انسان به عنوان یک موجود اجتماعی با افراد زیادی در ارتباط است و روزانه ممکن است در پی این تعاملات با آنها دچار سوء تفاهم یا مشکلاتی شود. اما سوال این است که چرا برخی از افراد هنگام مشاجرات اشتباهات دیگران را می‌بخشند در حالی که برخی دیگر از آن علیه شخص استفاده می‌کنند و سال‌ها کینه به دل می‌گیرند.
آیا کینه داشتن امری طبیعی است؟
هنگامی که کسی در حق شما کاری می‌کند یا رفتارهایی انجام می‌دهد که اصلاً خوشتان نمی‌آید عصبانی شدن در این شرایط کاملاً طبیعی است. چنانچه کسی رفتار نادرست خودش را نپذیرد و از شما بابت آن عذرخواهی نکند مسلم است که کینه‌ای می‌شوید اما این یک مسئله است اگر که نتوانید هرگز او را ببخشید و از فکر کار اشتباهش بیرون بیایید. کسانی که کینه‌ای نیستند هنگامی که مشکلی پیش می‌آید شروع به تجزیه و تحلیل اوضاع و شرایط می‌کنند تا بدانند که چقدر خودشان در آن اشتباه نقش داشتند و چقدر هم طرف مقابل. آنها می‌توانند در ذهن خود از اشتباه دیگری بگذرند نه اینکه مدام در مورد آن حرف بزنند و یا نشخوار ذهنی پیدا کنند.
دلایل کینه‌ای بودن
یک سری از دلایلی که سبب می‌شود برخی‌ها کینه به دل بگیرند شامل:
سوء تفاهم
گاهی اوقات افراد به اشتباه فکر می‌کنند که فرد مقابل نیت شومی در مورد آنها داشته و فوراً فکر آنها درگیر مسائل مختلف می‌شود و زنجیره وار شروع به منفی بافی می‌کند. بیشتر افراد منفی‌باف و شکاک دچار این نوع سوء تفاهم‌ها می‌شوند چرا که ذهن آنها چیزی جز نگرش منفی ندارد. از سوی دیگر کسانی که دچار اختلال شخصیت پارانوئید هستند نسبت به نیت‌های حتی خیرخواهانه دیگران هم واکنش منفی دارند و کوچک‌ترین اشتباه منفی فرد مقابل را به بدترین شکل برداشت می‌کنند. درمان‌های روان تحلیلی و روان درمانی توسط روانشناس بالینی برای این‌ها الزامی است.
انتظارات غیر واقع بینانه
برخی از افراد متأسفانه هنگامی که در یک رابطه هستند مدام از دیگران انتظارات غیر واقعی دارند مثلاً چرا به فکر من نبود، چرا به من زنگ نمی‌زند، چرا برایم فلان هدیه را نخرید و… این انتظارات نامعقول باعث می‌شود که در روابطشان چالش‌های زیادی به وجود بیاید و تصور کنند که فرد مقابل آنها را دوست ندارد یا برایشان ارزشی قائل نیست. همین افکار سمی بذر کینه و حسادت را در دل آنها می‌کارد.
منزجر شدن در مدت طولانی توسط رفتار و حرف‌های خاص
زمانی که یک رابطه کژدار مریض جلو می‌رود و افراد با یکدیگر در مورد مشکلات و خواسته‌هایشان صحبت نمی‌کنند به تدریج از هم سرد می‌شوند و فاصله می‌گیرند. چرا که دیگر از تحمل کردن هم خسته شده‌اند. در این شرایط احتمال اینکه آنها کینه‌ای شوند و رابطه‌شان حتی به جدایی هم برسد زیاد است. یادتان باشد وقتی کوچک‌ترین رفتار فرد مقابل شما را آزار می‌دهد اما حرفی بر زبان نیاورید و در مورد رفتارش از او دلیل نخواهید، به تدریج نسبت به او کینه‌ای می‌شوید و حتی ممکن است بدون دلیلی بخواهید رابطه را ترک کنید.
ریشه تحلیلی کینه‌ای بودن
افرادی که کینه‌ای هستند جهان را به دو قسمت تقسیم می‌کنند کسانی که حق با آنها است و کسانی که حق ندارند. این مسئله در روانکاوی به عنوان دو نیمسازی معروف است یعنی تقسیم کردن افراد و احساسات و افکار و باورهایشان به خوب یا بد. ملانی کلاین یکی از روانکاوان مشهور دونیمسازی را اولین بار بیان کرد و طبق گفته او این پدیده در دوران کودکی ایجاد می‌شود و با بالا رفتن سن شدت می‌گیرد. به این صورت فردی که کینه‌ای می‌شود تصور می‌کند که بابت آن حق دارد و شخص خطاکار باید مجازات و تنبیه شود. از لحاظ روانشناسی کسی که کینه‌ای است نه تنها شما را برای آنچه که در حال حاضر اتفاق افتاده است مستحق تنبیه می‌بیند بلکه بابت اشتباهات گذشته‌ای هم که در دوران کودکی اتفاق افتاده و به خاطر آنها قدرت برخورد نداشته است کینه‌ای می‌شود. واضح است که چنین شخصی توان تشخیص واقعیت را ندارد و نفرت و کینه‌اش چند برابر می‌شود.
سال‌هاست که روانکاوان در مورد مسائل خشم تحقیق و بررسی زیادی کردند. یکی از روانشناسان در این حوزه اعتقاد دارد که خشم ممکن است واکنشی باشد در مقابل احساس تهدید یا خطر از سوی دیگران. نظریه پردازان دلبستگی هم تفسیر دیگری ارائه می‌دهند. طبق نظر آنها کینه می‌تواند نتیجه ویژگی شخصیتی فرد باشد یا تجربیاتی که او در دوران کودکیش داشته است.
