قصه درمانی برای کودکان

این روزها برای تربیت و درمان کودکان روش‌های متنوعی وجود دارد مانند بازی درمانی، قصه درمانی و غیره. جالب است بدانید که قصه‌هایی که در دوران کودکی به ما می‌گفتند تاثیرات مختلفی در روح و روان مان می‌گذاشته است. این روزها متخصصان کودک متوجه شدند که برای درمان برخی اختلالات کودکان و یا افزایش سازگاری و بهبود رفتارهایشان بهتر است از قصه کمک بگیرند. برای آشنایی بیشتر با قصه درمانی و کاربرد آن در تربیت کودکان در ادامه مقاله با ما همراه باشید. در این زمینه می توانید از دکتر روانشناس سعادت آباد کمک بگیرید.

قصه درمانی چیست؟

قصه درمانی اخیرا به عنوان یکی از روش‌های درمان کودکان مطرح شده است. در این روش کودکان متوجه می‌شوند که افراد درون داستان مشکلاتی مانند آنها دارند و این کار باعث می‌شود که فهم و درک عمیق‌تری از مسئله خود پیدا کنند. داستان‌ها به کودکان یاد می‌دهد که مشکلات و حوادث در زندگی بخشی طبیعی از حیات انسان‌ها است و اگر انسان در برابر مشکلات تسلیم شود در نهایت ناتوان می‌شود و به بیراهه کشیده می‌شود اما چنانچه بتواند استوار در برابر سختی‌ها مبارزه کند بالاخره پیروز می‌شود. قصه درمانی می‌تواند مطالب گوناگونی را در زمینه‌های مختلف اخلاق، ادب، بهداشت، فرهنگی و یا رفتارهای سازگارانه را بدون ضربه زدن به شخصیت کودک به او بیاموزد. نقش دیگر قصه درمانی این است که می‌تواند الگوهای مختلفی را برای افراد در زندگی ایجاد کند. این را بدانید که خاصیت کودک و نوجوان این است که معمولاً با افراد قهرمان درون داستان‌ها همانندسازی می‌کند و دوست دارد ویژگی‌ها یا رفتارهای آنها را در خودش ایجاد کند. بنابراین با قصه درمانی می‌توان الگوهای مثبتی برای کودکان ایجاد کرد.

موقعی که قصه‌ای گفته می‌شود و موضوعی مطرح می‌شود شخصیت‌ها و افراد مختلف داستان احساسات افکار و هیجانات گوناگونی دارند که در برابر آن احساسات و افکار مختلفی هم در شنونده ایجاد می‌کنند. افراد با همراهی شخصیت‌های قصه در کنار او رشد می‌کنند و باورهای مختلفی درونشان شکل می‌گیرد. قصه می‌تواند از نظر چهار زمینه شناختی، عاطفی، شخصی و بین فردی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید از دکتر روانشناس سعادت آباد کمک بگیرید.

اهداف و ارزش‌های قصه‌گویی

قصه‌ها به عنوان روشی جهت بالا بردن درک از خویشتن و بهبود روابط میان فردی استفاده می‌شود. علاوه بر این قصه‌ها می‌توانند باعث بهبود تفکر و خلاقیت کودکان شود. ارزش‌های اساسی قصه‌گویی شامل:

نشان دادن مسائل اساسی زندگی ، کمک به افراد برای خودشناسی ، ارائه راه حل‌هایی برای رفع مشکلات ، بالا رفتن سطح ایده‌ها و افزایش انگیزه برای تغییر ، کاهش ترس‌ها و ایجاد استعداد برای رشد ، الگو کردن دیگران و ایجاد چهارچوب و سازمان دادن به مسائل شخصی

درمانگران کودک با روایت قصه سعی می‌کنند به افراد کمک کنند که چگونه با شخصیت‌های داستان همزاد پنداری کنند و بتوانند مشکلات را حل کنند. بتل‌هایم از معروف‌ترین روانشناسانی بود که روش قصه درمانی را برای حل کودکان مفید می‌دانست. او معتقد بود که با استفاده از قصه می‌توان کودکان را به فهم عمیق مسائل زندگی و بلوغ رساند. معمولا کودکان ۲ ساله خواهان شنیدن قصه همراه با تحرک هستند و این را بدانید که برای این کودکان نباید قصه‌های طولانی و پیچیده تعریف کرد. کودکان ۳ ساله هم معمولا تمایل به شنیدن داستان‌هایی دارند که در مورد کودکی خودشان یا دیگر اطرافیانشان باشد. قصه‌هایی که تا سن ۷ سالگی به صورت آهنگین و ریتمیک هستند راوی داستان آن را با حرکات بدن بیان می‌کند تاثیر بیشتری دارد. اگر قصه‌ای گفته شود که کودک بتواند آن را با زندگی خودش تطابق دهد راحت‌تر می‌تواند تجربیات داستان را پردازش کند. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید از دکتر روانشناس سعادت آباد کمک بگیرید.

رویکردهای داستانی بر چند محور متمرکز هستند

استفاده از قصه و داستان به عنوان یک روند درمانی جهت درمان خانوادگی و شخصی کاربرد دارد.

