امنیت کودکان در فضای مجازی

امروزه تفریحات کودکان با دوران قدیم بسیار متفاوت شده است و آنها بازی‌های ویدیویی و مجازی را ترجیح می‌دهند و از اینترنت برای راهی به عنوان سرگرمی استفاده می‌کنند. فضای مجازی می‌تواند فرصت‌های متعددی را در اختیار کودکان قرار دهد تا خودشان را پیدا کنند و انواع مطالب مختلف را بیاموزند اما این را بدانید که همین محیط میتواند افکار سمی وارد ذهن فرزند شما کند.

چالش‌های فضای مجازی و اینترنت برای امنیت کودکان

فضای مجازی می‌تواند برای کودکان ترسناک باشد مخصوصاً زمانی که والدین آنها نظارت و توجه کافی ندارند. به این دلیل که فرزندان هنوز قدرت تشخیص خوب و بد را ندارند و ممکن است به خاطر کنجکاوی هر تصویر یا فیلمی را ببینند. حتی گاهی همسالان فرزندتان می‌توانند محتوا و تصاویری که خوشایند نیستند و برای سن فرزند شما مناسب نمی‌باشد را نشان دهند. همین موارد می‌تواند به تدریج به سلامت و امنیت کودک شما صدمه وارد کند.

دادن تبلت یا گوشی به کودک اگر برای مدت زمان کوتاهی باشد و به قصد بازی‌های مفید باشد ایرادی ندارد اما زمانی که کودک بخواهد تمام وقتش را برای استفاده از فضای مجازی صرف کند آن موقع است که شما باید به فکر چاره باشید. استفاده بدون نظارت از اینترنت می‌تواند باعث شود که کودکان به محتواهای نامناسب دسترسی داشته باشند و حتی برخی از انحرافات جنسی را مشاهده کنند. علاوه بر این احتمال ایجاد رفتارهای پرخطر مانند ملاقات با غریبه‌ها و سوء استفاده احتمالی، احتمال انحرافات جنسی و همچنین به اشتراک گذاشتن بیش از حد مسائل محرمانه و کاهش اعتماد به نفس وجود دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اعتیاد به فضای مجازی کلیک کنید.

خطرات بزرگ در کمین کودکان در فضای مجازی

بیش از ۹۰ درصد نوجوانان ۱۲ تا ۱۷ ساله به فضای مجازی دسترسی دارند و ۸۰ درصد کسانی که از این فضا استفاده می‌کنند عضو شبکه‌های اجتماعی می‌باشند. طبق تحقیقات و مطالعات کودکان ۵ ساله تقریباً در کل دنیا قبل از راه رفتن و سخن گفتن ضربه زدن به صفحه‌های لمسی تبلت و گوشی‌های هوشمند را می‌آموزند. بنابراین به عنوان یک والد مهم است بیاموزیم که فضای مجازی چه فرصت‌ها و تهدیدهایی برای فرزندانمان دارد.آشنایی با خطراتی که می‌تواند کودکان و نوجوانان را در فضای مجازی تهدید کند ضروری است:

خطر قلدری و مزاحمت اینترنتی

ابتدا بهتر است تعریفی از مزاحمت اینترنتی داشته باشید. در فضای مجازی به هر نوع اذیت و آزار تکرار شونده‌ای که از سوی هم سن و سالان کودک و نوجوان رخ می‌دهد را مزاحمت اینترنتی می‌گویند. توصیه می‌شود شما به عنوان یک والد به فرزند خود بیاموزید که در صورت روبرو شدن با زورگویی‌های اینترنتی با شما صحبت کنند و ارتباط را قطع کنند. همچنین لازم است بر روی تمام وسایل ارتباطی فرزندتان تنظیمات امن‌سازی مرورگر را انجام داده تا بتوانید برخی وب سایت‌ها را بر اساس موضوع مسدود نمایید.

