عوامل افت تحصیلی

یکی از مسائل اساسی در هر نظام آموزشی افت تحصیلی است. این مسئله می‌تواند علاوه بر اینکه هزینه های سنگینی را ایجاد کند در پیشرفت و توسعه اقتصادی یک کشور هم تاثیرگذار است و علاوه بر این اعتماد به نفس و خودباوری یک فرد را متزلزل می کند. والدین با هزینه هایی که می کنند و وقتی که برای فرزندانشان می گذارند از آنها هم انتظار پیشرفت تحصیلی بالایی دارند. اگر نمی توانید برای مشکل تحصیلی خود کاری انجام دهید حتما از یک مشاور و روانشناس کمک بگیرید.

افت تحصیلی چیست؟

افت تحصیلی و وضعیتی است که خیلی از خانواده ها و افراد را درگیر میکند. هنگامی که صحبت از افت تهدیدی می شود منظور وضعیتی است که در آن عملکرد درسی یک دانشجو یا دانش آموز نسبت به دوره ماقبل خود کاهش داشته و این افت سبب تکرار یک پایه تحصیلی یا افتادن در یک ترم در دوران دانشجویی می شود. تحصیلی حتی می تواند باعث ترک تحصیل شود. به نوعی دیگر افت تحصیلی یعنی فردی نمره کمتر از ۱۰ یا ۱۲ بگیرد وضعیت تحصیلی خود رضایت نداشته باشد. قطعاً چنین عواملی میتواند باعث شود که فرد تحصیل را رها کند و از درس زده شود. شناسایی دلایل افت تحصیلی نقش موثری در پیشگیری از آن دارد.

دلایل افت تحصیلی

افت تحصیلی می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. گاهی اوقات دلیل افت تحصیلی یک فرد به خانواده و عوامل شخصی برمی‌گردد و برخی اوقات هم تاثیر نوع تدریس یا عوامل اجتماعی است. برخی از مهمترین دلایل افت تحصیلی شامل موارد زیر هستند:

انگیزه

انگیزه به حالات درونی فرد که سبب هدایت رفتار او به سمت نوعی هدف از اطلاق می شود. انگیزه موتور حرکت هر انسانی به شمار می‌رود و محققان یکی از دلایل افت تحصیلی را نداشتن انگیزه پیشرفت میدانند. به نوعی انگیزه است که باعث می‌شود شما ساعت های طولانی مطالعه کنید و از درس خواندن تان لذت ببرید یا نبود انگیزه است که سبب میشود یک فردی با داشتن تمام امکانات باز هم تن به درس خواندن ندهد.

افراد دارای انگیزه پیشرفت بالا تکالیفی را انجام می دهند که درجه دشواری آن متوسط باشد و از تکالیفی خیلی آسان یا خیلی دشوار می پرهیزند. تکالیف آسان برای آنهایی چالش ندارد و انگیزه ایجاد نمی کند هر چند تکلیف دشوار چالش فراوان دارد اما برای افراد دارای نیاز به پیشرفت بالا انگیزه‌بخش نیست چرا که موفقیت در آن غیر ممکن است. کسانی که دارای انگیزه و نیاز به پیشرفت پایین هستند هم تکالیف نیمه دشوار را انجام می دهند اما در تمایل به نزدیک شدن به آنها هم چندان ازم و اراده ای ندارند. افرادی که دارای ترس شدید از شکست هستند یا به سوی تکالیف بسیار آسان می رود یا به تکالیف بسیار دشوار که بتوانند از سختی آن به عنوان بهانه‌ای برای عدم موفقیت استفاده کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله انگیزه درس خواندن را مطالعه کنید.

علاقه

اینکه شما به چه درسی اهمیت می دهید و از خواندن کدام یک لذت می برید نقش مهمی در پیشرفت تحصیلی شما دارد. اگر دانش آموز هستید بهتر است از درس هایی شروع به خواندن کنید که به آنها علاقه دارید و چنانچه دانشجو هستید لازم است رشته تحصیلی شما متناسب با علایقتان باشد. چنان دلیل انتخاب رشته شما مواردی همچون درآمد بالا یا پرستیژ کاری و یا فشارهای والدین باشد، موفقیتی در آن زمینه نخواهید داشت. معمولاً کسانی که افت تحصیلی دارند و در دانشگاه یا مدرسه درس را رها می کنند، علاقه ای به درس خواندن ندارند. برند علاوه بر این ممکن است است والدین آنها هم از کودکی طوری آنها را تربیت کرده باشند که یا فشار زیادی برای درس خواندن آورده باشند و یا اینکه تحصیل را کار بیهوده و بی هدف می دانند و هر دوی اینها می تواند علاقه واقعی به پیشرفت تحصیل را از انسان بگیرد.

