اضطراب جدایی به معنای ترس شدید از دست دادن عزیزان یا افراد مهم زندگی است که می‌تواند کودک و بزرگسال را تحت تاثیر قرار دهد. شاید تاکنون برایتان پیش آمده باشد که هنگام جدا شدن از یکی از افراد مهم زندگی یا عزیزان خود ضطرب و نگران می‌شوید تا جایی که تصور می‌کنید ممکن است اتفاقی برای آنها بیفتد. این می‌تواند نشانه‌ای از اضطراب جدایی باشد. برای آشنایی با دلایل این اختلال و درمان آن ادامه مقاله را دنبال کنید.
اضطراب جدایی چیست ؟
اضطراب جدایی به نوعی نگرانی برای از دست دادن یا دور شدن عزیزان محسوب می‌شود که در آن شخص اضطراب و ناراحتی بالایی را تجربه می‌کند. افرادی که درگیر این اختلال هستند طاقت دور شدن از افراد مهم زندگی خود مانند مادر ، همسر ، فرزند یا غیره را ندارند. این اضطراب از دوران کودکی تا بزرگسالی می‌تواند حالت‌های مختلفی داشته باشد. اضطراب جدایی به عنوان یکی از اختلالات روانی به حساسات فرد آسیب جدی وارد می‌کند طوری که او مجبور بخش مهمی از کارهای ضروری را به تعویق بیندازد برای اینکه از فرد مهم زندگیش دور نشود. در مواردی حتی می‌تواند این اضطراب آنقدر شدید باشد که هنگام دور شدن از عزیزان دچار فروپاشی عاطفی شود.
مشاوره افسردگی در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
نشانه‌های اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان
اضطراب جدایی نوعی نگرانی یا ترس بیش از حد در مورد جدایی از کسانی است که شما به آنها دلبستگی دارید چرا که کودک می‌تواند مادر را حتی هنگامی که حضور ندارد تصور کند و مطمئن است که او دوباره باز می‌گردد. با این حال نشانه اختلال اضطراب جدایی این است که این نوع اضطراب با سن فرد تناسبی ندارد و حتی نگرانی او به حدی است که می‌تواند دور از آنها بخوابد. بزرگسالانی که دچار این اختلال هستند از سفر رفتن به تنهایی خودداری می‌کنند و حتی احتمال دارد خواب‌ها یا کابوس‌هایی در مورد جدایی از افراد مهم زندگی خود ببینند. کودکانی که دچار اختلال جدایی هستند معمولاً زمانی که می‌خواهند از والد خود برای رفتن به مدرسه جدا شوند نشانه‌های عصبی همچون حالت تهوع و استفراغ یا سردرد را تجربه می‌کنند. اضطراب جدایی جزو شایع‌ترین اختلالات اضطرابی در کودکان کمتر از ۱۲ سال است اما با این حال تعدادی از بزرگسالان هم به آن مبتلا می‌شوند.
رایج‌ترین علائم اختلال اضطراب جدایی شامل:
- ناراحتی و اضطراب شدید هنگام جدایی یا انتظار کشیدن برای جدایی
- نشانه‌های جسمانی هنگام جدایی مانند سردرد یا شکم درد
- کابوس‌های دائم در مورد جدایی از افراد مهم
- پرهیز از خوابیدن به تنهایی یا دور از خانه
- پرهیز از رفتن به مکان‌هایی که نیاز به جدایی مانند محل کار یا تحصیل
- نگرانی در مورد آسیب دیدن یا فوت افراد مهم زندگی
دلایل اضطراب جدایی
عوامل مختلفی می‌تواند در اضطراب جدایی نقش داشته باشد که رایج‌ترین آنها به شرح زیر است:
عوامل ژنتیکی: طبق تحقیقات و مطالعات اختلالات اضطرابی در خانواده‌ها می‌تواند ارثی باشد یعنی کسانی که خانواده یا اقوام آنها درگیر اختلال اضطرابی هستند بیشتر از دیگران مستعد چنین مسئله‌ای می‌باشند.
عوامل محیطی و تجربیات زندگی: تجربیات ناخوشایند در دوران کودکی مانند جدایی والدین مراقبان می‌تواند عاملی برای اختلال اضطراب جدایی محسوب گردد. علاوه بر این برخی موقعیت‌های محیطی مانند مهاجرت یا تغییرات اساسی در زندگی عامل اضطراب جدایی است.