خطر ارسال محتوای جنسی از سوی نوجوان

کودک و نوجوان احتمال دارد با استفاده از تلفن همراه یا کامپیوتر به ارسال تصاویر یا جنسی است. این اتفاق هنگامی رخ می‌دهد که آنها در یک رابطه عاشقانه قرار گرفته باشند و ندانند که چه خطراتی تهدیدشان می‌کند. خطراتی که این رفتارها دارد این است که با نقص حریم شخصی احتمال دارد فرد مقابل از فرزند شما در صورت قطع رابطه سوء استفاده کند. علاوه بر این اگر فرزند شما زیر ۱۰ سال دارد ارسال تصاویر از سوی یک نوجوان می‌تواند باعث شود که او زودتر از سن خودش با مفاهیم جنسی آشنا شود و دچار بلوغ زودرس شود. از سوی دیگر بهتر است والدین هم یی برای فرزندشان باشند. زمانی که نوزادی به دنیا می‌آید و مادرش مدام عکس‌های او را در فضای مجازی انتشار می‌دهد یعنی اینکه با این رفتارها به او می‌آموزد که نظرات دیگران برایش اهمیت دارند و همین امر باعث می‌شود که خود این کودک هم بعدها به تنهایی تصاویرش را در فضای مجازی به اشتراک بگذارد. راهکار مهم پیشگیری از آسیب ارسال محتوای جنسی این است که اجازه دهید فرزند شما بداند که به رفتار آنلاین آنها در فضای مجازی نظارت کامل دارید.

درندگان سایبری

درندگان سایبری بزرگسالانی می‌باشند که با هدف سوء استفاده جنسی و اخاذی از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی ارتباط برقرار می‌کنند. آنها با گردآوری اطلاعات خصوصی از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی در فرصت مناسب ممکن است دست به اخاذی، اغفال، آدم ربایی و.. بزنند. در این زمینه بهتر است به فرزندان خود بیاموزید که از همان ابتدا به ایمیل‌ها و پیام‌های افراد ناشناس پاسخ ندهند و هرگز با کسانی که نمی‌شناسند به صورت تصویری صحبت نکنند.

مواجهه ناخواسته با محتوای ناسالم

این خطر شامل هرگونه محتواهای ناخوشایندی مانند مطالب مستهجن جنسی و خشونت آمیز که توسط شبکه‌های اجتماعی یا پیام رسان‌ها منتشر می‌شود. متاسفانه با توجه به اینکه برخی سایت‌های پورن و خشونت آمیز و یا سایت‌هایی که محتوای مخصوص بزرگسالان دارند به راحتی در دسترس هستند این عوامل می‌تواند مشکلات روحی و روانی و همچنین تحریک زود هنگام جنسی در کودکان ایجاد کند. توجه به نظام رده‌بندی سنی محتوا در ایران بسیار ضرورت دارد که متاسفانه به آن توجهی نمی‌شود.

سرقت اطلاعات

سرقت اطلاعات هنگامی رخ می‌دهد که یک مجرم سایبری اطلاعات شخصی همچون نام آدرس کلمه عبور و یا اطلاعات مالی را از افراد ناشناس گرفته و این اطلاعات را به نیت‌های مختلف می‌فروشد یا جهت جرم استفاده می‌کند. مجرم سایبری می‌تواند از این اطلاعات جهت ارسال پیام‌های تهدیدآمیز یا هک کردن حساب‌ها و یا جعل هویت استفاده کند. بنابراین بهتر است به فرزندان خود بیاموزید تا از اطلاعات مهم شخصی خودشان محافظت نمایند مانند مشخصات شناسنامه و مشخصات والدین، آدرس محل سکونت و آدرس مدرسه و…

اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای

بخش مهمی از زمان کودکان در فضای مجازی صرف انواع بازی‌های رایانه‌ای مختلف می‌شود و عدم آشنایی و مهارت والدین با محتوای این بازی‌ها می‌تواند سلامت روان کودکان را تهدید جدی کند. آسیب‌های مرتبط با بازی‌های رایانه‌ای شامل آسیب‌های فیزیکی، روان تنی، پرخاشگری، گوشه‌گیری، تنبل شدن ذهن، تاثیرات منفی در روابط بین فردی، افت تحصیلی و کاهش اعتماد به نفس می‌باشد. یکی از بازی‌هایی که در ایران برای نوجوانان و کودکان طرفدار زیادی دارد GTA است که در آمریکا برای افراد زیر ۱۷ سال توصیه نمی‌شود. سازنده این بازی آن را دارای محتوای خشونت آمیز، برهنگی، خونریزی، شوخی‌های رکیک، محتوای جنسی آشکار و مصرف الکل و مواد مخدر گزارش کرده است. در فضای مجازی انواع بازی‌های مختلفی مانند اکشن، مبارزه‌ای، ورزشی، ماجراجویی، مسابقه‌ای، نقش آفرینی و بازی‌های دخترانه‌ای مختلفی وجود دارد که فرزند شما متناسب با علایقش آنها را انتخاب می‌کند. این را بدانید که صنعت بازی‌های ویدیویی هر روز گسترده‌تر می‌شود و انواع مختلفی از آنها وارد عرصه می‌شود. یادتان باشد که بازی برای کودکان فقط جنبه سرگرمی ندارد بلکه بخش مهمی از ذهن و روان آنها را هم درگیر می کند.

راهکارهای امنیت کودکان در فضای مجازی

حفظ فرزندان از خطرات و آسیب‌های فضای مجازی نیازمند استفاده از راهکارهای همراهی، مراقبت و کنترل در چارچوب خانواده می‌باشد. والدین لازم است با همراه کردن فرزندشان در روند مراقبت و کنترل در یک مسیر تعاملی خطرات را شناخته و راه‌های کاهش آن را با همراهی اعضای خانواده دنبال نمایند.

شناخت دامنه خطر

والدین و فرزندان در ابتدا بهتر است بدانند که فضای مجازی امنیتی ندارند و نباید با آن خوشبینانه برخورد کرد بلکه لازم است نگاه واقع گرایانه‌ای داشته باشند و بدانند که با محیطی روبرو هستند که خطرات متعددی دارد. این را بدانید که فضای مجازی می‌تواند باعث افزایش جرائم خشونت آمیز، وابستگی و گرفتار شدن در دام افراد تبهکار ایجاد کند.

نظارت مشارکتی

نکته اساسی که والدین لازم است آن را جدی بگیرند این است که فرزند خود را در روند نظارت و مراقبت شرکت دهند یعنی اینکه کودک باید عنصر اصلی حاضر در زمینه نظارت باشد. مثلاً هر خانه‌ای باید مقرراتی برای استفاده از اینترنت و فضای مجازی باشد و کودک از اینکه بخواهد هر زمان در این فضاها باشد خودداری کند. همچنین لازم است همی‌های در خانواده باشد و آنها در مورد آسیب‌های این فضا با یکدیگر صحبت کنند. این نکته مهم را هم به فرزندان خود یاد دهید که مشخصات فردی و خانوادگی مانند آدرس خانه و حساب‌های بانکی و غیره را هرگز در اختیار افرادی که نمی‌شناسند نگذارند.

افزایش مهارت

در مورد استفاده از ابزار و رسانه‌ها والدین لازم است برای همراهی با کودکان و نوجوانان خود کار با وسایل باطی و شبکه‌های مجازی را یاد بگیرند. والدینی که در این زمینه مسئله دارند می‌توانند از سایر اعضای خانواده خود کمک بگیرند. متاسفانه برخی از افراد هستند که روزانه زمان زیادی را صرف فضای مجازی می‌کنند اما راهکارهای ایمن سازی را نمی‌دانند و همین امر می‌تواند مشکلات متعددی را برایشان ایجاد کند. بنابراین موضوع آموزش سواد رسانه‌ای برای والدین و فرزندان بسیار ضروری است.

