والدین سمی

شاید تاکنون اصطلاح والدین سمی را شنیده باشید. رفتار کودکان و واکنش‌های آنها تا حد زیادی به تربیت و رفتارهای والدینشان بستگی دارد. به نوعی بچه‌ها چیزی متفاوت از والدین خود نیستند. پدر و مادرهایی که نمی‌توانند مراقبت‌های عاطفی جسمانی و روانی کاملی را برای فرزندشان فراهم کنند، دارای ویژگی نامناسب والدین سمی هستند. برای آشنایی بیشتر با این نوع والدین ادامه مقاله را دنبال کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله” چطور والدین موفقی باشیم” را مطالعه کنید.

منظور از والدین سمی چیست؟

والدین سمی بیشتر اوقات نگران خواسته‌های فرزندانشان هستند چرا که خیلی از نیازهای آنها در دوران کودکی برطرف نشده است و حالا می‌خواهند که فرزندشان تمام نداشته‌های آنها را جبران کند. این رفتارها باعث عادت‌های سمی در والدین می‌شود و قطعاً در روح و روان فرزندانشان تاثیر می‌گذارد. خیلی از والدین توجهی به این موضوع ندارند که رفتارهایشان چقدر می‌تواند برای کودک آسیب زننده باشد. معمولاً از والدین از خود راضی، دارای اختلال روانی، مصرف کننده مواد مخدر یا از لحاظ احساسی ناپخته را به عنوان والدین سمی می‌شناسند. والدین سمی درد و مشکلات روانی زیادی برای فرزند خود ایجاد می‌کند و نوعی فرزند پروری ناکارآمد دارند که آن را در فضایی غیر ایمن پرورش می‌دهند. آنها از درک نیازهای کودکشان غافل مانده‌اند و بچه‌ها با ترس و گناه بزرگ می‌شوند. این نوع سبک رفتاری به تدریس سبب کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس کودکان می‌شود و در خود پنداره آنها تاثیر منفی می‌گذارد. این کودکان در بزرگسالی ممکن است به توانایی‌های خود شک داشته باشند و احساس ناتوانی و درماندگی کنند. گاهی به دلیل اینکه والدین روزی خودشان فرزند رنج دیده بوده‌اند می‌خواهند آن را به فرزندشان ناخواسته منتقل کنند و ممکن است این چرخه سمی سال‌ها و چندین نسل ادامه پیدا کند.

نشانه‌های والدین سمی

مهمترین نشانه‌هایی که والدین سمی دارند شامل موارد زیر است:

فرزندانی همیشه موافق و حرف گوش کن می‌خواهند

برخی از کودکان والدینی دارند که به آنها اجازه نمی‌دهند سلیقه شخصی و نظر خودشان را بیان کنند. این والدین اگر فرزندشان بخواهد گاهی اوقات طبق خواسته خودش عمل کند و حرف دلش را بزند او را به گستاخی متهم می‌کنند. گاهی والدین می‌خواهند که کودکشان دقیقاً مثل آنها رفتار کند و تمام کارهای آنها را الگوبرداری کنند در حالی که چنین چیزی همیشه شدنی نیست به این دلیل که فرزندان امروز تحت تاثیر همسالان و جامعه هم قرار می‌گیرند. مثلاً برخی از والدین تاکید می‌کنند که فرزندشان حتماً رشته تحصیلی را که آنها مدنظر دارند بخوانند در حالی که ممکن است نظر آنها طبق علاقه و استعدادشان چیز دیگری باشد. متاسفانه این ویژگی که فرزند اجازه ندارد خودش به تنهایی فکر کند و تصمیم گیری کند در والدین سمی زیاد دیده می‌شود.

به حریم خصوصی کودکشان احترام نمی‌گذارند

والدین لازم است بدانند که فرزند آنها حریم شخصی دارد و مانند هر کس دیگری باید برای آن ارزش قائل شوند. چنین والدین سمی هنگامی که کودک بخواهد دفتر خاطرات شخصی داشته باشد ممکن است که آن را بخوانند یا گاهی اوقات کوله پشتی او را بگردند. از سوی دیگر این رفتارها نشان می‌دهد که شما به فرزندتان اطمینان ندارید. چنین والدینی حتی ممکن است اجازه ندهند که فرزندشان در اتاقش تنها باشد یا وقتی بخواهد این کار را انجام دهد به او مشکوک شوند. متاسفانه چنین والدینی نمی‌توانند همدلی خوبی با فرزند خود داشته باشند.

