خواب پریشی یا به اصطلاح پاراسومیا یکی از اختلالات خواب محسوب می‌شود که سبب ایجاد رفتارهای غیر نرمال در حین خواب می‌گردد. به علت این اختلال شخص احتمال دارد هنگام خوابیدن صحبت کند ، راه برود یا حتی غذا بخورد و کارهای دیگری را انجام دهد در حالی که دیگران ممکن است فکر کنند او بیدار است و واقعیت این است که خواب می‌باشد و این رفتارها غیر ارادی است. برای آشنایی بیشتر با پاراسومنیا ، علل ، تشخیص و درمان ادامه مقاله را دنبال کنید.
پاراسومنیا و علائم آن
خواب پریشی یا پاراسومنیا یکی از اختلالات رایج خواب بوده که به علت ایجاد فتارهای غیر عادی می‌تواند خواب شخص را درگیر مسائلی کند. به اعتقاد پزشکان علت این حالت هوشیاری بیش از حد مغز در حین خواب است. هر چند این اختلال بیشتر در کودکان مشاهده می شود اما باز هم می تواند هر طیف سنی را در بربگیرد. کابوس دیدن ، فلج خواب ، راه رفتن در خواب ، پرخوری و رفتارهای این چنینی علائم بارزی هستند که متخصصین در حین تشخیص به آن توجه می‌کنند.
مشاوره افسردگی در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
علائم تشخیص پاراسومنیا
معمولا نشانه‌های خواب پریشی در کودکان و بزرگسالان متفاوت بوده و کودکان بیشتر نشانه‌هایی همچون شب اداری ، گریه ، گیجی ، راه رفتن و ترس را بیان می‌کنند به همین علت که نمی‌توانند تنها بخوابند. در چنین شرایطی می‌بایست حمایت بیشتری از کودک کرد به جای آنکه او را سرزنش یا تنبیه کرد. مثلاً اگر کودک شما دائماً رختخوابش را خیس می‌کند می‌توانید به او توصیه کنید که قبل از خواب حتماً چند بار به دستشویی برود یا نوشیدنی و مایعات کمتری مصرف کند. مهمترین نشانه‌های پاراسومنیا در بزرگسالان شامل:
- احساس خواب آلودگی یا خستگی زیاد در طول روز
- ظاهر شدن بریدگی و زخم‌هایی بر بدن
- فلج خواب
- دندان قروچه دائمی در خواب
- مشکل در خوابیدن
- حرف زدن ، راه رفتن یا غذا خوردن در حین خواب
- وحشت در خواب
- بیدار شدن از خواب با حالت گیجی و سردرگمی
انواع پاراسومنیا
این اختلال معمولاً به عنوان پاراسومنیای اولیه و پاراسومنیای ثانویه به شکل اختلال در دیگر ارگان‌های بدن هنگام خواب همچون رفلاکس اسید معده به مری یا تشنج و دیسکینزی تنفسی می‌باشد. علاوه بر این می‌توان این اختلال را از این لحاظ که چه موقعی اتفاق می‌افتد دسته‌بندی کرد چرا که بعضی از انواع آن در نیمه‌های اول و موقع خواب نامتعارف اتفاق می‌افتد ولی برخی دیگر در حین خواب رم و اواخر شب رخ می‌دهد.
مشاوره فردی در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
پاراسومنیا در طول خواب non-Rem
- وحشت در خواب که به صورت لرزش ، جیغ زدن یا فوبیای شدید بروز می‌یابد.
- راه رفتن یا خوابگردی در حین خوابیدن که گاهی با صحبت کردن هم مایان می‌شود. حتی احتمال دارد فرد کارهایی چون نواختن موسیقی یا رانندگی را هم انجام دهد که خطرناک است.
- اختلال خوردن در ارتباط با خواب که سبب می‌شود شخص وقتی که نیمه بیدار می‌باشد خوردن یا آشامیدن هم داشته باشد.
- برانگیختگی با گیجی و سردرگمی در خواب که احتمال دارد شخص ناگهان بیدار شود و شروع به گریه و زاری کند.