نداشتن اعتماد به نفس

یکی دیگر از دلایل افت تحصیلی در دانش آموزان و دانشجویان اعتماد به نفس پایین است. این را بپذیرید که هر کسی ممکن است گاهی در طول تحصیلی نمرات پایینی بگیرد و یا به دلایلی در امتحانات کتبی و شفاهی موفق نشود اما دلیل بر آن نیست که برای همیشه خودش را در ذهنش یک فرد ناموفق تصور کند. این را بدانید که بزرگترین دانشمندان و افراد برجسته علمی هم روزگاری در زندگی خود اشتباهات بزرگی مرتکب شده‌اند و شاید هم افتی را تجربه کرده باشند اما از آن شکست ها درس گرفته اند و این تفاوت آنها با انسان های معمولی است. آنچه اهمیت دارد این است که با یک یا چند بار شکست نباید روحیه و اعتماد به نفس خود را از دست بدهید و به خودتان برچسب ضعیف یا ناتوان بزنید.

مهارت های مطالعه نادرست

یکی از عوامل افت تحصیلی مطالعه نادرست است. متاسفانه خیلی از دانش‌آموزان و دانشجویان روش های صحیح مطالعه را نمی دانند و همین امر باعث می‌شود که حتی به رغم ساعات طولانی مطالعه نتیجه مورد انتظار را نگیرند. وقتی ندانید که تحت چه شرایطی و با چه روشهایی باید مطالب را بخوانید قطعاً در به خاطر سپاری اطلاعات با مشکلات زیادی رو به رو می‌شوید. به همین علت کسانی که شیوه درست مطالعه را نمی داند معمولاً از درس زده می شوند. چنانچه شما هم همچنان با ساعات طولانی مطالعه مشکل یادگیری دارید توصیه می شود که از مشاوران تحصیلی کمک بگیرید.

نداشتن هدف مشخص برای تحصیل

یکی از دلایل افت تحصیلی در دانش آموزان و دانشجویان بی هدفی است. کسانی که تصور می کنند اگر درس بخوانند در آینده به هیچ جایی نمی رسند یا این که کاری پیدا نخواهند کرد و همیشه هم همین تفکرات منفی را در ذهن شان مرور می کنند قطعاً به تدریج علاقه خود را از دست می‌دهند و دیگر دلیلی برای پیشرفت تحصیلی نمی‌بینند.

هوش

بدون شک یکی از عوامل مهم در پیشرفت تحصیلی توانایی های ذهنی است. هوش فرد را می توان به دو نوع عمومی و اختصاصی تقسیم کرد. هوش عمومی نوعی توانایی است که در بیشتر فعالیت های انسان خود را نشان می‌دهد. هوش اختصاصی استعداد خاصی می باشد که فرد در یک زمینه یا چند زمینه خاص دارد. مثلا اگر شما توجه کرده باشید از دوران دبستان در برخی از دروس بدون تلاش زیاد نتیجه مطلوب را کسب می کنید در حالی که برای برخی از دروس دیگر خود باید وقت بیشتری می گذاشتید. البته بهتر است بدانید که تلاش و پشتکار ارزش بیشتری از هوش انسان دارد و لزوماً کسی که باهوش است پیشرفت تحصیلی شگفت‌انگیزی نخواهد داشت چرا که تلاش خود تعیین کننده است.

سلامت روانی

چنانچه فردی دچار افسردگی، اضطراب اجتماعی یا دیگر مسائل روانی باشد قطعا نمی تواند در زمینه تحصیلی و کاری بدرخشد. مشکلات روانی می تواند بر عزت نفس، حافظه، تمرکز، انگیزه و یادگیری افراد تاثیرات نامطلوبی بگذارد و باعث شود که فردی حتی به رغم ساعات طولانی مطالعه هیچ نتیجه‌ای نگیرد. علاوه بر این کسی که افکار منفی دارد و ذهنش مدام درگیر مسائل حل نشده در زندگی اش است نمی تواند به درس و کارش برسد. بنابراین توصیه می شود چنانچه شما هم چنین احساساتی دارید حتما از یک مشاور و روانشناس کمک بگیرید.

مدیریت زمان نادرست

کسانی که تا آخرین لحظه منتظر میمانند تا تکالیف درسی خود را انجام بدهند و در نهایت هم آن را با سختی انجام می دهند عملکرد مناسبی در مدرسه نخواهند داشت. این دانش آموزان هنگام امتحان هم معمولاً درس خود را به تعویق می‌اندازند و نمرات پایینی می‌گیرند. آنها معمولاً مدیریت زمان را یاد ندارند. غالباً دیده می شود که دانشجویان هم نمی توانند در کارهای خود نظم ایجاد کنند و کسانی که در کنار درس شغلی هم دارند اگر نتوانند زمان خود را مدیریت کنند دچار افت تحصیلی می شوند.

