طبیعی است که برای هر انسانی مرگ اتفاقی دردناک و غیر قابل باور است. اما گاهی اوقات بدون آنکه مرگی پیش آمده باشد ما ناخودآگاه ترس از دست دادن عزیزانمان را داریم. این موضوع کاملاً طبیعی است اما اگر دائماً به آن فکر کنید و در مورد مرگ عزیزانتان خیال پردازی کنید نشانه خوبی ندارد و پای یک اختلال روانی در میان است.
خیال پردازی درباره مرگ
خیال پردازی به معنای نوعی تصویر خیالی یا مجموعه‌ای از تصاویر است که برای انسان خوشایند است اما برخی اوقات خیال پردازی می‌تواند حاوی محتوای منفی باشد. به نوعی خیال پردازی راهی برای تجسم هر چیزی است. شما این تجربه را در دوران کودکی خود به وفور داشته‌اید مثلاً گاهی خودتان را به عنوان یک قهرمان یا در فلان موقعیت تصور می‌کردید. در بزرگسالان هم خیال پردازی می‌تواند راهی برای اهدافشان و موقعیت‌های ممکن باشد. از سوی دیگر برخی از افراد به گونه‌ای تربیت شده‌اند که در خیال پردازی‌ها غرق شده‌اند و والدین اجازه ندادند که پیامدهای رفتارهای خود را مشاهده کنند. مثلاً آنها با از دست دادن هر چیزی جایگزینش را فوراً به دست می‌آوردند و نمی‌توانستند جای خالی آن را ببینند. این امر سبب می‌شد که با واقعیت فاصله بگیرند.
برخی اوقات افراد در مورد مرگ خیال پردازی می‌کنند و دچار احساس‌هایی همچون ترس و اضطراب می‌شوند. ترس از مرگ بیشتر ترس‌های انسان را به خود اختصاص می‌دهد و رایج‌ترین ترس به شمار می‌رود. عزت نفس سکوی ایمنی در برابر اضطراب از مرگ است و برای کنترل آن ضروری می‌باشد. یکی از راه‌های داشتن عزت نفس این است که در کنارتان افراد دوست داشتنی و محبوب باشند تا در برابر اضطراب به شما آرامش وجودی دهند.
چرا درباره مرگ عزیزانمان خیال پردازی می‌کنیم؟
هنگامی که در مورد مرگ عزیزان خود فکر می‌کنید در مغزتان نظم وجود ندارد و کنترل خود را از دست می‌دهید. این افکار هنگامی به سراغ شما می‌آیند که فکر دیگری ندارید و یا در زمانی که در استراحت به سر می‌برید. طبق تحقیقات انجام شده مغز انسان ۱۲۶ حواس مختلف دارد که می‌تواند در یک لحظه به چندین موقعیت توجه نماید. مثلاً اگر کسی با شما صحبت کند و مغز شما هشدار دهد که این موضوع اهمیت چندانی ندارد شما آن هنگام تنها یک سوم حواستان به آن فرد است و بقیه را هم صرف توجه به کارهای خودتان می‌کنید یا حتی اگر صدایی از بیرون بیاید و یا تلویزیون روشن باشد آن را می‌شنوید. بنابراین باید بتوانید مغز خود را کنترل کنید همانطور که تمام اعضای بدنتان را در اختیار دارید. دلایلی که باعث می‌شود در مورد مرگ عزیزانتان خیال پردازی کنید:
احساس افسردگی دارید
یکی از نشانه‌های رایج در بین افرادی که دچار افسردگی هستند این است که در مورد مرگ خودشان یا عزیزانشان خیال پردازی می‌کنند. این امر می‌تواند تثبیت کننده موارد ناخوشایندی از زندگی انسان باشد. فرد افسرده راحت‌تر می‌تواند محتوای افکار منفی را در ذهن بپروراند. به نوعی هنگام افسردگی انسان فقط موضوعات منفی را جذب می‌کند و در مورد آنها خیال پردازی می‌کند. این افراد دچار نوعی خطای شناختی به نام انتزاع گزینشی هم هستند یعنی فقط به منفی‌ها توجه می‌کنند و مثبت‌ها را نادیده می‌گیرند.