احساساتشان در اولویت است

والدینی که به نیازهای عاطفی فرزند خود بی‌توجهی می‌کنند، به او اجازه نمی‌دهند که نیازهای خود را به زبان بیاورد. علاوه بر این والدین سمی غالباً خودمختار هستند و نمی‌توانند متوجه شوند که نقششان به عنوان یک والد نقش مراقبتی است نه کنترل کننده دائم فرزندشان. والدین باید بدانند که وظیفه‌شان این است رشد و شکوفایی فرزند خود را فراهم کنند. در این شرایط است که کودک راحت احساساتش را مطرح کرده و می تواند در مسیر یک انسان سالم قدم بگذارد. بهتر است بدانید که والدین سمی نیازهای فرزندانشان و احساساتش را نمی‌دانند و حتی از گفتن اینکه چقدر آنها را دوست دارند، خودداری می‌کنند. فرزند شما قبل از هر چیزی به محبت کلامی و فیزیکی پدر و مادرش نیاز دارد.

کودکان را با یکدیگر مقایسه می‌کنند

متاسفانه بدترین ضربه‌ای که به روحیه و اعتماد به نفس و ارزشمندی فرزندان وارد می‌شود مقایسه آنها با یکدیگر است. به این نکته توجه کنید که مقایسه نمی‌تواند به فرزند شما رغبت و انگیزه بیشتری بدهد و حتی می‌تواند یک مانع جدی برای موفقیتش باشد. این را بدانید که اگر فرزند دیگری هم جای فرزند شما بود میزان رشد و پیشرفتش همین قدر بود چرا که هر کسی خصوصیات و شخصیت منحصر به فرد و خانواده خود را دارد و هیچ کسی را نمی‌توان با دیگری قیاس کرد. مقایسه کردن تنها می‌تواند آسیب‌های جدی به روان کودک وارد کند حتی کار به جایی برسد که او هم در بزرگسالی این سرزنش‌ها را درونی کند.

رویاهای محقق نشده خودشان را در فرزندشان می‌بینند

والدینی هستند که به دلیل آنکه در دوران کودکی و نوجوانی به خواسته‌های خود نرسیده‌اند می‌خواهند که حالا فرزندشان همان انتخاب‌ها را داشته باشند. مثلاً اگر خودشان نتوانستند فلان رشته تحصیلی را بخوانند یا در فلان سن ازدواج کنند حالا توقع تمام این‌ها را از فرزندان خود دارند. این والدین بهتر است توجه کنند که هویت کودکشان با آنها متفاوت است و آنها نظر و علاقه و استعداد شخصی خود را دارند.

نمی‌توانند به فرزند خود افتخار کنند

والدین سمی متاسفانه به دلیل انتظارات زیادی که از فرزندان خود دارند نمی‌توانند برای دستاوردهایشان به آنها افتخار کنند و تحسینشان کنند. والدین سالم همیشه کارهای کوچک فرزند خود را هم می‌بینند و از او قدردانی می‌کنند. آنها می‌دانند که قرار نیست همیشه فرزندشان کارهای بزرگی انجام دهد تا به چشمشان بیاید بلکه برای همین موارد ریز و جزئی هم او را تشویق می‌کنند. مثلاً اگر فرزند آنها همه درس‌هایش خوب است ولی در یکی از آنها ضعف دارد، همان یک درس را می بینند و به عنوان نقطه ضعف به آن خیلی توجه می‌کنند. به این نکته توجه کنید که مهمترین روحیه و اعتماد به نفسی که فرزندتان می‌گیرد ابتدا از والدینش است.

از روش‌های تنبیهی زیاد استفاده می‌کنند

تنبیه کردن معمولاً آخرین راهکار به حساب می‌آید و اگر که راهی نباشد گاهی تنبیه می‌تواند چاره ساز باشد اما این را بدانید که تنبیه کردن هم اصولی دارد و در این زمینه لازم است از روانشناس کودک بگیرید. والدین سمی تنبیه را در اولویت قرار می‌دهند در حالی که بهتر است بدانید که ابتدا توجه به نکات مثبت کودک و تشویق کردن ارجحیت دارد. گاهی والدین تنبیه را به دلیل احساس عصبانیت گناه و ترس خودشان روی کودک اعمال می‌کنند. سرزنش کردن و حتی تحقیر و مسخره کردن کودک هم نوعی تنبیه ناکارآمد است که نتیجه جز کاهش اعتماد به نفس در او ندارد.

از احساس گناه برای رسیدن به خواسته خود استفاده می‌کنند

والدین سمی برای رسیدن به هدف‌های خودشان متوسل به بهانه‌ای مثل گناه می‌شوند تا کودک را طبق انتظار خود تربیتد کنند. این سو استفاده ظریف در روان فرزند تاثیرات ناخوشایندی دارد. در حالی که رابطه سالم این گونه است که والدین و فرزندان راحت می توانند با یکدیگر تبادل اطلاعات کنند و هر دو خواسته هایشان را بدون ناراحتی بیان کنند.

کلام پایانی

تربیت فرزندان اصولی دارد که در صورت عدم رعایت آنها آسیب جدی به عزت نفس و توانمندی آنان وارد می‌شود. اگر شما هم می‌خواهید تربیت مناسبی برای فرزند خود داشته باشید در کنار هر راهکاری توصیه می‌شود از مشاوره کودک کمک بگیرید.