چگونه با فرد کینه‌ای برخورد کنیم؟
وقتی شما در یک رابطه بین فردی دچار مسئله شده‌اید و شخص مقابل ناخواسته کینه‌ای به دل گرفته است کارهایی که می‌توانید انجام دهید شامل:
عذرخواهی کنید
اگر خط‌هایی انجام داده‌اید سعی کنید مسئولیت آن را خودتان به عهده بگیرید به جای آنکه دنبال عوامل بیرونی یا مقصر باشید. از طرف دیگر شما باید از شخص مقابل بابت رفتار اشتباه خود معذرت خواهی کنید و احساس تاسف و ناراحتی خود را به او نشان دهید. حتی اگر از شما خطایی سر نزده است میدانید که دیگری هم مقصر است به جای جر و بحث به او نشان دهید که دیدگاه‌هایتان با یکدیگر متفاوت است و از عمد نخواسته‌اید باعث ناراحتی او شوید.
دنبال راهی برای جبران باشید
هنگامی که متوجه شده‌اید به خاطر رفتار یا حرفتان شخص مقابل ناراحت شده و کینه به دل گرفته است از او بپرسید که چه کاری می‌توانید برای بهتر شدن حالش انجام دهید. گاهی ممکن است افراد به راحتی ما را نبخشند و مدت‌ها کینه به دل بگیرند. در این وضعیت است که شما باید پا پیش بگذارید و غرورتان را رها کنید و به دنبال ایجاد شرایطی برای جبران اشتباهتان باشید. مخصوصاً اگر این مسئله در رابطه بین کارمند و مدیر یا رئیسش باشد، آن موقع است که شما باید تمام تلاشتان را برای برگرداندن دوباره تصویر ذهنی مثبت از فرد مقابل انجام دهید.
رفتار کینه‌ای فرد را درک کنید
گاهی لازم است که خودتان را جای دیگران بگذارید و زاویه دید آنها به جهان پیرامون بنگرید. رفتارهای کینه‌ای یک انسان برخی مواقع دست خودش نیست و از تربیت دوران کودکی یا سبک دلبستگی او با مراقبش در اوایل زندگی نشات می‌گیرد. پس بدانید که شما مسئول تجربیات گذشته یک انسان زخم خورده و آسیب دیده نیستید، مخصوصاً اگر فرد در دوران کودکیش ترومایی ناخوشایند را تجربه کرده باشد آن موقع روحیه حساس‌تری پیدا می‌کند و بیشتر برای کوچک‌ترین مسئله کینه‌ای می‌شود. بنابراین مجازات‌هایی که چنین افرادی در حق بقیه می‌کنند یادآوری خاطرات تلخ گذشته‌شان است.
مسئله را رها کنید
هر اتفاق ناخوشایندی که افتاده و فرد مقابل از شما کینه گرفته است با عذرخواهی شما به پایان رسیده است. پس دائماً سعی نکنید دوباره معذرت خواهی کنید چرا که با این کار موضوع را یاد او می‌اندازید و کینه اش تقویت می‌شود. از طرف دیگر خودتان هم نشان دهید که از عصبانیت‌های فرد کینه‌ای ناراحت نیستید و میدانید که همه چیز رو به راه شده است. برخی اوقات شما با صبر خود و درست نشان دادن وقایع باعث تغییراتی در محیط می‌شوید.
از دیگران پشتیبانی مثبت دریافت کنید
گاهی مواقع رفتارهای دیگران ممکن است برایمان کمی مبهم و پیچیده باشد و در اینجاست که باید از دیگران کمک بگیرید. مثلاً اگر ناخواسته باعث شده‌اید که دوستتان از دست شما ناراحت شود در آن صورت بهتر است از اطرافیان او در مورد رفتارهایش سوالاتی بپرسید تا ویژگی‌های شخصیتی او را بهتر بشناسید و از این به بعد بتوانید رابطه مناسب‌تری با او داشته باشید. اگر شما متوجه شوید که مثلاً با فلان رفتار آن شخص بسیار ناراحت می‌شود و این اتفاق چندین بار در مورد بقیه هم افتاده است، سعی می‌کنید که دیگر آن کار را انجام ندهید تا مورد ناراحتی شخص مقابل واقع نشوید.
فاصله خود را با افراد کینه‌ای حفظ کنید
شاید بتوان گفت برخی اوقات بهترین راه چاره و برخورد با انسان‌های کینه‌ای این است که تا حد امکان از نزدیکی و صمیمیت با آنها پرهیز کنید. البته منظور این نیست که رابطه خود را کامل با آنها قطع کنید بلکه باید بپذیرید که ارتباطات نزدیک با این افراد چالش‌های زیادی دارد. به این دلیل که آنها ممکن است کوچک‌ترین رفتار ما را به بدترین شکل برداشت کنند. از سوی دیگر گاهی افراد کینه‌ای دنبال انتقام گرفتن و سو استفاده کردن هستند اینجاست که شما باید در مورد ادامه رابطه با آنها بیشتر فکر کنید.
کلام پایانی
در مقاله امروز متوجه ویژگی‌های رفتاری و چگونگی رابطه با افراد کینه‌ای شده‌اید. شاید شما هم انسان‌های زیادی را اینگونه در اطراف خود دیده باشید. مسلماً چنین اشخاصی انرژی زیادی از شما می‌گیرند مخصوصاً اگر از نزدیکانتان باشند یا شریک عاطفیتان باشند که در این صورت مسئله ارتباطی با آنها پیچیده‌تر می‌شود. در چنین شرایطی توصیه می‌شود برای افزایش سطح روان خودتان هم که شده در کنار هر راهکاری از درمانگر بالینی کمک بگیرید.
