودک نامید.
بارزترین دلایل کودک آزاری
کودک آزاری می تواند دلایل متنوعی داشته باشد دلایل خانوادگی، روانی، اقتصادی، فرهنگی و…
کودکان امکان دارد به علل کشمکش و مشاجره خانوادگی میان پدر و مادرشان در دسترس خشونت و تندخویی این دو واقع شوند؛ و در حقیقت پدر و مادر عصبانیت و ناراحتی خود را که ناشی از شرایط نابسامان اجتماعی و اقتصادی است را بر سر کودکان خالی می کنند.
فرزندانی که به علت مشکلات و اختلافات پدر و مادر، ماحصل جدایی آنان می باشند و در نهایت بدون پدر و مادر به زندگی خود ادامه می دهند و همچنین امکان دارد مسکن یا مکان مطلوبی نداشته باشند در این صورت در دسترس اذیت، آزار و آسیب های دیگران واقع می شوند.
عواقب و پیامد های کودک آزاری
عواقب کودک آزاری در تمامی کودکان یکسان نیست و در هر کدام به گونه ای خود را نشان می دهد. این پیامد های معمولا به نوع آزار، سنی که در آن مورد اذیت واقع شده است، شدت و مدت زمانی که کودک آزار دیده وابسته است. این عواقب نه فقط زندگی شخصی او را در تمام عمر تحت الشعاع قرار می دهد بلکه سبب وارد شدن صدمات بسیاری به جامعه هم می شود.
- پیامدهای جسمانی
بعضی از عواقب، بیماری هایی را تا پایان عمر برای کودک به همراه خواهد داشت نظیر:
ضربه مغزی حاصل از ضربه
دیابت
امراض مزمن ریوی
سوتغذیه
معلولیت جسمی و حرکتی
ارتروز
حمله قلبی
صدمات مغزی
فشار خون بالا
برونشیت ریشه دار
سر درد های میگرنی
سکته مغزی
سرطان
عارضه های مزمن دستگاه گوارش
سندروم خستگی مزمن
اذیت و آزار و بی مبالاتی به کودک سبب عدم نمو بخش های ویژه ای از مغز یا فقدان نمو کافی مغز می شود. ولی با وساطت به موقع روانشناس می توان مانع ایجاد خیلی از بیماری ها در کودک شد.
- پیامد روانی
آسیب عمدی به کودک و غفلت منتهی به احساس ترس، تشویش، گوشه گیری و … در کودک می شود. مسائل مربوط به تحصیل، عزت نفس پایین، نداشتن اعتماد به نفس، افسردگی، عدم حفاظت روابط میان فردی جز پیامد های کودک آزاری به حساب می آید. از دیگر پیامد های این دسته از کودک آزاری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پایین آمدن کارآمد مهارت های شناختی
- مشکلات یادگیری و توجه
- فقدان منعطف پذیری و خود کنترلی
صحت عاطفی و روحی ضعیف مخصوصا خودکشی و افسردگی در این اشخاص بسیار رایج است. به ویژه اگر کودک مورد آزار و اذیت زیر ۷ سال سن داشته باشد.
ناهنجاری در روابط بین فردی و اجتماعی، ارتباط با هم سن و سال ها، رابطه عاشقانه آنها در سن بزرگسالی را تحت الشعاع قرار می دهد.
اعمال ضد اجتماعی و خلافکارانه در این اشخاص بسیار رایج است.
احساس دلهره، ترس بعد از واقعه، در کودکانی که مورد آزار و اذیت واقع شده اند با نشانه هایی نظیر تکرار خاطره ی پیشامدی که برای کودک افتاده است، دوری از مواجه شدن با اشخاصی که در آن پیشامد نقش داشته اند، حس ترس، وحشت، گناه، شرم، عصبانیت، استرس و… مشاهده می شود. دلهره بعد از اتفاق منتهی به اعمالی نظیر خودکشی، مصرف مواد مخدر و شکست در رابطه بین فردی می شود.
- پیامد های رفتاری
کودکانی که قربانی آزار و اذیت هستند حتی پس از اتمام این دوران رفتار های نامتعادلی از خود نشان می دهند. من جمله اعمال های جنسی نظیر کثرت شرکای جنسی، بلوغ زودرس و آغاز زود هنگام امور جنسی از رفتار هایی است که در این نوع کودکان مشاهده می شود.
پژوهشات متعددی مبنی بر ارتباط میان کودک آزاری و اعمال مجرمانه و جنایتکارانه در این اشخاص در سنین بالاتر است.
در ایجاد رفتار و عکس العمل هایی که در پی این نوع آزار و اذیت در اشخاص مشاهده می شود جنسیت نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مطابق پژوهشات صورت گرفته دختران معمولا به درونی کردن احساسات خود تمایل دارند و نشانه هایی نظیر افسردگی گوشه گیری اجتماعی و… را از خود نشان می دهند و پسر ها رفتار های پرخاشجویی، زورگویی و اعمالی که منتهی به جنایت می شود را از خود بروز می دهند.
بکارگیری از الکل و مواد مخدر در اشخاصی که در کودکی مورد آزار و اذیت واقع شده اند به صورت چشمگیری نسبت به سایرین بیشتر است.
ولی از ناخوشایند ترین پیامد کودک آزاری امتداد یافتن این چرخه است. اشخاصی که در دوران کودکی مورد اذیت و آزار واقع شده اند برای فرزندان خود این روش را نیز بکار می برند.
مجازات کودک آزاری
براساس قانون حمایت از کودکان و نوجوانان کودک آزاری یک جنایت عمومی به حساب آمده و احتیاجی به شاکی خصوصی ندارد. همچنین هر نوع خرید، فروش، بهره جویی و استفاده از کودکان به هدف انجام امور خلاف نظیر قاچاق ممنوع بوده اقدام کننده به این امور افزون بر جبران غرامت ایجاد شده به شش ماه تا ۱ سال زندان و به جزای نقدی از ۱۰ میلیون ریال الی ۲۰ میلیون ریال محکوم می شود.
هر نوع آسیب، آزار، اذیت، تعذی روحی و جسمی کودکان و چشم پوشی عمدی از صحت و بهداشت جسمی و روانی و جلوگیری از ادامه تحصیل آنها ممنوع بوده و شخص انجام دهنده این رفتار ها به سه ماه و یک روز الی ۶ ماه حبس و یا جزای نقدی تا ده میلیون ریال محکوم می شود.
تمامی اشخاص و مراکزی که به گونه ای وظیفه حفاظت و سرپرستی کودکان را بر دوش دارند موظف اند همین که موارد کودک آزاری را مشاهده کردن این موضوع را به مراجع قضایی گزارش دهد سرپیچی از این وظیفه سبب حبس تا ۶ ماه یا ۵ میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.