شخصیت و ساختار روانشناختی: افرادی که مضطرب‌تر از دیگران هستند یا حساسیت بالاتری به فشارها و استرس‌های مختلف در زندگی خود دارند بیشتر هم مستعد اختلال اضطراب جدایی می‌باشند.
تعاملات وابستگی: نحوه تعامل بین والد و کودک از دوران اولیه رشد در این اختلال نقش اساسی دارد. کودکانی که دلبستگی از نوع امن را ندارند و از همان دوران اولیه رشد خود اعتماد و امنیت را از والد و مراقب خود نگرفتند بیشتر در معرض اختلال اضطراب جدایی هستند.
مشاوره فردی در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
چه افرادی تحت تاثیر اضطراب جدایی هستند ؟
گزارش‌ها و تحقیقات مختلفی نشان می‌دهد که اضطراب جدایی در زن‌ها و مردها یکسان رخ می‌دهد. اولین علائم این اختلال در سال‌های دبستان مشاهده می‌شود که نشانه‌های آن در همه یکسان نیست. شروع نشانه‌ها غالباً بعد از برخی شرایط غیبت از مدرسه اتفاق می‌افتد. معمولاً والدینی که خودشان اضطراب بالایی دارند ودکان آنها بیشتر در معرض اضطراب جدایی قرار می‌گیرند به این دلیل که این علائم را از والد خود گرفته و الگوبرداری می‌کنند.
راه‌های کاهش اضطراب جدایی کودک از مادر
والدینی که کودک آنها درگیر اضطراب جدایی است می‌بایست تمرین‌های کوتاه مدت جدایی با او داشته باشند مثلاً گاهی مادر می‌تواند برای مدت کوتاهی اتاق را ترک کند در حالی که در نزدیکی کودکش است. علاوه بر این بازی‌هایی مانند قایم موشک هم برای کاهش اضطراب کودک کمک کننده است. توصیه دیگر این است که مادر قبل از جدا شدن از کودک او را ببوسد و به او خاطرنشان کند که به زودی برمی‌گردد. هر چقدر که مادر برای کودک پیش بینی پذیرتر باشد ترس و اضطراب کودک هم از دوری او کمتر خواهد شد. کودکانی که شب‌ها هم نمی‌توانند از والد خود دور بمانند بهتر است قبل از خواب برای آنها قصه گفته شود و همچنین چراغ خواب روشن باشد.
درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان
مهمترین روش‌های درمان برای این اختلال شامل موارد زیر است:
درمان شناختی رفتاری
یکی از درمان‌های رایج برای اختلال اضطراب جدایی درمان شناختی رفتاری است که افکار منفی و ناکارآمد کودک یا بزرگسالا شناسایی می‌کنند و آنها را به چالش می‌کشند. در درمان‌های شناختی رفتاری فرد تکنیک‌هایی را آموزش می‌بیند که به کمک آن می‌تواند با اضطراب خود مقابله کرده و کم کم با موقعیت‌هایی که اضطراب‌آور هستند عادت کند. البته برای کودکان کوچکتر معمولا در کنار رمان شناختی رفتاری از بازی درمانی هم استفاده می‌شود.
دارو درمانی
در صورت شدت این اختلال به توصیه روانپزشک از داروهای مناسب با آن همچون داروهای ضد افسردگی به نام مهار کننده‌های بازجذب سروتونین استفاده می‌شود. این داروها در کنار درمان‌های شناختی رفتاری کمک کننده بودند و می‌توانند از شدت نشانه‌ها بکاهند.
آموزش والدین و مشاوره خانواده
برای درک بهتر اختلال اضطراب جدایی بهتر است مخصوصاً برای کودکان به خانواده‌های آنها آموزش‌هایی در مورد این اختلال داده شود. همچنین مشاوره خانواده در کنار سایر درمان‌ها سبب بهبود ارتباطات خانوادگی و حمایت عاطفی مناسب از فرد می‌گردد.
مداخلات آموزشی در مدارس
برنامه‌های آموزشی لازم در مدرسه‌ها می‌توانند برای کودکانی که درگیر اضطراب جدایی هستند کمک کننده باشد تا آنها بتوانند با محیط سازش پیدا کرده و اضطراب خود را کنترل نمایند.
مشاوره خانواده در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
کلام پایانی
در مقاله امروز متوجه شده‌اید که اختلال اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان وجود دارد. اگر شما هم متوجه چنین اضطرابی در خودتان یا فرزندتان شده‌اید توصیه می‌شود در کنار راهکارهای لازم از مشاورین متخصص و روانشناس هم کمک بگیرید.