کنترل ابزاری

استفاده از ابزارهای کنترل مخصوص والدین یکی از راهکارهای ضروری و مفید می‌باشد به این دلیل که یکی از مسایل روزانه والدین با فرزند کودک و نوجوان خود بر روی مدت زمان استفاده آنها از دنیای مجازی می‌باشد. ابزارهای کنترل والدین راهکار مفیدی جهت کم کردن تنش با کودک و همراه کردن او در روند نظارت و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی در دنیای مجازی هستند.

هدایت و فضاسازی

تحقیقات گوناگونی نشان می‌دهد که بخش زیادی از کودکان و نوجوانان در شرایط انتخاب بین بازی‌های واقعی و رایانه‌ای بازی‌های واقعی انتخابشان است. بنابراین مهارت والدین در ایجاد این شرایط متناسب با سن فرزند می‌تواند باعث امنیت آنها در فضای مجازی شود.. این کارها علاوه بر اینکه باعث اتلاف کمتر وقت نوجوان در فضای مجازی می‌شود می‌تواند زمینه ساز شکوفایی استعدادها و رشد و پیشرفت آینده شغلی او شود.

کامل کردن فرایند نظارت

شما برای مراقبت کامل کودکان خود در فضای مجازی نیاز به مراقبت مدرسه و جامعه هم دارید. فرزندان ما فقط در خانه کنارمان نیستند بلکه آنها زمان‌هایی را با دوستان خود در مدرسه یا دیگر کلاس‌های تفریحی سپری می‌کنند. بنابراین مدرسه‌ای که فرزند شما در آن درس می‌خوانند و هم سن و سالان و دوستانی که دارد برای امنیت او در فضای مجازی ضروری است چرا که هم سن و سالان از یکدیگر تاثیر می‌پذیرند. در این زمینه توصیه می‌شود به کودکان خود بیاموزید که دوست خوب چه ویژگی‌هایی دارد و اگر کسی قصد دارد که هر نوع تصویری یا فیلمی را برایش ارسال کند چه رفتاری باید با او داشته باشد.

الگوی مناسبی باشید

تاثیر رفتار والدین بر فرزندان بدون شک اثبات شده است. برای حفظ امنیت کودکان خود در فضای مجازی سعی کنید تا حد امکان الگوی همان رفتار مناسبی باشید که می‌خواهید فرزندتان باشد. اگر شما در فضای مجازی هنگامی که آنلاین هستید هر تصویر و ویدیویی را نگاه نکنید و علاوه بر این زمان خود را محدود کنید و به فعالیت‌های مختلفی مانند کتاب خواندن یا ورزش و یا هر کار دیگری اختصاص دهید کودکتان هم همین رفتارها را تقلید می‌کند. به این نکته توجه کنید که خودتان با استفاده مفرط از فضای مجازی کودکتان را هم ناخواسته به این کار تشویق می‌کنید. بنابراین تا جایی که می‌توانید زمان خود را در فضاهای مجازی به حداقل برسانید و این کار را به کودکان خود هم بیاموزید.

کلام پایانی

با افزایش روزانه شبکه‌های اجتماعی و تنوع گسترده آنها امنیت کودکان در این فضاها ضرورت دوچندانی پیدا کرده است. از سوی دیگر از آنجا که بسیاری از مدارس و کلاس‌های آموزشی برای فرزندانمان نیازمند ورود به فضای مجازی می‌باشد، نظارت بر استفاده کودکمان از اینترنت امری حیاتی است. به این نکته توجه کنید که فرزند پروری والدین و ارتباطی که با کودک و نوجوان خود دارند، در حفظ و مراقبت آنها از فضای مجازی تاثیرگذار است. هر چقدر والدین بتوانند زمان بیشتری را با فرزندان خود سپری کنند و انواع وسایل تفریحی مختلفی را در اختیارشان قرار دهند کودکان و نوجوانان کمتر رو به سمت این فضاها می‌آورند. اگر شما هم نگران امنیت و سلامت روانی فرزندتان در فضای مجازی هستید پیشنهاد می‌شود که حتماً در این زمینه مهم از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید.