گاهی یک دل نه صد دل عاشق کسی می شویم که بجای آنکه باعث آرامش ما شود روح و روان ما را آزرده می کند . گاهی در روابط اجتماعی آنچنان احساس شکست می کنیم که فکر می کنیم دیگران بسیار موفق و خوشحال هستند و ما گرفتار و ناراحت . گاهی می دانیم شخصی خیلی می تواند به اهداف ما کمک کند ولی نمی دانیم چگونه با او ارتباط برقرار کنیم .گاهی همسر ، نامزد و یا دوستان صمیمی خود را از دست می دهیم و نمی دانیم چگونه رابطه را بازیابی کنیم . اگر دنبال یافتن دلیل این مباحث هستید باید ریشه مشکل را در طرحواره ها پیدا کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید از دکتر روانشناس سعادت آباد کمک بگیرید.
طرحواره ها
طرحواره ها قالب هایی هستند که از تولد در ذهن و شخصیت ما ایجاد شدند و ما با آنها دنیا را میبینیم و تمام روابط ما طبق این قالب ها رقم می خورند . طرحواره های ناسازگار بخطر تجربیات بد دوران کودکی ایجاد شده اند و این طرحواره ها به خاطر برآورده نشدن نیازهای دوران کودکی ایجاد شده اند . بسیاری از افرادی که رفتارهای مشکل آفرین دارند ، در کودکی مورد ظلم قرار گرفته اند و بسیاری دیگر از افراد هم در خاطرشان نیست که کودکی شان چگونه بوده است .البته ممکن است بعضی از افراد هم در کودکی تجربیات خیلی خوبی داشته اند ولی اکنون مشکلات زیادی دارند .
طرحواره ها به خاطر نوع تربیت ما و در عین حال بخاطر خلق و خوی ما ایجاد شده اند . شاید کسی در کودکی مشکلی نداشت ولی اکنون در بزرگسالی مشکلاتش بسیار باشد . باز هم این شخص به خاطر وجود تعدادی طرحواره این کار ها را انجام می هد . یادتان باشد طرحواره ها یک سری پیش فرض درست می کنند که رفتار افراد طبق آن فرضیات شکل می گیرد . این طرحواره ها تبدیل به الگوهای ذهنی می شوند و ما با آن الگوها با دیگران ارتباط برقرار می کنیم . در زیر به آنها اشاره می کنیم :
1-رهاشدگی
کسانی که طرحواره رهاشدگی داشته باشند ممکن است به یکی از روش های زیر عمل کنند :
-همسر یا دوستان خود را از میان افراد غیرقابل دسترس یا غیرقابل پیش بینی پیدا می کنند .
-به خاطر ترس از رهاشدن وارد روابط نمی شوند .
-به خاطر ترس از رها شدن سعی می کنند بر طرف مقابل خود مسلط شوند و یا او را خیلی کنترل کنند که مبادا رهایشان کند . برای دریافت خدمات مشاوره می توانید از بهترین دکتر روانشناس سعادت آباد کمک بگیرید.
2-محرومیت هیجانی
کسی که این طرحواره را دارد همه یا یکی از مشکلات زیر را دارد :
-کمبود محبت
-عدم همدلی : احساس می کند کسی او را درک نمی کند .
-محرومیت از حمایت : احساس می کند کسی وجود ندارد که بتواند به او تکیه کند .
این افراد در روابط کاری و یا عاطفی جذب افراد سرد و بی عاطفه می شوند و یا انتظار عاطفی زیادی از دیگران دارند . بعضی از این افراد هم خیلی وارد روابط صمیمی نمی شوند زیرا فکر می کنند دیگران توجهی به آنها ندارند.
3-بی اعتمادی
کسانی که این طرحواره را دارند انتظار دارند که از طرف دیگران ضربه بخورند ، فکر می کنند مردم نقشه هایی دارند که از دیگران سوءاستفاده کنند . چنین افرادی ممکن است در روابط عاطفی دچار موارد زیر شوند :
-همسر بدبین و یا غیرقابل اعتماد پیدا کنند .
-به خاط عدم اعتماد به مردم با کسی وارد رابطه نزدیک نشوند .
-از دیگران سوءاستفاده کنند و یا نسبت به دیگران بی حرمت باشند . برای کسب اطلاعات بیشتر می تونید از دکتر روانشناس و روانپزشک سعادت آباد کمک بگیرید.
4-شرم و نقص
این افراد احساس می کنند ارزشمند نیستند و به درد جامعه نمی خورند . آنها نسبت به انتقاد بسیار حساس هستند . معمولا خود را با دیگران خیلی مقایسه می کنند و فکر می کنند عیب های درونی دارند .
در روابط عاطفی ممکن است اتفاقات زیر برای آن ها بیوفتد:
-همسر و یا دوستان انتقادگر و سرزنشگر پیدا می کنند .خود را همیشه زیر دست دیگران قرار می دهند و فکر می کنند نمی توانند موقعیت بهتری داشته باشند .
-به خاطر ترس از طرد شدن احساسات خود را با دیگران در میان نمی گذارند و می ترسند که او را مسخره کنند .
-رفتار انتقادگرانه در مقابل دیگران دارند و تلاش می کنند موفقیت های دیگران را ناچیز جلوه دهند .
5-انزوای اجتماعی
این افراد فکر می کنند به جامعه تعلق ندارند و وصله ی ناجور جامعه هستند . در روابط عاطفی یا دوستی ممکن است به صورت زیر باشند :
-در گروه ها مشارکت نمی کنند .
-از جمع ها دوری می کنند .
-برای ملحق شدن به گروه نقش بازی می کنند ولی در اصل احساس تعلق به آن نمی کنند
6-وابستگی
افرادی که طرحواره وابستگی دارند نمی توانند مسئولیت های روزمره خود را انجام دهند و به شدت دنبال این هستند که کسی آنها را راهنمایی کند و یا کمک کند که کارهایشان را انجام دهند. در روابط عاطفی و دوستی به صورت زیر هستند :
-دنبال همسر و یا دوستان بسیار کمک کننده هستند .
-تصمیمات راب ه عقب می اندازند و مسئولیت مهمی در زندگی بر عهده نمی گیرند .
-با اینکه نیاز به دیگران دارند ولی بسیار وانمود می کنند که به کسی نیاز ندارند .
7-آسیب پذیری
این افراد معمولا فکر می کنند که قرار است اتفاق وحشتناکی برایشان بیوفتد . در روابط عاطفی و دوستی هم به صورت زیر عمل می کنند :
-از طرف مقابل بسیار سوال می پرسند تا مطمئن شود که مشکلی پیش نمی آید و همیشه نگران اتفاقات بد هستند .
-ممکن است از هرگونه موقعیت ناشناخته فرار کند .
-ممکن است به طور افراط گونه ای بخواهد خود را شجاع نشان دهد و رفتارهای خطرناکی بروز دهد .
8-خویشتن تحول بیافته
این افراد احساس می کنند که وجودشان در دیگران ادغام شده است و بدون دیگران (مثلا والدین و یا شخص دیگر) هیچ هویت جداگانه ای ندارند. در روابط عاطفی و دوستی و کاری به صورت زیر هستند :
-از رفتار افراد مهم زندگی بسیار تقلید می کنند و با کسی ارتباط برقرار می کنند که رهبر و فرمانروای آنهاست .
-اگر کسی به آنها بگوید باید خودت مستقل باشی از او کناره گیری می کنند .
-گاهی بعضی از این افراد برعکس موارد بالا به صورت افراط گونه ای خود را مستقل نشان می دهند و برای کارهای سخت هم درخواست کمک نمی کنند .
9-شکست
این افراد باور دارند که شکست خورده هستند و احساس بی کفایتی می کنند . در روابط با دیگران هم به صورت زیر هستند :
-اصلا خود را قبول ندارند و یا همیشه فکر می کنند دیگران کارها را بهتر انجام می دهند .
-سرگردان است و دنبال هدف و برنامه ریزی برای موفقیت نیست .
-پیشرفت های دیگران را بی ارزش جلوه می دهد و یا تلاش می کنند به گونه ای بی نقص کارها را به سرانجام برسانند چون نمی توانند دچار استرس فراوان شوند .
10-استحقاق
این افراد برتری جو هستند و توجهی به خواسته های دیگران ندارند . در روابط عاطفی و دوستی و کاری به صورت زیر هستند :
-با همسر یا افراد مهم زندگی روابط بی عاطفه ای دارند و به نیازهای طرف مقابل توجهی نمی کنند .
-اگر در موقعیتی نتواند برتری طلبی خود را نشان دهد از آنجا می روند .
-این افراد گاهی برعکس عمل می کنند و با دادن هدیه های پر زرق و برق و یا کارهای ظاهرا خیرخواهانه می خواهند نشان دهند که به فکر دیگران هستند .
11-خویشتن داری
اینها تحمل ناکامی را ندارند و زمانی که چیزی را می خواهند اگر مشکلی پیش بیاید بسیار آشفته می شوند و یا آن هدف را زود رها می کنند .در روابط عاطفی و دوستی به صورت زیر هستند :
-هیجانات خود را نمی توانند کنترل کنند و یا به صورت افراطی به خوردن یا تفریح می پردازند .
-ممکن است هدف خاصی برای خود تعیین نکنند و یا در محل کار زیاد توجهی به کار نداشته باشند و به همین خاطر از کار اخراج شوند .
-بعضی از این افراد به صورت افراطی می خواهند این مشکل را حل کنند و به همین خاطر به صورت فشرده می خواهند کارهای خود را فورا به اتمام برسانند .
12-ایثارگری افراطی
علی رغم میل و با خشم درونی معمولا دنبال انجام کارهای بقیه هستند و خودشان هم احساس می کنند که قربانی شده اند .
-برای دیگران بیش از حد ایثارگری می کنند و توجهی به هدف ها و خواسته های خود ندارند.
-ممکن است به خاطر ترس از قربانی شدن از دیگران دوری کنند .
-ممکن است روزی به حالت پرخاشگری و یا افسردگی برسند که چرا دیگران قدر کارهای آنها را نمی دانند و دیگر تصمیم بگیرند که برای هیچ کسی کاری نکنند .
13-جلب توجه
-برای هرکاری که انجام می دهند در پی جلب توجه دیگران هستند و اگر طرف توجه نکند بسیار اذیت می شوند .
-ممکن است وقتی می بینند کسی مورد توجه است خیلی نسبت به او حسادت کنند و از او دوری کنند .
-یا وقتی کسی کار مورد پسندی انجام می دهد به شکل نامناسبی او را بی ارزش جلوه می دهند .
14-منفی گرایی
این افراد عادت دارند از کوچک ترین حوادث بزرگترین فاجعه ها را بسازند .
-هر اتفاق مثبتی را نادیده می گیرند و تلاش می کنند جنبه های مثبت را بی ارزش نشان دهند . ویژگی های خوب طرف را نیم بینند و در هر چیزی به دنبال یک نکته منفی هستند .
-امیدی به بهبود اوضاع ندارند و فکر می کنند هرگز مشکلات به پایان نمی رسد .
-بعضی از این افراد ممکن است بعد از مدتی برعکس شوند و مثبت نگر خیالی شوند و از واقعیت ها دور شوند .
15-بازداری هیجانی
چنین افرادی خشم ، ناراحتی و غم خود را نشان نمی دهند . چون می ترسند که طرد شوند و یا دیگران را ناراحت کنند . چنین افرادی حتی ممکن است خوشحالی خود را نشان ندهند .
-بر منطق و استدلال بسیار تاکید می کنند و احساسات را بی اهمیت جلوه می دهند .
-اگر فعالیتی نیاز به هیجان داشته باشد از آن دوری می کنند و یا افراد دارای هیجان را بی منطق می دانند .
-بعضی از این افراد برعکس عمل می کنند و بدون در نظر گرفتن شرایط به صورت افراطی هیجانات را نشان می دهند و حتی ممکن است برای این امر تحت تاثیر الکل و مواد مخدر قرار بگیرند .
16-ملاک های سخت گیرانه
اینها از خود رضایتی ندارند و فکر می کنند هرکاری را باید به نحو احسن انجام دهند . در غیر اینصورت بی ارزش هستند .
-تلاش می کنند که کارها را بدون نقص انجام دهند و از خود و دیگران انتظارات زیادی دارند .
-گاهی وقتی می بینند کارها به آن صورت که می خواهند پیش نمی رود کار را رها می کنند و یا آن را به عقب می اندازند .
-گاهی از همه ی هدف های خود دست می کشند و به کارهای خیلی معمولی روی می آورند .
کلام آخر
طرحواره ها باعث می شوند ما به کسانی جذب شویم یا از کسی متنفر باشیم. پایه روابط را طرحواره ها شکل می دهند . ما با طرحواره هایمان جذب دیگران می شویم . طرحواره ها به ما می گویند که چگونه خود و دیگران را نگاه کنیم . می گویند چگونه با دیگران رفتار کنیم و می کویند چگونه فکر کنیم یا احساسات خود را چگونه بیان کنیم . بنابراین طرحواره ها تصاویر عمیقی در ناخودآگاه هستند که به صورت رفتار ، گفتار، باور و احساس خود را نشان می دهند. برای رهایی از این طرحواره ها می توانید از یک روانشناس حرفه ای کمک بگیرید .