استفاده زیاد از موبایل و اینترنت

فضای مجازی در کنار مزایایی که دارد و حتی می‌تواند زمینه پیشرفت انسان را فراهم کند معایبی هم دارد. متاسفانه خیلی از افرادی که درگیر فضای مجازی می‌شوند به آن اعتیاد پیدا میکنند و نمی توانند به راحتی آن را کنار بگذارند. وسایلی مانند موبایل و کامپیوتر حتی میتواند در تغذیه و سلامت انسان هم مشکل ایجاد کند چه برسد به درس خواندن.

مشکلات خانوادگی

وجود مشکلات خانوادگی همچون طلاق نامادری و ناپدری و شرایط نامناسب در خانواده دعوا های مکرر والدین با یکدیگر و… از جمله عواملی هستند که فرد را از محیط خانواده فراری میدهد. طبیعتاً کسی که در چنین محیطی قرار دارد و هرروز تنش های زیادی را تجربه می کند نمی‌تواند از لحاظ ذهنی آمادگی برای درس خواندن پیدا کند. گاهی مواقع دانشجویانی که دچار مشکل ارتباطی با دوست یا نامزد خود شده‌اند این مسئله در درسشان تاثیر می گذارد و باعث می شود که چند ترم بیفتند.

شرایط اقتصادی نامناسب و اعتیاد در خانواده

نبود شرایط مناسب اقتصادی یا ورشکستگی در خانه می‌تواند سبب شود که فرد از انگیزه تحصیل و رفتن به مدارس تحصیلی بالا منصرف شود. علاوه بر این والدینی که درگیر اعتیاد هستند فرصت توجه بر رسیدگی به فرزندشان را ندارند یا پدری که مجبور است کل مخارج خود را برای گرفتن مواد خرج کند نمی تواند از پس هزینه های دانشگاه فرزندش بربیاید. ضمن اینکه فرزند هم در چنین خانواده ای هدف و آینده برای خودش نمی بیند.

شیوه تدریس معلم

این وظیفه معلم است که با شناخت دانش آموز و آگاهی از چگونگی کاربرد شیوه های مختلف تعریف روش صحیح را برای درس دادن به دانش آموزی و دانشجویی انتخاب کند. گاهی علت افت تحصیلی افراد این است که تدریس یک معلم مناسب نیست. همچنین معلمی که در تدریس خود از شیوه های متنوعی استفاده نمی کند و همان روش های قدیمی و یکنواخت را به کار می گیرد با مدرسی که دنبال مطالب تازه و به روز است و از خود دانش آموزان یا دانشجویان برای تدریس استفاده می کند تاثیر بسیار متفاوتی بر یادگیری می‌گذارد. طبق گزارشات هر چقدر که افراد در یادگیری درگیر باشند و بتوانند از شیوه های نوین در تدریس استفاده کنند پیشرفت بیشتری هم خواهند کرد. هرچند در کنار نوع تدریس رفتار یک معلم هم میتواند در پیشرفت تحصیلی فرد تاثیر بگذارد. طبیعتاً معلمی که با دانش آموز یا دانشجو محترمانه برخورد می کند و توانایی های او را تحسین می کند انگیزه بیشتری هم به او می دهد.

عدم استقلال فردی

کسی که یاد نگرفته است تا کارهای تحصیلی خود را به تنهایی انجام دهد و همیشه منتظر است تا دیگران جواب سوالات امتحانی اش را بدهند قطعاً پیشرفت نمیکند. متاسفانه برخی از دانشجویان هم هستند که کارهای عملی خود را انجام نمی دهند و یا مواردی همچون نوشتن رساله یا پایان نامه و ترجمه خود را به دیگران واگذار می کنند و حاضرند که هزینه زیادی صرف کنند اما خودشان کاری نکنند. مسلماً این عامل می تواند بر اعتماد به نفس آنها هم به مرور زمان تاثیر بگذارد و آنها را به این نتیجه برساند که خودشان نمی توانند به تنهایی از پس وضعیت تحصیلی شان بر بیایند.

کلام پایانی

در مقاله امروز متوجه  دلایل افت تحصیلی شده‌اید. این را بدانید که راه های مختلفی برای بهبود عملکرد تاثیری دانش آموز یا دانشجو وجود دارد اما مهم است که به این نکته توجه کنید که عوامل افت تحصیلی در هر کسی، منحصر به فرد است. بنابراین بهتر است با مراجعه به یک مشاور تحصیلی یا روانشناس با تجربه عامل افت تحصیلی خود را ارزیابی کنید و بعد از آن بهترین راهنمایی را برای پیشرفت تحصیلی بگیرید.