حتماً شما هم تاکنون آرزوهایی داشته‌اید مانند خریدن فلان خودرو یا خانه، قبول شدن در کنکور، ارتقای شغلی یا وصال به معشوق. این رویاها پس از دستیابی به آن شاید چندان هم مثل گذشته برایتان لذت بخش نبود. شاید دوست داشتید تصور کنید که احساس شادی می‌تواند همیشه دوام داشته باشد اما حقیقت این است که هر انسانی یک مبنای عاطفی دارد که بعد از هر تجربه خوشحالی یا ناراحتی دوباره به آن برمی‌گردد . این مورد که به عنوان تردمیل خوشبختی نامگذاری شده توسط بسیاری از محققان سال‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.
تردمیل خوشبختی
یکی از روانشناسان به نام فیلیپ بریکمن و دونالد کمپیل در تحقیقاتی که در سال ۱۹۷۱ انجام دادند برای اولین بار اصطلاح تردمیل خوشبختی یا سازگاری با خوشبختی را بیان کردند. این پدیده به نوعی سازگاری با خوشبختی و عادت به رویدادهای احساسی مثبت یا منفی است . مثل اینکه شما به یک اتاق تاریک وارد می‌شوید و بعد از مدتی چشم شما به آن عادت می‌کند یا کسانی که در مزرعه کشاورزی می‌کنند و بعد از مدت زمانی به بوی کود عادت می‌کنند. عواطف انسان هم مثل شادی یا ناراحتی بعد از یک مدتی به شرایط خو می‌گیرد
احساسات هیجانی مانند شادی یا غم شدید پس از یک مدتی رنگ می‌بازد و به حالت خنثی برمی‌گردد. در تحقیقاتی که بریکمن و کمپیل بر روی یک نمونه ۲۲ نفری از قربانیان تصادفی که دچار فلج شده بودند و یک گروه کنترل گرفتند برندگان بخت آزمایی مبالغ زیادی به دست آورده بودند و قربانیان حادثه از سوی یک موسسه برگزیده شده بودند و افراد گروه کنترل هم از بین همان افرادی انتخاب شده بودند که افراد بخت‌آزمایی بودند و از لحاظ سن و درآمد هم مانند یکدیگر بودند. با همه افراد در مورد تغییر و تحولات زندگی‌شان مصاحبه‌هایی صورت گرفت. این پژوهشگران از افراد خواستند تا میزان رضایت خود را در قبال هفت وظیفه همچون صحبت با دوست، خرید لباس، شنیدن یک شوخی بامزه، خواندن مجله و مواردی همانند آن ارزیابی کنند. طبق تحقیقات صورت گرفته برندگان بخت‌آزمایی احساس رضایت داشتند اما در میزان خوشبختی آنها با گروه کنترل تفاوت چندانی مشاهده نشد. از سوی دیگر کسانی که قربانی تصادفات شده بودند هم در میزان احساس خوشبختی با گروه کنترل تفاوت چندانی نداشتند.
آیا سازگاری انسان با هر رویدادی یکسان است؟
پژوهش‌هایی که در مورد واکنش انسان به استرس صورت گرفته است نشان از مسیرهای گوناگونی دارد که افراد برای انطباق با اتفاقات تحول آفرین زندگی همچون سوگواری برای از دست دادن عزیزان یا جدایی اتخاذ کردند. به نوعی برگشت انسان به شرایط نرمال و همیشگی برای برخی از این اتفاقات بسیار بیشتر از سایر رخدادها زمانبر است و مهمتر از همه اینکه با توجه به نحوه تاثیرگذاری این رخدادها بر انسان مبنای عاطفی تعریف شده ،احتمال دارد همیشه عوض شود و فرد را دچار خوشحالی یا ناراحتی بیشتر کند. مثلاً میزان انطباق افراد پس از فوت همسر معمولاً به نیروهای درونی‌شان و حمایت اطرافیان وابسته است که فوراً پس از این رخدادها از دیگران دریافت می‌نمایند. مخصوصاً در مورد افراد سن بالا عادت کردن ممکن است بسیار دشوار باشد و حتی مرگ همسر آنها را درگیر چالش‌های جدی کند که هرگز نتواند به زندگی عادی برگردند و در نهایت هم خودشان دچار مرگ زودرس شوند. از طرف دیگر کسانی که در برابر فشارهای روحی تحمل بالاتری دارند ممکن است کمتر ضربه بخورند اما این در مورد همه صادق نیست به نوعی طی کردن اتفاقات شاد می‌تواند انسان را دچار شادی بیشتر کند اما این روند عادت کردن همچنان وجود دارد همان روندی که باعث می‌شود از آسیب و غم جدا شویم رسیدن به احساس لذت گرایی و خوشبختی دائمی را برایمان غیر ممکن می‌کند. پدیده تردمیل خوشبختی به رخدادهای خاص زندگی مربوط نمی‌شود هر یک از ما با اتفاقات کوچک و بزرگی مواجه می‌شویم که روند روزانه زندگی مان را دچار اختلال می‌کند این مشکلات مسائلی همچون گم کردن کیف یا تصادفات رانندگی را در بر می گیرند. طبق پژوهش‌ها اتفاقات کوچک و بزرگ با توجه به مدیریت افراد می‌توانند تاثیر مختلفی بر جسم و روح او بگذارند.