افکار وسواسی دارید
افکار وسواسی در مورد مرگ هم می‌تواند ناشی از استرس و افسردگی باشد. این عوامل احتمال دارد شامل نگرانی از مرگ عزیزان یا کسی باشد که بسیار به او وابستگی دارید. این افکار در آغاز به عنوان افکار زودگذر و موقتی هستند اما بعدها احتمال دارد آنقدر روی آنها متمرکز شوید که جزئی از روتین زندگیتان شود و به تدریج شما را بترساند.
شما غصه می‌خورید
کنجکاوی انسان هنگامی که مرگ یا غم عزیزانی را میبیند کاملا طبیعی است. در این مواقع شما از خودتان می‌پرسید که مردن یعنی چه و چه اتفاقی برای افرادی که از دنیا می‌روند می‌افتد چه اتفاقی برای خودتان هنگام مرگ رخ می‌دهد. مکر بخشی از زندگی است و هر انسانی باید واقعیت آن را بپذیرد. خیلی از افراد با نوشتن احساسات خود در مورد غم و صحبت کردن دیگران در مورد آن آرامش می‌گیرند. علاوه بر این نوشتن احساسات خود در حفظ آرامش تخلیه هیجانی به شما کمک می‌کند.
انواع ترس از دست دادن عزیزان
فوبیای از دست دادن عزیزان دو نوع است فوبیای سالم و ناسالم:
فوبیای سالم
این نوع ترس در همه انسان‌ها وجود دارد. کاملاً طبیعی است که شما نگران از دست دادن کسانی باشید که بخش مهمی از زندگی خود را با آنها گذرانده‌اید و وابستگی دارید. هنگامی که افراد درگیر این فوبیا می‌شوند چنانچه زندگی آنها دستخوش تغییر جدی نشود و تنها در پی درک حقیقت مرگ باشند اختلالی وجود ندارد و این ترس مناسب است.
فوبیای ناسالم
بیماری ترس از دست دادن عزیزان هنگامی ناسالم است و احتیاج به درمان دارد که شما مدام در حال تصور کردن مرگ آنها باشید و دچار استرس شوید و نتوانید زندگی روزمره خود را داشته باشید. اگر این ترس در انسان بیشتر شود و او با افکارش به آنها دامن بزند نشانه‌هایی همچون اختلالات خواب یا خوردن، انواع ناراحتی‌های معده و تپش قلب برایش ایجاد می‌شود. این ترس در انسان می‌تواند زمینه ساز مشکلات بیشتری شود و بهتر است که فوراً برای درمانش اقدام کند.
چگونه با ترس از دست دادن عزیزانمان مقابله کنیم؟
کسی که مدت زمان زیادی از فوبیای ترس مرگ عزیزانش را دارد لازم است سراغ درمان‌های روان تحلیلی و روانکاوی برای ریشه‌یابی این مسئله برود. با این حال برای پیشگیری و کنار آمدن با این ترس روش‌هایی وجود دارد که مهمترین آنها شامل موارد زیر است:
بدانید که ترس از دست دادن عزیزان طبیعی است
معمولا هر کسی در دوره‌ای از زندگی خود ترس مرگ نزدیکان یا عزیزانش را دارد و این کاملاً طبیعی است. این نگرانی‌ها می‌تواند ترس از مرگ خودتان را هم به وجود بیاورد. فکر کردن در مورد مرگ عزیزان می‌تواند باعث عاطفی بیشتری از آنها شود. همچنین شما میتوانید با کسانی که مرگ فردی را تجربه کرده‌اند صحبت کنید و نشان دهید که احساس آنها را درک می‌کنید.
حمایت کردن از دیگران
یکی از راه‌های مقابله با ترس مرگ عزیزانمان حمایت از دیگران است چرا که سبب می‌شود حس خوشایندی سراغ آنها بیاید و این ترس‌ها کمرنگ شود. به والدین هم توصیه می‌شود در مورد مرگ با فرزند خود گفتگو کنید و به او بگویید که زندگی بعد از این دنیا می‌تواند آرامبخش و زیباتر باشد. اگر هم کودک شما یکی از اعضای خانواده یا افرادی که به آن وابستگی داشته است را از دست داده، بهتر است حتماً از یک روانشناس کمک بگیرید.
بر روی چیزهایی که کنترل دارید تمرکز کنید
گاهی اوقات ترس مرگ عزیزان هنگامی رخ می‌دهد که آنها دچار بیماری خاصی اند و یا دکترها از آنها قطع امید کردند. چنین ترسی بسیار استرس‌آور و نگران کننده است و نوعی حالت طبیعی در انسان به شمار می‌رود. اما لازم است روی چیزهایی تمرکز کنید که اکنون در اختیار شماست مثلاً اینکه تمام انرژی خود را صرف آن کنید که اگر فردی که در بستر بیماری است به کمک مالی یا عاطفی شما نیاز دارد، برایش چنین امکاناتی را فراهم کنید. تا جای ممکن برای بهتر شدن وضعیت روحی و جسمانی عزیزتان تلاش کنید و از همه مهمتر سعی کنید که به او از لحاظ روحی رسیدگی نمایید.
نگاه مثبتی داشته باشید
این را بدانید که جهان در عدالت است و تقدیر و سرنوشت انسان در دست خودش است. علاوه بر این شما با دعا کردن میتوانید بهترین چیزها را وارد زندگیتان کنید. پس دنیا نظم و قانون دارد و انعطاف پذیر است و این گونه نیست که هر حادثه بدی بخواهد برایتان رخ دهد. بهتر است نگاه مثبتی به جهان پیدا کنید و بدانید که تصور در مورد مرگ سبب می‌شود انسان قدر زندگی‌اش را بیشتر بداند و هوای اطرافیانش را بیشتر داشته باشد. همچنین شما میتوانید به این فکر کنید که هیچ انسانی قرار نیست برای همیشه در این دنیا باشد و مرگ فرصتی فراهم می‌کند تا دیگران هم بتوانند پا به این هستی بگذارند.
مدیتیشن و مراقبه را تمرین کنید
مدیتیشن و مراقبه راهکاری موثر برای کاهش اضطراب و استرس و افزایش آرامش در انسان است. شما همچنین میتوانید تنفس عمیق را تمرین کنید تا کمتر دچار هراس و تپش قلب شوید. در یک موقعیت آرام مخصوصاً شب‌ها دراز بکشید و عمل دم و بازدم را انجام دهید. این کار را میتوانید در طی روز هم انجام دهید تا بدن شما به این آرامش عادت کند. علاوه بر این شما میتوانید در کلاس‌های یوگا و شنا شرکت کنید یا حتی روزی یک ساعت ورزش را در برنامه‌تان قرار دهید.
استقلال خود را حفظ کنید
بهتر است بدانید یکی از موارد که می‌تواند سبب ترس بیش از حد از مرگ عزیزان باشد وابستگی بی‌حد و مرز به آنها است. کسی که دچار وابستگی بیش از حد باشد و حتی این مورد خودش را به شکل اضطراب جدایی نشان دهد طبیعی است که با فکر کردن در مورد مرگ آنها دچار اندوه شدید می‌شود که بسیار به او آسیب می‌زند. اگر بتوانید عزت نفس خود را افزایش دهید راحت‌تر میتوانید استقلال خود را حفظ کنید و برای زندگی مستقلانه خود قدم بردارید. مثلاً کسی که از لحاظ مالی وابستگی شدیدی به همسرش دارد و گاهی فکر می‌کند که با نبود او دیگر نمی‌تواند زندگی کند، مطمئناً ترس از دست دادنش را بیش از حد دارد.
به نیروی برتر ایمان بیاورید
کسانی که معنویت بیشتری دارند همیشه حضور خدا را در زندگی خود حس می‌کنند آرامش بیشتری هم دارند و نگرانی و ترس بسیار کمتری سراغشان می‌آید. فرقی نمی‌کند که شما چه دین و عقیده‌ای دارید و حتی اگر هم مذهبی نیستید به این ایمان بیاورید که خالق قدرتمندی وجود دارد که همیشه از شما و عزیزانتان حمایت می‌کند.
کلام پایانی
ترس از دست دادن عزیزان و تصور آن برای انسان بسیار سخت و هولناک است و گاهی می‌تواند در زندگی روزمره او مداخلات جدی به وجود بیاورد. این ترس قطعاً ریشه‌های روانی مهمی دارد که برای هر کسی با توجه به تجربیاتی که داشته، منحصر به فرد است. اگر مدتی است که شما هم در مورد مرگ عزیزانتان خیال پردازی می‌کنید بهتر است از یک روانکاو یا روان تحلیلگر کمک بگیرید. تیم متخصصان ما در مرکز مشاوره همراه آماده ارائه خدمات به شما هستند.