از قصه و داستان حتی می‌توان برای تشخیص و ارزیابی مشکل استفاده کرد.

پرورش استعدادهای کودکان و رشد آنها توسط قصه میسر می‌شود.

به همین علت برخی از روانشناسان کودک جهت ارزیابی بالینی از قصه استفاده می‌کنند. علاوه بر این می‌توان افکار کودک را از طریق قصه متوجه شد و حتی با استفاده از همان قصه هم در آن تغییراتی ایجاد کرد. با استفاده از روایت داستان می‌توان به سازمان دادن تجربیات خود پرداخت و به این صورت موقعیت‌های مختلف را پیش‌بینی کرد.

نقش قصه درمانی در تربیت کودک

قصه‌ها نقش مهمی در آموزش کودکان دارد که مهمترین آنها شامل موارد زیر هستند:

آموزش ارزش‌ها

پدر و مادر می‌توانند برخی اصول اخلاقی و مهارت‌های مهم زندگی را به شکل داستان به کودک خود بیاموزند. ارزش‌ها و مفاهیمی همچون ایثار، از خود گذشتگی، مهربانی، همکاری و حتی کنترل خشم و آموزش نه گفتن هم به شکل قصه می‌توان به کودک یاد داد. والدین می‌توانند خیلی از مسائل و مشکلات سازگاری کودکان را با قصه‌های مناسبی که بیان می‌کنند به او بیاموزند. توجه کنید که قصه‌ها تا حد امکان باید برای کودکان جذاب و متناسب با سنشان باشد و از گفتن داستان‌های طولانی که فهم آن برای کودک دشوار است خودداری کنید. کودک باید بتواند از هر داستان نتیجه‌ای بگیرد و اثرات مثبتش را دریافت کند.

تقویت مهارت شنیداری

کودکان مایل هستند که همیشه حرف بزنند بدون آنکه متوجه شوند کسی به حرف آنها گوش می‌کند یا خیر. تاثیر مهمی که قصه دارد این است که می‌تواند مهارت خوب گوش دادن را به کودک بیاموزد. اگر مهارت گوش دادن فعال در کودکان نباشد آنها حتی در تحصیل و مدرسه هم مشکلات زیادی پیدا می‌کنند. علاوه بر مهارت شنیداری دقت کودکان هم با قصه ها بیشتر می‌شود. افزایش مهارت شنیداری در تقویت ارتباطات بین فردی هم اهمیت دارد.

تقویت مهارت کلامی

کودکانی که عادت به گوش کردن قصه‌ها دارند دایره لغت آنها گسترده‌تر شده و در حین صحبت کردن کلمات جدیدتری به کار می‌برند. همچنین تقویت مهارت‌های کلامی باعث سود به حرف افتادن کودک می‌شود. یعنی مادرها هر چقدر با کودکان خود در نوباوگی بیشتر حرف بزنند احتمال آنکه کودکشان زودتر صحبت کردن را بیاموزد بیشتر است.

مهارت حل مسئله

کودک با استفاده از داستان‌ها می‌تواند راه‌های حل مسئله را یاد بگیرد و خلاقیتش در این زمینه بیشتر شود. وقتی که کودکی با شخصیت داستان‌ها درگیر می‌شود و خودش را جای آنها می‌گذارد در همین حین مسئله را هم می‌آموزد و یاد می‌گیرد چگونه مانند آنها در لحظات بحرانی بیندیشد و در پی حل موانع بر بیاید.

امیدواری

کودک با استفاده از هر داستان مختلف و نتیجه‌ای که از آن می‌گیرد متوجه می‌شود که در پی هر سختی آسانی وجود دارد و همیشه  در سخت‌ترین لحظات هم دری به روی انسان باز می‌شود و روزانه امید برایش گشاده می‌شود. علاوه بر این او یاد می‌گیرد که نباید در شرایط سخت تسلیم شود و انگیزه اش را از دست بدهد و حتی با وجود بدترین شکست باز هم می‌تواند به هدفش برسد.

کاهش تنش و استرس

یکی از فواید درمانی که قصه گفتن می‌تواند داشته باشد این است که در کاهش اضطراب و افسردگی کودکان مناسب است. با استفاده از دنیای زیبا و تخیلی قصه‌ها و آموزش مفاهیم اخلاقی می‌توان  ترس و اضطراب از هر موضوعی را با آن کاهش داد. از همه مهم‌ترین است که قصه می‌تواند باعث افزایش ارتباط مناسب بین والد و فرزند شود و حتی در کاهش لجبازی و پرخاشگری کودکان مناسب است. بنابراین هرگز نمی‌توان قدرت قصه را برای کودکان دست کم گرفت.

کلام پایانی

این روزها روش‌های متنوعی از لحاظ درمانی برای بهبود رفتارهای کودکان کاهش ناسازگاری‌های آنان وجود دارد. یکی از زمینه‌هایی که برای درمان کودکان انجام می‌شود و تحقیقات بسیاری تاکنون آن را تایید کرده‌اند  قصه درمانی است. اگر شما هم کودکی با رفتارهای ناسازگار دارید یا می‌خواهید مفاهیم مختلفی را به او آموزش دهید می‌توانید از مشاوران و متخصصان کودک کمک بگیرید.