ارتباط این موارد با افزایش سن چیست؟
طبق تحقیقات و مطالعات هرچند سالمندان در مقابل حوادث استرس بار تاثیر پذیر هستند اما به راحتی می‌توانند بهتر از جوانان کنترل احساسات خود را در دست داشته باشند. مطابق با پژوهش‌هایی که در سال ۲۰۱۴ محققان متوجه شدند که با افزایش سن مشکلات زندگی تاثیر کمتری بر افراد سالمند می‌گذارد و این فرایند تا سنین ۶۰ و ۷۰ سالگی ادامه پیدا می‌کند و از آن موقع به بعد شدت اثرگذاری این اتفاقات به تدریج بیشتر می‌شود. برعکس اتفاقات خوشایند روند کاملاً متفاوتی پیدا می‌کند تا سن ۸۰ سالگی افراد تاثیر بیشتری می‌پذیرد و در سنین بالاتر از آن این تاثیرگذاری کمتر می‌شود. تمام این اتفاق نشان می‌دهد که با بالا رفتن سن سازگاری با خوشبختی هم رو به زوال می‌رود یعنی از نظر نحوه مواجهه فرد با مشکلات و اتفاقات خوشایند زندگی. با این حال تردمیل خوشبختی نوعی مکانیسم مفید برای بقای انسان و تکامل او به شمار می‌رود. رمز سازگاری با خوشبختی این است که زندگیتان را از حالت یکنواختی و همیشگی بیرون بیاورید. به نوعی هر چند وقت یکبار ریسک کنید و از حاشیه امن خود فاصله بگیرید مثل اینکه چیزهای جدیدی را امتحان کنید با افراد جدیدی ارتباط اجتماعی برقرار کنید یا حتی زبان و موسیقی مورد علاقه خود را بیاموزید. علاوه بر این می‌توانید به باشگاه بروید و تمرینات ورزشی جدید را انجام دهید.
تجویز راهبردی
شاید با خودتان بگویید که اگر تردمیل خوشبختی واقعیت داشته باشد پس این همه تلاش برای رسیدن به تحصیلات بالاتر، وصال معشوق یا درآمد بیشتر، خریدن خانه یا ماشین یا هر چیز دیگری تاثیری در خشنودی ما ندارد اما بهتر است به این دو مورد توجه کنید:
1.دستیابی به همین اهداف کوچک و بزرگ است که سبب می‌شود انسان تلاش کند و در سایه این تکاپو است که فرد ساخته می‌شود یاد می‌گیرد و بزرگ می‌شود. اگر به این نکته دقت کنید آنگاه متوجه می‌شوید که از چیزهای مادی مثل خانه یا ماشین و یا هر چیز دیگری توقع لذت و شادی همیشگی و دائمی نداشته باشید. هر کدام از این‌ها صرفاً بهانه‌ای برای رشد و شدن شما هستند نه صرفا داشتن.
2.اگر هدف‌هایتان را به طرز صحیحی انتخاب نمایید آن موقع سطح خوشنودی شما هم بیشتر می‌شود. هدف‌های شما چنانچه در حیطه علایق و استعدادهایتان باشد آن موقع رسیدن به آن رضایت شما را بیشتر می‌کند. یادتان باشد که شما هرچه بیشتر در جستجوی هدف‌های معنوی و عمیق‌تر باشید مانند کمک به افراد کم درآمد و مستضعف جامعه یا هر کار خیر این چنینی، آن موقع رضایت درونی بیشتری هم خواهید داشت.
کلام پایانی
سبک زندگی تاثیر زیادی در سلامت روان و جسم انسان می‌گذارد. سعی کنید طوری زندگی کنید که از امتحان کردن موارد جدید و تازه لذت ببرید. زندگی انسان وقتی در یک حالت یکنواختی قرار می‌گیرد روانش را فرسوده می‌کند. می‌توان با مداخله‌های مناسب میزان شادمانی را بالا برد و این امر برای هر فردی ممکن است. در این زمینه توصیه می‌شود از یک روانشناس کمک بگیرید.