پاراسومنیا در طول خواب رم
- کابوس در خواب که سبب احساس استرس ترس و یا وحشت می‌گردد
- فلج خواب که سبب می‌شود شخص چند دقیقه پیش از خوابیدن یا هنگامی که در حالت بیدار شدن می‌باشد بدنش را نتواند تکان دهد.
- بهتر است بدانید که اختلالات رفتاری در خواب رم ممکن است با نشانه‌هایی چون فریاد ، خنده ، حرف زدن یا فحش دادن نمایان شود و حتی می‌تواند رفتارهای تهاجمی چون چنگ زدن ، مشت زدن یا لگد زدن را هم در بر بگیرد.
علت ایجاد پاراسومنیا چیست ؟
به عقیده محققان دلایل مختلفی ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد که شامل موارد زیر می‌گردد:
- ضربه به سر
- استفاده از الکل و مواد مخدر یا داروهای خاص
- ابتلا به اضطراب و استرس یا افسردگی
- اختلال استرس پس از سانحه
- دیگر اختلالات خواب همچون نارکولپسی
- اختلالاتی همچون پارکینسون یا تشنج در خواب
- خواب نامنظم یا ناکافی
- بیماری‌های التهابی مغز همچون آنسفالیت
مشاوره خانواده در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
راه تشخیص پاراسومنیا
متخصصین برای تشخیص این اختلال ابتدا می‌بایست در مورد سابقه پزشکی ، نحوه زندگی و سابقه خانوادگی فرد اطلاعاتی داشته باشند و پس از آن الگوی خواب او را ارزیابی می‌کنند. برای گزارش خواب از شخص درخواست می‌شود که او الگوهای خواب خود را نوشته و به عواملی چون زمان خواب و کیفیت یا علائمی که آن را مختل می‌کند توجه نماید. علاوه بر این متخصصین احتمال دارد از پلی سومنوگرافی هم استفاده کنند به این دلیل که این آزمایش عملکردهای متفاوت بدن در حین خواب همچون ضربان قلب ، امواج مغزی و الگوهای تنفسی را بررسی می‌کند. غالباً متخصصان خواب سعی می‌کنند دلایل ایجاد اختلال پاراسومیا و عواملی که نقشی در تشدید آن دارند را شناسایی کنند.
درمان پاراسومنیا
متخصصین خواب با توجه به نشانه‌های اختلال خواب درمان‌های خاصی را توصیه می‌کنند. معمولاً آنها با استفاده از رفتار درمانی یا تغییر سبک زندگی و دارو کنترل و بهبود وضعیت افراد دارند. برای کاهش خطر پاراسومنیا موارد زیر توصیه می‌شود:
- درب و پنجره را قفل کرده و یا آلارمی تا حد امکان بر روی آنها قرار دهید.
- هرگز اشیای خطرناک را در داخل اتاق خواب قرار ندهید.
- تا حد امکان سعی کنید زمین بدون هیچ نوع وسیله خاصی باشد
- از خوابیدن بر روی تخت‌های مرتفع یا دو طبقه پرهیز کنید.
- برای کنترل و کاهش نشانه‌های پاراسومیا به موارد زیر توجه کنید:
- از مصرف الکل و مواد مخدر دوری کنید
- ۱۵ تا ۲۰ دقیقه زودتر از خواب بیدار شدن همیشگی خود با استفاده از آلارم بیدار شوید
- بدون نسخه پزشک دارویی مصرف نکنید
- برنامه مشخصی برای خواب و بیداری خود بچینید
- سعی کنید هر شب به اندازه کافی بخوابید.
بهترین روانشناس سعادت آباد در مرکز مشاوره گروه همراه با تیم مجرب از روانشناسان و مشاوران
کلام پایانی
در این مقاله با اختلال خواب ، دلایل و نشانه‌های آن آشنا شده‌اید. این را بدانید که اختلال پاراسومنیا می‌تواند برای خود شخص یا حتی دیگران خطرناک باشد بنابراین درمان آن اهمیت بسزایی دارد. اگر شما هم به هر دلیلی مشکلاتی در خوابیدن دارید یا مدتی است که نمی‌توانید هر شب خواب آرام و کافی داشته باشید توصیه می‌شود که حتماً از یک روانشناس بالینی در این زمینه کمک بگیرید.
